✥ Τῇ ΙΔ’ (14ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα, ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΥ, ΠΟΥΔΗ καὶ ΤΡΟΦΙΜΟΥ.
Εἰς τὸν Ἀρίσταρχον·
Τιμῶ τὸν Ἀρίσταρχον ὡς ἀριστέα,
Καλῶς ἀριστεύσαντα μέχρι καὶ ξίφους.
Εἰς τὸν Πούδην·
Ποῦ δὴ μετέστης, ὡς ἀπετμήθης, Πούδη;
Ποῦ δὲ μετέστην ἢ πρὸς ἄφθαρτον κλέος;
Εἰς τὸν Τρόφιμον·
Τρυφὴν Τρόφιμος οὐρανοῦ ποθῶν ἄκρως,
Τροφὴ προσῆκται τῷ τεθηγμένῳ ξίφει.
Τῇ δεκάτῃ δὲ μαθηταὶ ἀπῆραν καί γε τετάρτῃ.
Τὰ εἰς ἑκάστην τῶν ἡμερομηνιῶν τούτων παρατιθέμενα Ὑπομνήματα ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνονται ἀντιφερόμενα πρὸς ἄλληλα, διὸ καί τινες ἔσπευσαν εἰς κρίσεις ἀβασανίστους (Σωφρονίου «Ἁγιολόγιον», σελ. 54, «Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαιδεία», τόμ. 3ος, στ. 144), προσεκτικὴ ὅμως μελέτη τοῦ θέματος πείθει ὅτι τὰ Ὑπομνήματα ταῦτα συμπληροῦν τὸ ἕνα τὸ ἄλλο.
Ὁ τοῦ σημερινοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἁγίου συγγραφεὺς Ἱερομάρτυς Ἐπίσκοπος Τύρου Δωρόθεος, ὅστις τιμᾶται ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας μεταξὺ τῶν Ἁγίων (Ἰουνίου εʹ), καθὸ εὐλαβέστατος καὶ σοφώτατος, δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ γράψῃ φαντασίας, ὡς διατείνονται οἱ ἀνωτέρω, περίληψιν δὲ μόνον ἔγραψε τῶν ὅσων ἐπληροφορήθη, ὡς ἄλλωστε ὁ ἴδιος ἐν τῷ ὧδε παρατιθεμένῳ Ὑπομνήματι ὁμολογεῖ. Γράφει δηλαδὴ περὶ τοῦ μαρτυρικοῦ μόνον τέλους τοῦ Ἁγίου, τὸ ὁποῖον ἐπληροφορήθη, τὰ δὲ περὶ τῆς ζωῆς του, ποῦ ἐκήρυξε καὶ ποίας πόλεως ἐχειροτονήθη Ἐπίσκοπος δὲν ἔγραψε, διότι πιθανῶς δὲν τὰ ἐγνώριζεν.
Ἄλλωστε λόγῳ τοῦ διωγμοῦ καὶ τοῦ ἀπὸ πόλεως εἰς πόλιν κηρύγματος καὶ ὡς ἀκόλουθος τοῦ θείου Παύλου δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ παραμείνῃ ἕως τέλους εἰς τὴν Ἀπάμειαν, τῆς ὁποίας ἐχειρονήθη Ἐπίσκοπος. Διατί ὄχι καὶ νὰ συνελήφθη ἐν Ρώμῃ ὡς ἀκόλουθος τοῦ θείου Παύλου κατὰ τὸ εἰς Ρώμην ταξίδιον αὐτοῦ; Ὁ θεῖος Παῦλος ποιεῖται μνείαν τούτου εἰς τὴν πρὸς Κολασσαεῖς Ἐπιστολήν του λέγων· «Ἀσπάζεται ὑμᾶς Ἀρίσταρχος ὁ συναιχμάλωτός μου…» (δʹ 10).
