Ἡ θεία αὕτη, ἀνερμήνευτος καὶ ἀκατάληπτος Ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώποις κατὰ Σάρκα Γέννησις τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο, κατὰ τὴν μᾶλλον παραδεκτὴν ὑπὸ τῆς Μητρὸς ἡμῶν Ἐκκλησίας χρονολογίαν, κατὰ τὸ πεντακισχιλιοστὸν πεντακοσιοστὸν ὄγδοον (5508) ἔτος ἀπὸ Κτίσεως Κόσμου, βασιλεύοντος τότε τῆς Ἰουδαίας Ἡρώδου τοῦ Μεγάλου. Οὗτος ἦτο Ἰδουμαῖος τὸ γένος, γεννηθεὶς ἐν Ἀσκάλωνι κατὰ τὸ ἔτος 73 π.Χ. Βασιλεὺς τῆς Ἰουδαίας ἀνεκηρύχθη ἐν Ρώμῃ ὑπὸ τῶν Ἀντωνίου καὶ Ὀκταβιανοῦ τῷ 40 π.Χ. ἐγκατεστάθη ὅμως εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ τῷ 37 π.Χ. μετὰ τὴν νίκην του ἐπὶ τοῦ Ἀντιγόνου. Ἀπέθανε περὶ τὰ 1 ἢ 2 ἔτη μετὰ τὴν Γέννησιν τοῦ Κυρίου.

Τὸ ἔτος τῆς κατὰ Σάρκα Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, κατὰ τὴν ἐπικρατοῦσαν ἄποψιν, συμπίπτει πρὸς τὸ 753 ἔτος ἀπὸ κτίσεως Ρώμης, ἐξ ἧς ἐκκινοῦσεν ἡ χρονολόγησις τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Τὴν ἐν χρήσει νῦν χρονολογίαν εἰσήγαγε πρῶτος Διονύσιος ὁ Σκύθης Μοναχὸς καὶ συγγραφεύς, ὁ ἐπιλεγόμενος Μικρός, ὡς ὁ ἴδιος, λόγῳ ταπεινοφροσύνης, ὑπεγράφετο, ἀκμάσας κατὰ τὸν Ϛʹ ἀπὸ Χριστοῦ αἰῶνα. Μέχρι τῆς ἐποχῆς του ἴσχυε διάφορος κατὰ τόπους χρονολόγησις, ἤτοι ἐν τῇ Ἀνατολῇ ἴσχυε ἡ ἀπὸ Κτίσεως Κόσμου χρονολόγησις ἡ ἀπὸ Ἀβραάμ, ἡ ἀπὸ πρώτης Ὀλυμπιάδος, ἡ ἀπὸ Σελευκιδῶν, ἡ ἀπὸ Πτολεμαίων κ.λ.π. Ἐν δὲ τῇ Δύσει ἡ ἀπὸ κτίσεως Ρώμης, ἡ ἀπὸ Διοκλητιανοῦ κ.λ.π. Ἡ ἀπὸ Γεννήσεως Χριστοῦ χρονολόγησις, ἡ ὑπὸ τοῦ Διονυσίου εἰσαχθεῖσα, ἐπεκράτησεν ἐπεκτεινομένη βραδέως ὀλίγον κατ’ ὀλίγον. Ὁ Διονύσιος, εἰσαγαγὼν τὴν ἀπὸ Χριστοῦ χρονολόγησιν, ὑπελόγισεν ὡς πρῶτον ἔτος τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ τὸ ἔτος 753 ἀπὸ κτίσεως Ρώμης. Νεώτεροί τινες χρονολόγοι, ἀμφισβητοῦντες τὴν ἀκρίβειαν τῶν ὑπολογισμῶν τοῦ Διονυσίου, λέγουν ὅτι οὗτος ἔσφαλεν εἰς τοὺς ὑπολογισμούς του καὶ ἐτοποθέτησε τὴν Γέννησιν τοῦ Κυρίου ἔτη τινὰ βραδύτερον τῆς πραγματικῆς χρονολογίας, ποικίλλει