Λόγος εἰς τὴν παρείσβασιν τῶν νηστειῶν καὶ εἰς τὸν Ϛ’ Ψαλμόν, τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀναστασίου ἡγουμένου τοῦ ὄρους Σινᾶ.

Εἶδες τὴν δύναμιν τῶν δακρύων; Εἶδες τὸν καρπὸν τῆς ἐξομολογήσεως; Εἶδες τὴν ἐπὶ πολλὰ ἔτη διάπραξιν τῆς ἁμαρτίας καὶ τὴν ἀναγέννησιν; Ναί, ἀλλὰ ἔχω συνηθίσει πλέον εἰς τὴν ἁμαρτίαν· καὶ δὲν ἔχω πλέον τὴν δύναμιν νὰ ἐκτελῶ τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ. Τίποτε ἐξ αὐτῶν μὴ εἴπῃς· μὴ προφασίζεσαι προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις· ἐὰν δὲ προφασίζεσαι, ἐγὼ θὰ σοῦ ἀποδείξω ἀμέσως, ὅτι καὶ μόνον ἐὰν θελήσῃς, καὶ εἰς αὐτὰ τὰ γηρατεῖα σου περισσότερον ἀπὸ τὴν νεότητά σου εἶναι δυνατὸν νὰ τηρήσῃς τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ. Ἀλλ’ ὅταν σὲ ἐρωτῶ νὰ μοῦ ἀπαντήσῃς ὅλην τὴν ἀλήθειαν. Λέγει τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον· «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὑτῶν ἐστιν ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. ε’ 3). Καὶ πότε εἶναι ταπεινότερον τὸ φρόνημά μας; κατὰ τὴν νεότητα ἢ κατὰ τὸ γῆρας μας; Εἶναι ὁλοφάνερον ὅτι κατὰ τὸ γῆρας· διότι ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι φυσικὸν νὰ συνυπάρχῃ μὲ τὴν νεότητα. «Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται» (Ματθ. ε’ 4). Εἰπέ μου τώρα· ποῖος εἶναι εὐκολώτερος εἰς τὰ δάκρυα; ἡ νεότης ἢ τὸ γῆρας; «Μακάριοι οἱ πραεῖς»· ὅλοι δὲν παραδεχόμεθα ὅτι ἡ νεότης εἶναι περισσότερον εὐέξαπτος καὶ ἐξοργίζεται εὐκολώτερον, ἐνῷ τὸ γῆρας εἶναι πραότερον;

Καθ’ ὅμοιον τρόπον ἐὰν ἐξετάσῃς μετὰ προσοχῆς θὰ εὕρῃς ὅτι τὸ γῆρας εἶναι προθυμότερον καὶ πλέον κατάλληλον διὰ τὴν ἐκτέλεσιν πάσης ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὴν νεότητα. Διότι κατὰ τὴν νεότητα καὶ ὁ σωματικὸς ἔρως εἶναι ἰσχυρότερος ἐντὸς ἡμῶν, καὶ ἡ κάμινος τῆς φιλαργυρίας μᾶς φλογίζει, καὶ τὰ περισσότερα πάθη, ὅπως ἡ κενοδοξία καὶ ἡ φιλαυτία καὶ ἡ λαιμαργία καὶ ἡ μνησικακία καὶ ἡ πλεονεξία. Καὶ ὅπως ὅταν παλαίουν δύο, ἐὰν ὁ ἕνας εἶναι ἀδύνατος, ὁπωσδήποτε ὁ ἄλλος θὰ εἶναι δυνατώτερος, τὸ ἴδιον συμβαίνει καὶ μὲ τὴν ψυχὴν καὶ τὸ σῶμα· ὅσον αἱ ἐπιθυμίαι καὶ αἱ ὀρέξεις τοῦ σώματος, μὲ τὴν πάροδον τῶν ἐτῶν, γηράσκουν, ἐὰν ἡ ψυχὴ θελήσῃ πραγματικῶς, ἔχει ὅλην τὴν ἀπαιτουμένην ἰσχὺν καὶ δύναμιν διὰ τὴν τήρησιν τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, καὶ μάλιστα πρὸς κατάνυξιν καὶ δάκρυα, ὡς δάκρυα δὲ ἐννοῶ τὰ κατὰ Θεόν.

