Ὑποσημειώσεις

[1] Οὗτος ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν Φλαβιανὸς Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ἠξιώθη μαρτυρικοῦ τέλους καθ’ ὃν χρόνον ἠγωνίζετο ὑπὲρ τῶν ἀληθειῶν τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου πίστεως καὶ κατὰ τῶν Μονοφυσιτῶν. Καθὼς δὲ εἶναι λίαν ἀνεπαρκεῖς αἱ παρεχόμεναι ἐνταῦθα πληροφορία ὑπὸ τοῦ Συναξαρίου, προσθέτομεν καὶ τὰ ἑξῆς∶ Ὁ μακάριος Φλαβιανὸς ἀνῆλθεν εἰς τὸν Πατριαρχικὸν θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐν ἔτει 446 βασιλεύοντος Θεοδοσίου τοῦ Β’ διαδεχθεὶς τὸν ἱερὸν Πρόκλον, μαθητὴν χρηματίσαντα τοῦ θείου Χρυσοστόμου. Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἐτάραττε τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ἡ αἵρεσις τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ, τὴν ὁποίαν ἐκήρυττεν ὁ ἱδρυτὴς τῆς αἱρέσεως ταύτης Ἀρχιμανδρίτης Εὐτυχὴς (βλέπε περὶ τούτου ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Ἁγίων Μαρκιανοῦ καὶ Πουλχερίας σελ. 378-384 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου). Οὗτος ἡγουμένευε Μονῆς τινος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἤσκει δὲ μεγάλην ἐπιρροὴν ἐπὶ τοῦ πανισχύρου πρωθυπουργοῦ Χρυσαφίου, ὑπεστηρίζετο ἐπίσης ὑπὸ τοῦ ὁμόφρονός του Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Διοσκόρου (444-451). Κινήσαντες δὲ οὗτοι πάντα λίθον, ἔπεισαν τὸν ἠλαττωμένης ἀντιλήψεως βασιλέα Θεοδόσιον τὸν Β’ νὰ συγκαλέσῃ τὴν ἐν Ἐφέσῳ συγκροτηθεῖσαν ἐν ἔτει 449 Σύνοδον, τὴν ἀποκληθεῖσαν Λῃστρικήν, ἐπὶ τῷ σκοπῷ ἐπικρατήσεως τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ, Πρόεδρος τῆς Συνόδου ταύτης ὡρίσθη ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος ὁ Διόσκορος. Ὁ μακάριος Φλαβιανὸς προσῆλθεν ἐν τῇ Συνόδῳ ταύτῃ, ἵνα προασπίσῃ τὴν Ὀρθοδοξίαν, ἀπηγορεύθη ὅμως εἰς αὐτὸν καὶ τοὺς μετ’ αὐτοῦ τὸ δικαίωμα ψήφου, ἐνῷ παρεχωρήθη τοιοῦτον εἰς τὸν ἀρχηγὸν τῶν Σύρων Μονοφυσιτῶν Μοναχῶν Ἀρχιμανδρίτην Βαρσουμᾶν.

Οὗτος κατήγετο ἐκ Σαμοσάτων, συγκροτήσας δὲ τάγμα ἐκ χιλίων παραφόρων Μονοφυσιτῶν Μοναχῶν, ὡπλισμένων μὲ ράβδους, σκαπάνας καὶ πτυάρια, ἐλεηλάτει τὰς παρὰ τὸν Εὐφράτην Ἐκκλησίας τῶν Νεστοριανῶν, ἔκαιε τὰ Μοναστήρια αὐτῶν, ἐδίωκεν ἢ ἐφόνευε τοὺς Νεστοριανοὺς Ἐπισκόπους καὶ πλεῖστα ἄλλα ἔκτροπα ἐποίει. Ἐλθὼν οὗτος εἰς τὴν Σύνοδον τῆς Ἐφέσου ἔφερε μεθ’ ἑαυτοῦ καὶ τὸ τάγμα τοῦτο διὰ νὰ τὸ χρησιμοποιήσῃ καταλλήλως. Οὐχὶ δὲ μόνον τὸ τάγμα τοῦτο προσῆλθεν εἰς τὴν Ἔφεσον, ἀλλὰ καὶ πολυπληθεῖς ἄλλαι ὁμάδες ἐκφρόνων αἱρετικῶν ἐκ διαφόρων τόπων διαφοροτρόπως ὡπλισμένων καὶ ἀποφασισμένων διὰ πᾶσαν κακίαν. Ὅλοι αὐτοὶ ἤσκησαν τρομοκρατίαν κατὰ παντὸς μὴ Μονοφυσίτου εἰς τὴν Σύνοδον τῆς Ἐφέσου, ἠξίωσαν δὲ καὶ τὴν καταδίκην τοῦ Ἁγίου Φλαβιανοῦ. Ἐπειδὴ ὅμως ἡ ἀξίωσις αὕτη προεκάλει ἀντιρρήσεις ἐν τῇ Συνόδῳ ἡ τρομοκρατία ἐνετάθη.