δὲ ἡ ὑπὸ τούτων διδομένη καθυστέρησις ἀπὸ 2 ἕως 7 ἔτη, ἀναλόγως τῆς ἐκδοχῆς τὴν ὁποίαν ἕκαστος ὑποστηρίζει, πάντες ὅμως οὗτοι τοποθετοῦν τὴν Γέννησιν μεταξὺ τῶν ἐτῶν 746-753 ἀπὸ κτίσεως Ρώμης. Διὰ τοὺς θέλοντας δηλαδή, ὅτι κατὰ 4 ἔτη ἔσφαλεν ὁ Διονύσιος, τὸ ἔτος 1966, τὸ ὁποῖον διανύομεν νῦν, εἶναι τὸ 1970 ἀπὸ Χριστοῦ. Τοιαύτη τις ὅμως παραδοχὴ προκαλεῖ πλῆθος ἄλλων ἀντιξοοτήτων καὶ ἀναστατώσεων, ἐνῷ οὐδόλως καὶ κατ’ οὐδένα τρόπον συμβάλλει εἰς καλυτέραν τινὰ ἠθικὴν τῶν Χριστιανῶν διαπαιδαγώγησιν, διὸ καὶ κατὰ πολὺ προτιμοτέρα εἶναι ἡ ὑπὸ τοῦ Διονυσίου δοθεῖσα καὶ ἐν εἰρήνῃ ἐπικρατήσασα χρονολογία.

Ὅσον ἀφορᾷ τὴν ἡμερομηνίαν τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου, ἤτοι τὴν 25ην Δεκεμβρίου, ταύτην παρέλαβεν ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων, ἀπὸ αὐτῶν τούτων τῶν αὐτοπτῶν καὶ αὐτηκόων γενομένων τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ. Βεβαίως λόγῳ τῆς γενικῆς συγχύσεως καὶ τοῦ χάους, ὅπερ ἐπεκράτησεν ἐκ τῶν ἀπηνῶν διωγμῶν καὶ τῆς ἐξαπλώσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀνὰ τὰ πέρατα τοῦ Κόσμου, εἰς τὰς ἀχανεῖς τότε ἐκτάσεις τῆς οἰκουμένης τὰς στερουμένας παντάπασι μέσων συγκοινωνίας, ἐκτάσεις αἵτινες μόνον ὁδοιπορικῶς διὰ μέσου δυσβάτων ἀτραπῶν πεπληρωμένων καραδοκούντων λῃστῶν καὶ ἀγρίων θηρίων ἢ καὶ ἔν τισι σημείοις διὰ τῶν ἱστιοπλόων πλοιαρίων, ὑποκειμένων καὶ αὐτῶν εἰς τὸ ἔλεος τῶν ἀνέμων ἢ τῷν ἐνεδρευόντων πειρατῶν, ἠδύναντο μόνον νὰ ἐπικοινωνήσουν. Πρόσθες εἰς ταῦτα καὶ τὰς διαστροφὰς τῶν ἑκασταχοῦ ἑτεροδιδασκάλων καὶ τῶν διαφόρων αἱρετικῶν, ἐξ ὧν καὶ ἐπὶ τοῦ ζητήματος τούτου ἱκανὴ ἐπῆλθε σύγχυσις, ἧς ἕνεκεν εἴς τινας χώρας ἐν ἄλλῃ ἡμερομηνίᾳ ἑωρτάζετο τὸ μέγα τοῦτο γεγονός. Τοὐτέστιν εἰς τὴν Ἀρμενίαν καὶ ἄλλας τινὰς χώρας ἐπεκράτησεν ἡ συνήθεια νὰ ἑορτάζεται ἡ τοῦ Χριστοῦ Γέννησις ὁμοῦ μετὰ τῶν Ἁγίων Θεοφανείων τῇ 6ῃ Ἰανουαρίου. Ἡ συνήθεια αὐτὴ ἐξακολουθεῖ νὰ εὑρίσκεται εἰσέτι καὶ σήμερον ἐν ἰσχύϊ ἔν τε τῇ Ἀρμενίᾳ καὶ ἀλλαχοῦ.