Διότι ὑπάρχουν δάκρυα φυσικά, ὅπως εἶναι ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα χύνομεν, ὅταν θρηνοῦμεν προσφιλεῖς νεκρούς, καὶ ὑπάρχουν δάκρυα σατανικά, τὰ ὁποῖα χύνουν πολλοὶ ἀπὸ κενοδοξίαν ἢ δι’ ἔρωτα σατανικόν. Ὑπάρχουν δάκρυα ὀφειλόμενα εἰς μέθην καὶ ἀπολαύσεις μὲ ἀφθονίαν ποτῶν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Λογοθέτης· γραμματεὺς τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς, ὁ ὁποῖος ἀνεγίνωσκε τὰς ἀποφάσεις τῶν αὐτοκρατόρων κ.λ.π.

[2] «Ράκος ἀποκαθημένης» χαρακτηρίζει ὁ Προφήτης Ἡσαΐας, ἐν τῷ ἀνωτέρω μνημονευομένῳ χωρίῳ, πᾶσαν ἡμῶν τὴν δικαιοσύνην. Ἅπασαι δηλαδὴ αἱ ἀρεταὶ ἡμῶν τόσον πολὺ ἀκάθαρτοι εἶναι, ὅσον τὸ ράκος τῆς ἀποκαθημένης. Ἀποκαθημένην δὲ ὀνομάζει ἡ Ἁγία Γραφὴ τὴν ἐμμηνορροοῦσαν γυναῖκα, τὴν ὁποίαν καὶ χαρακτηρίζει ἀκάθαρτον (Λευϊτ. ιεʹ 19-33, κʹ 18). Τὸ δὲ ράκος τῆς ἀποκαθημένης οὐχὶ μόνον βρωμερὸν καὶ ἄχρηστον τυγχάνει αὐτὸ καθ’ ἑαυτό, διὰ τὴν ἀκαθαρσίαν αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ νομικῶς εἶναι ἀκάθαρτον καὶ ὅστις ἐγγίσῃ αὐτὸ θεωρεῖται καὶ αὐτὸς ἀκάθαρτος (ἔνθ’ ἀνωτέρω ιεʹ 20).

[3] Τὴν προσευχὴν ταύτην τοῦ Μανασσῆ ὡς λίαν κατανυκτικὴν καὶ προτρεπτικὴν εἰς μετάνοιαν συμπεριέλαβον οἱ Πατέρες εἰς τὰς εὐχὰς τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου ἐν τῷ Ὡρολογίῳ, ἔνθα καὶ βλέπε αὐτήν.

[4] Βλέπε σχετικὴν ὑποσημείωσιν περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου εἰς τὴν κϛʹ (26ῃ) Σεπτεμβρίου, ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Τὸ νοσοκομεῖον τοῦτο ᾠκοδόμησεν ὁ μέγας Ἰουστινιανὸς μετὰ τὴν θεραπείαν του ἀπὸ τὸν Ὅσιον Σαμψὼν τὸν Ξενοδόχον, διὸ καὶ ἔδωκεν εἰς αὐτὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ὁσίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κζʹ (27ῃ) τοῦ μηνὸς Ἰουνίου).

[6] Ἐκσπηλευτής· ἡ λέξις δὲν ἀπαντᾷ εἰς τὰ λεξικά. Ἡ σημασία αὐτῆς εἶναι προφανής. Πλησιάζουν, λέγει, ἐκεῖνοι, οἵτινες θὰ μὲ ἀφαρπάσουν, θὰ μὲ ἐκσπάσουν βιαίως ἀπὸ τοῦ σπηλαίου μου (μεταφορικῶς ἀπὸ τοῦ ἁμαρτωλοῦ μου σώματος).

[7] Προφθάσωμεν τὸ πρόσωπον αὐτοῦ· ἂς παρουσιασθῶμεν, δηλαδή, ὅσον τὸ δυνατὸν συντομώτερον ἐνώπιόν Του, διὰ νὰ τὸν ὑμνήσωμεν. Ἂς σπεύσωμεν νὰ τὸν δοξολογήσωμεν αἰφνιδιάζοντες αὐτὸν διὰ τῆς ταχυτάτης προθυμίας μας.