Περὶ δὲ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πούδη καὶ Τροφίμου ὁ θεῖος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Τιμόθεον Βʹ Ἐπιστολήν του γράφει· «Τρόφιμον δὲ ἀπέλιπον ἐν Μιλήτῳ ἀσθενοῦντα, Σπούδασον πρὸ χειμῶνος ἐλθεῖν· Ἀσπάζεταί σε Εὔβουλος καὶ Πούδης» (δʹ 20-21). Περὶ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τροφίμου γράφεται καὶ ἐν ταῖς Πράξεσι τῶν Ἀποστόλων, ὅτι ἦτο Ἀσιανὸς καὶ δὴ Ἐφέσιος· «Ἦσαν γὰρ περὶ τούτου ἑωρακότες Τρόφιμον τὸν Ἐφέσιον (καʹ 29). Τὴν Ἀκολουθίαν τῶν Ἁγίων τούτων Ἀποστόλων ἐποίησεν ὁ Ὅσιος Ἰωσὴφ ὁ Ὑμνογράφος.
✥ Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Μάρτυς ΑΡΔΑΛΙΩΝ ὁ μῖμος, πυρὶ τελειοῦται.
Νῦν μῖμος ὄντως Ἀρδαλίων ἢ πάλαι,
Μιμούμενος γὰρ Μάρτυρας τὸ πῦρ στέγει.
ΑΡΔΑΛΙΩΝ ὁ Ἅγιος Μάρτυς ἔζη κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ, τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη σπϛ’τε’ (286-305), κατεγίνετο δε εἰς τὰ θέατρα καὶ τὰς κωμῳδίας καὶ ἐμιμεῖτο τὰς κινήσεις ἑνὸς ἑκάστου, ὑποκρινόμενος τὰ τῶν ἄλλων πάθη καὶ δράματα. Ἐπειδὴ δέ ποτε ἠθέλησε νὰ μιμηθῇ καθ’ ὑπόκρισιν τὴν ἀντίστασιν τὴν ὁποίαν ἐδείκνυον οἱ Χριστιανοὶ κατὰ τῶν τυράννων, ὅταν ἐμαρτύρουν, τούτου ἕνεκα ἐκρεμάσθη ὑψηλὰ καὶ ἐξεσχίζετο κατὰ τὴν τέχνην τῶν ἠθοποιῶν, ἐπειδὴ δῆθεν δὲν ἤθελε νὰ προσφέρῃ θυσίαν εἰς τοὺς θεούς. Ὅταν λοιπὸν ὁ λαὸς βλέπων ταῦτα ἐχειροκρότει καὶ ἐπῄνει τὴν ἐπιτηδείαν αὐτοῦ μίμησιν, συγχρόνως δὲ καὶ τὴν φαινομένην γενναιοκαρδίαν αὐτοῦ, τότε ὁ Ἀρδαλίων, φωτισθεὶς παρὰ Θεοῦ, ἐβόησε μεγαλοφώνως καὶ εἶπε πρὸς τὸν λαὸν νὰ σιωπήσωσιν. Ἀφοῦ δὲ ἐσιώπησαν, ἐκήρυξε λαμπρᾷ τῇ φωνῇ ὅτι πιστεύει τῇ ἀληθείᾳ εἰς τὸν Χριστόν. Τότε ὁ ἄρχων τοῦ τόπου συνεβούλευσεν αὐτὸν νὰ μεταβάλῃ γνώμην· ἀλλ’ ὁ Ἀρδαλίων δὲν ἠθέλησε νὰ πεισθῇ καὶ ἐπιμένων εἰς τὴν ὁμολογίαν τοῦ Χριστοῦ ἐρρίφθη ἐν μέσῳ πυρᾶς ἐκεῖ ἀναφθείσης καὶ οὕτως ἐτελειώθη ὁ μακάριος καὶ ἔλαβε τὸν στέφανον τοῦ Μαρτυρίου.
✥ Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῆς Ἁγίας Μάρτυρος ΘΩΜΑΪΔΟΣ.
Αἰῶνος ἦρας τοῦδε τὴν Θωμαΐδα,
Τὸ τῆς Γραφῆς μέλλοντος αἰῶνος, Πάτερ.
✥ Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Μάρτυρος ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ τοῦ Πελοποννησίου, ἀθλήσαντος ἐν ἔτει ͵αωγ’ (1803).
Ἐχθροὺς βεβήλους αἰσχύνας, Χριστομάρτυς,
Μετέστης γῆθεν εἰς οὐράνιον πλάτος.
Τῇ δεκάτῃ δὲ τετάρτῃ ἄορ Δημήτριον εἷλε.