Τὴν συνήθειαν ταύτην τοῦ συνεορτασμοῦ τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ μετὰ τῶν Ἁγίων Θεοφανείων εἶχον ποτὲ καὶ ἐν τῇ Ἀντιοχείᾳ τῇ πατρίδι τοῦ θείου Χρυσοστόμου, τὴν ὁποίαν ὅμως ἀπέβαλεν αὐτὸς οὗτος ὁ Ἅγιος εὐθὺς ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς τῆς εἰς τὸν θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀναρρήσεώς του («Συναξαριστής», σημείωσις τῆς 15ης Δεκεμβρίου περὶ τῆς χειροτονίας τοῦ θείου Χρυσοστόμου, βλ. σελ. 441 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου). Πλὴν τῶν προειρημένων περιπτώσεων, ἐν ὅλῳ τῷ ἄλλῳ Χριστιανικῷ κόσμῳ καὶ δὴ ἐν Ρώμῃ, ὅπως εἶχε παραδοθῆ εἰς αὐτὴν ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τῶν Θεοκηρύκων Ἀποστόλων, ἡ ἁγία ἑορτὴ τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως ἐτελεῖτο τὴν κηʹ (28ην) Δεκεμβρίου. Τοῦτο ὁ αὐτὸς θεῖος Πατήρ, Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, βεβαιοῖ εἰς λόγον του, τὸν ὁποῖον ἐξεφώνησε κατὰ τὴν σημερινὴν κυρίαν ἡμέραν τῆς ἑορτῆς τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἃ πάλαι Πατριάρχαι μὲν ὤδινον, Προφῆται δὲ προὔλεγον, δίκαιοι δὲ ἰδεῖν ἐπεθύμουν, ταῦτα ἐξέβη καὶ τέλος ἔλαβε σήμερον· καὶ Θεὸς ἐπὶ γῆς ὤφθη διὰ σαρκός, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» (εὕρηται ὁ λόγος οὗτος ἐν τῷ 5ῳ τόμῳ τῆς ἐν Ἐτόνῃ ἐκδόσεως καὶ τῷ 49ῳ τῆς ἐκδόσεως Migne, στ. 351).

Εἰς τὸν λόγον του τοῦτον ὁ θεῖος Χρυσόστομος λέγει τὰ ἑξῆς· «οἱ γὰρ ἐν τῇ Ρώμῃ διατρίβοντες, ἄνωθεν καὶ ἐκ παλαιᾶς παραδόσεως αὐτὴν ἐπιτελοῦντες (κατὰ τὴν 25ην τοὐτέστι τοῦ Δεκεμβρίου), αὐτοὶ νῦν αὐτῆς ἡμῖν τὴν γνῶσιν διεπέμψαντο»· καὶ πάλιν· «παρὰ τῶν ἀκριβῶς ταῦτα εἰδότων καὶ τὴν πόλιν ἐκείνην οἰκούντων (τὴν Ρώμην δηλαδὴ) παρειλήφαμεν τὴν ἡμέραν». Τὸ ὅτι δὲ μερικῶς μόνον δὲν ἑωρτάζετο ἡ ἡμέρα τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως κατὰ τὴν 25ην Δεκεμβρίου καὶ οὐχὶ καθολικῶς εἰς ὅλας τὰς Ἐκκλησίας τῶν Χριστιανῶν βεβαιοῖ καὶ ὁ πολυμαθέστατος Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Δοσίθεος, ὅστις ἐν σελίδι 1221 τῆς «Δωδεκαβίβλου» γράφει ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Νικαίας Ἰωάννης, εἰς ἐπιστολήν του πρός τινα Καθολικὸν (Ἀρχιεπίσκοπον) τῆς Ἀρμενίας, λέγει, ὅτι ὁ Ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, ἐλθὼν εἰς Βηθλεὲμ κατὰ τὴν 25ην Δεκεμβρίου, ὅτε δηλαδὴ ἐτελεῖτο ἡ ἑορτὴ τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως, δὲν κατηγόρησε τοῦτο.