Βλέπων ὁ Ἅγιος τὴν κατ’ αὐτοῦ μανίαν τῶν φανατικῶν καὶ ἐκφρόνων αἱρετικῶν καὶ ὅτι οὗτοι ἦσαν ἕτοιμοι νὰ ὁρμήσουν ἐναντίον του, ἔσπευσε νὰ κρυβῇ ὡς εἰς ἄσυλον ὑπὸ τὴν Ἅγίαν Τράπεζαν τοῦ Ναοῦ τῆς Θεοτόκου, εἰς τὸν ὁποῖον ἐγίνετο ἡ ψευδοσύνοδος, δὲν τὸν ἀφῆκαν ὅμως, ἀλλ’ ὠθοῦντες, λακτίζοντες καὶ τύπτοντες αὐτὸν τὸν ἐξέβαλον τοῦ Ναοῦ, τὸν καθῄρεσαν καὶ ἀπεφάσισαν τὴν ἐξορίαν του. Δὲν ἠρκέσθησαν ὅμως εἰς ταῦτα μόνον οἱ Μοναχοὶ τοῦ Βαρσουμᾶ, ἀλλ’ ἐξηκολούθησαν κακοποιοῦντες τὸν Ἅγιον τόσονὥστε μετὰ τρεῖς ἡμέρας παρέδωκε τὴν ἁγίαν του ψυχὴν εἰς χεῖρας Θεοῦ ἐν μέσῳ τῶν βασάνων. Παρόμοια ὑπέστησαν καὶ οἱ λοιποὶ Ὀρθόδοξοι Ἀρχιερεῖς. Διὰ τὰς ὄντως λῃστρικὰς ταύτας κακοπραγίας ἡ Σύνοδος αὕτη ἀπεκλήθη λῃστρική. Ὁ Ρώμης Λέων, ὁ κατὰ τὴν ιη’ (18ην) τοῦ παρόντος ἑορταζόμενος, πληροφορηθεὶς τὰ γενόμενα ἀπέρριψε τὴν Σύνοδον ταύτην ἀποκαλέσας αὐτὴν latrocinium Ephesinum (λῃστρικὸν Ἐφέσιον). Κατὰ τὸ ἑπόμενον ἔτος ὁ βασιλεὺς Θεοδόσιος Β’ κρημνισθεὶς ἐκ τοῦ ἵππου του ἀπέθανεν, οἱ δὲ διαδεχθέντες αὐτὸν Ὀρθοδοξότατοι βασιλεῖς Μαρκιανὸς καὶ Πουλχερία, ἡ ἀδελφὴ τοῦ Θεοδοσίου, συνεκάλεσαν τὴν ἐν Χαλκηδόνι συνελθοῦσαν Ἁγίαν Δ’ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον, ἀποκατέστησαν τὴν Ὀρθοδοξίαν καὶ κατεδίκασαν τὸν Μονοφυσιτισμὸν καὶ μάλιστα τοὺς ἀρχηγοὺς τούτου Εὐτυχῆ, Διόσκορον, Βαρσουμᾶν κ.λ.π. (βλ. σελ 378-384). Τότε ἀνεκομίσθη ἐκ τῆς ξένης καὶ τὸ ἱερὸν τοῦ Ἁγίου Φλαβιανοῦ λείψανον καὶ κατετέθη ἐν τῷ Ναῷ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων συνεργείᾳ τοῦ διαδεχθέντος τὸν Ἅγιον Φλαβιανὸν Πατριάρχου Ἁγίου Ἀνατολίου (449-458), ὡς γράφεται εἰς τὸ ἐκείνου Συναξάριον κατὰ τὴν γ’ (3ην) Ἰουλίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ζ’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἡ Ὀρθοδοξία καὶ πάλιν ἐνίκησεν, οἱ δὲ Μονοφυσῖται εἰς τόσον σκοτασμὸν ἐβυθίσθησαν, ὥστε τὸν ἐγκληματίαν Βαρσουμᾶν ἀνεκήρυξαν καὶ τιμῶσιν ὡς Ἅγιον.