Διὰ δὲ τοὺς τελοῦντας τὰς δύο ἑορτὰς ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ, τὴν Γέννησιν δηλαδὴ καὶ τὴν Βάπτισιν, ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων θεῖος Κύριλλος (350-386) ἔγραψεν ἐπιστολὴν πρὸς τὸν Πάπαν τῆς Ρώμης Ἰούλιον (337-352), προτρέπων αὐτόν, ὅπως ἐρευνήσῃ εἰς τὰ ἐκεῖ σῳζόμενα ἀρχεῖα περὶ τοῦ ζητήματος τούτου, οὗτος δὲ ἐρευνήσας τὰ βασιλικὰ ὑπομνήματα, εὗρε τὸν Ἰώσηπον λέγοντα, ὅτι κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα, ἐν τῇ ἑορτῇ τῆς Σκηνοπηγίας, τῇ ἡμέρᾳ τοῦ Ἱλασμοῦ (ἥτις ἦτο ἡ δεκάτη Σεπτεμβρίου), διότι ὁ Νόμος οὕτω προστάζει λέγων· «Ἐν τῷ μηνὶ τῷ ἑβδόμῳ δεκάτῃ τοῦ μηνὸς ταπεινώσατε τὰς ψυχὰς ὑμῶν (ἤτοι νηστεύσατε)… ἐν γὰρ τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ ἐξιλάσεται περὶ ὑμῶν» (Λευϊτ. ιϛʹ 29-90)· τότε εἶδεν ὁ Ζαχαρίας τὸν Ἄγγελον καὶ ἐκωφώθη (κατὰ δὲ τὴν 23ην συνελήφθη ὁ Ἰωάννης). Μετὰ μῆνας ἓξ ἀπὸ τῆς ἡμέρας αὐτῆς εὐηγγελίσθη ἡ Θεοτόκος τὸν Κύριον, ἤτοι τὴν 25ην Μαρτίου καὶ ἑπομένως ἐγέννησεν αὐτὸν τὴν 25ην Δεκεμβρίου.

Ὁ Ἰούλιος διεμήνυσε περὶ τῶν εὑρεθέντων καὶ εἰς τοὺς ἐν τῇ Ἀνατολῇ. Ὅθεν καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος συνέταξε λόγον ἐγκωμιαστικὸν εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ Γέννησιν κατὰ τὴν 25ην Δεκεμβρίου. Καὶ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος τοιοῦτον λόγον ἐξεφώνησεν ἐν Κωνσταντινουπόλει. Ἀλλὰ καὶ ὁ Ὀνώριος (395-423) ὁ βασιλεὺς τῆς Ρώμης ἔγραψεν εἰς τὸν ἀδελφόν του Ἀρκάδιον (395-408) ἐν Κωνσταντινουπόλει, ὅτι οἱ Ρωμαῖοι πολυτελῶς ἑορτάζουσι τὴν τοῦ Χριστοῦ Γέννησιν τὴν 25ην Δεκεμβρίου. Καὶ ἐπὶ Ἀναστασίου Ρώμης (399-402), Θεόφιλος ὁ Ἀλεξανδρείας (385-412) καὶ Ἰωάννης ὁ Ἱεροσολύμων (386-417) οὕτως ἑώρταζον. Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἱερὸς Αὐγουστῖνος ἐν βιβλίῳ δʹ περὶ Τριάδος κεφ. εʹ βεβαιοῖ, ὅτι κατὰ τὴν 25ην ἐγεννήθη ὁ Κύριος (βλ. ἐν «Ἑκατονταετηρὶς ἀπὸ Χριστοῦ Σωτῆρος ἡ Πρώτη», τοῦ ἀειμνήστου Ἱεροδιδασκάλου Εὐγενίου τοῦ Βουλγάρεως).

Λέγει προσέτι ὁ ἀνωτέρω ἀναφερόμενος Ἀρχιεπίσκοπος Νικαίας Ἰωάννης, ὅτι ὁ θεῖος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔγραψε πρὸς τὸν Ἅγιον Ἰσαὰκ τὸν Καθολικὸν τῆς Ἀρμενίας περὶ τῆς ἡμέρας τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως (ὅτι δηλαδὴ κατὰ τὴν 25ην τοῦ Δεκεμβρίου ἑορτάζεται, καθὼς ἐν τῷ ἀνωτέρῳ λόγῳ διαλαμβάνει)· ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἰσαὰκ ἀπῆλθεν εἰς τὸν Πατριάρχην καὶ ἐξωρίσθη παρ’ αὐτοῦ (διά τινα διαβολήν), τούτου ἕνεκα δὲν ἀπεκρίθη εἰς τὸν θεῖον Χρυσόστομον. Προσθέτει δὲ ἐκεῖ ὁ Ἱερὸς Δοσίθεος, ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος, Ἱερεὺς ὤν, συνέθεσε τὸν ἀνωτέρω πανηγυρικὸν λόγον εἰς τὴν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ. Ἐξ ὅσων λοιπὸν ἐξετέθησαν εἶναι φανερόν, ὅτι καὶ πρὸ τοῦ θείου Χρυσοστόμου ἑωρτάζετο ἡ Γέννησις τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὴν 25ην τοῦ Δεκεμβρίου, ὄχι μόνον ὑπὸ τῶν Ρωμαίων ἐν τῇ Δύσει, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ Ἀνατολῇ.

Ὅσον δ’ ἀφορᾷ τὴν ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος καθ’ ἣν ἐγεννήθη ὁ Κύριος ὁ Γεώργιος Τραπεζούντιος ἐν σελίδι 128 τοῦ βιβλίου του λέγει ὅτι ἦτο ἡμέρα Τετάρτη· τὸ αὐτὸ λέγει καὶ ὁ Ἀθηνῶν Μελέτιος ἐν τόμῳ Αʹ, λέγουσι δὲ τοῦτο διότι κατὰ τὴν ἡμέραν αὐτὴν ἐκτίσθη ὁ αἰσθητὸς ἥλιος, ἡ σελήνη καὶ οἱ ἀστέρες. Ὁ Ἱππόλυτος ὁ Θηβαῖος ἐν τῷ χρονικῷ αὐτοῦ λέγει, ὅτι ὁ Κύριος ἐγεννήθη ἐν ἡμέρᾳ Κυριακῇ, ὁ δὲ νεώτερος Καλμέτος ἐν τῇ ἁρμονίᾳ τῶν Εὐαγγελίων λέγει, ὅτι ἐγεννήθη ἐν ἡμέρᾳ Πέμπτῃ τῆς Ἑβδομάδος (βλέπε ἐν τῇ αὐτῇ ὡς ἄνω «Ἑκατονταετηρὶς ἀπὸ Χριστοῦ Σωτῆρος ἡ Πρώτη»).

Εἰς τὴν ἑορτὴν τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως λόγους πανηγυρικοὺς ἔχουσιν Ἀθανάσιος ὁ Μέγας, οὗ ἡ ἀρχή· «Μυστήριον ξένον βλέπω, ἀντὶ ἡλίου τὸν Ἥλιον τῆς δικαιοσύνης» (ἔκδ. Migne, τόμ, 28, στ. 960, ἔκδ. Ἀποστ. Διακονίας τόμ. 36, σελ. 225, ἡ γνησιότης τοῦ λόγου τούτου ἀμφισβητεῖται). Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, οὗ ἡ ἀρχή· «Χριστὸς γεννᾶται». Ὁ Μέγας Βασίλειος, οὗ ἡ ἀρχή· «Χριστοῦ Γέννησις ἡ μὲν οἰκεία καὶ πρώτη». Ὁ θεῖος Χρυσόστομος τέσσαρας, ὧν τοῦ μὲν ἑνὸς ἡ ἀρχή ἐστιν αὕτη· «Εἰς τρεῖς διεῖλε μερίδας τὰς γενεάς» (ἔκδ. Migne, τόμ. 57ος, στ. 39), τοῦ δὲ ἑτέρου· «Πολλῆς ἡμῖν δεῖ τῆς ἀγρυπνίας» (ἔκδ. Migne, τόμ. 57ος στ. 61)· τοῦ δὲ τρίτου «Ἃ πάλαι Πατριάρχαι μὲν ὤδινον» (ἔκδ. Migne, τόμ. 49ος στ. 351) τοῦ δὲ τετάρτου «Μυστήριον ξένον καὶ παράδοξον βλέπω», (ἔκδ. Migne, τόμ. 56ος, στ. 385, ἔκδ. Ἐτόνης, τόμ. Εʹ). Ἐκ τούτου ὡς φαίνεται ἠρανίσθη καὶ ὁ θεῖος Κοσμᾶς ὁ μελῳδὸς τὸν εἱρμὸν τῆς ἐνάτης ᾠδῆς τοῦ εἰς τὴν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ Κανόνος, ἤτοι τὸ «Μυστήριον ξένον ὁρῶ καὶ παράδοξον». Τὸν λόγον τοῦτον καταχωρίζομεν καὶ ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ σελ. 649 ὡς Γʹ λόγον εἰς τὴν Γέννησιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Λόγους ἐπίσης ἔχουσι Γρηγόριος ὁ Νύσσης, οὗ ἡ ἀρχή· «Σαλπίσατε ἐν νεομηνίᾳ σάλπιγγι». Ὁ Δαμασκηνὸς Ἰωάννῃς, οὗ ἡ ἀρχή· «Ὁπόταν τὸ ἔαρ ἀπέλθῃ»· (πάντες οἱ ἀνωτέρῳ σῴζονται ἐν τῇ Λαύρᾳ καὶ ἐν τῷ Κοινοβίῳ τοῦ Διονυσίου). Ὁ δὲ θεῖος Ἐπιφάνιος (εἰς τὸν λόγον του εἰς τὴν Ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου) λέγει, ὅτι πρώτη ἑορτή ἐστιν ἡ φρικτὴ καὶ θαυμαστὴ κατὰ Σάρκα Γέννησις αὕτη, δευτέρα ἡ τῶν Θεοφανείων, τρίτη ἡ τοῦ σωτηριώδους Πάθους, τετάρτη ἡ Ἀνάστασις, πέμπτη ἡ Ἀνάληψις, ἕκτη ἡ τῆς Πεντηκοστῆς, ὁ δὲ θεῖος Χρυσόστομος μητρόπολιν πασῶν τῶν ἑορτῶν τὴν Χριστοῦ Γέννησιν ὀνομάζει (εἰς τὴν λόγον του πρὸς Φιλογόνιον).

Ἐγκώμια δὲ εἰς τὴν ἁγίαν ταύτην ἑορτὴν ἔχουσιν ὁ θεῖος Πρόκλος καὶ Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή· «Τῆς παρθενικῆς λοχείας τὰ σήμαντρα» (σῴζεται ἐν τῇ Λαύρᾳ καὶ ἐν τῷ Πρώτῳ πανηγυρικῷ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Βατοπαιδίου). Ὁ δὲ Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος δεκατρεῖς λόγους ἔχει εἰς τὴν Γέννησιν τοῦ Κυρίου, σῳζομένους Συριστὶ καὶ Λατινιστί. Λόγους δὲ ἁπλοϊκοὺς εἰς τὴν ἑορτὴν ταύτην ἔχουσιν ὁ Θησαυρὸς τοῦ Δαμασκηνοῦ, τὸν ὁποῖον καὶ καταχωρίζομεν διεσκευασμένον ἐν σελίδι 623 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου, ἡ Σάλπιγξ, ὁ Χρύσανθος, ὁ Ποιμενικὸς Αὐλός, τὰ Πνευματικὰ Γυμνάσια τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου, ὁ Μακάριος ὁ Κωφὸς καὶ πλεῖστοι ἄλλοι παλαιοὶ καὶ νεώτεροι.