Ὁ Βίος τοῦ Ἁγίου τούτου Ἀποστόλου Ματθαίου ὑπὸ μὲν Συμεὼν τοῦ Μεταφραστοῦ ἐγράφη συντομώτατος, πλατύτερος ὅμως συνεγράφη ὑπὸ Νικηφόρου Ξανθοπούλου, τοιοῦτος δὲ πλατύτερος φέρεται καὶ ἐν τῷ Συναξαριστῇ Μαυρικίου τοῦ Διακόνου. Τὸν ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Ξανθοπούλου συγγραφέντα ἑλληνιστὶ Βίον μετεγλώττισεν εἰς τὴν ἁπλῆν ἑλληνικὴν Ἀγάπιος ὁ Κρὴς καὶ ἐξέδωκεν εἰς τύπον, συμπεριλαβὼν αὐτὸν εἰς τὸ ὑπ’ αὐτοῦ ἐκδοθὲν «Ἐκλόγιον». Ἐκ τούτου παραληφθεὶς παρατίθεται ἐνταῦθα διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν. Ἀλλὰ καὶ ὁ Μεταφραστὴς Συμεὼν ἔχει Ὑπόμνημα εἰς τοῦτον, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἤδη μὲν παρὰ τοῦ πλάσαντος» (σῴζεται ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν τῇ Λαύρᾳ). Ἐπίσης ὁ Ρήτωρ Νικήτας ὁ Παφλαγὼν ὑπόμνημα Ἑλληνικὸν ἔχει εἰς τὸν Ἀπόστολον τοῦτον, οὗ ἡ ἀρχή· «Ματθαίου μνήμης τί ἂν γένοιτο χαριέστατον;» (σῴζεται ἐν τῇ Λαύρᾳ, τῇ τοῦ Διονυσίου, τῇ τοῦ Βατοπαιδίου καὶ τῇ τῶν Ἰβήρων). Ματθαῖος δὲ ἐξηγεῖται δεδωρημένος, ὁ δὲ Ἀντιοχείας Ἀναστάσιος ἑρμηνεύει εἰς τὸ ὄγδοον τῆς Ἑξαημέρου, ὅτι ὁ Ματθαῖος ὄνομα δηλοῖ πρόσταγμα Ὑψίστου, καλλίτερον ὅμως ἐτυμολογεῖ αὐτὸ ὁ Ἰσίδωρος ἐκ τοῦ Ματθάν, ὅπερ σημαίνει δῶρον· ὥστε Ματθαῖος ἑρμηνεύεται δεδωρημένος, ὡς εἴπομεν. Σημειοῖ δὲ Κλήμης ὁ Στρωματεὺς εἰς τὸν λόγον του «Παιδαγωγός», ὅτι ὁ Ματθαῖος δὲν ἔφαγε ποτὲ κρέας, ἀλλὰ μόνον μὲ χόρτα καὶ ὄσπρια διήγαγε τὴν ζωήν του, καὶ ὅτι ἦτο θῦμα καὶ ὁλοκαύτωμα τῆς παρθενίας, διότι ἐφονεύθη ὑπὸ τοῦ βασιλέως Ὑρτάκου θέλοντος νὰ λάβῃ εἰς γυναῖκα αὐτοῦ τὴν Ἰφιγένειαν, ἥτις ἦτο παρθένος ἀφιερωμένη εἰς τὸν Θεόν. Τὸ δὲ Εὐαγγέλιον ἔγραψεν ὁ θεῖος Ματθαῖος Ἑβραϊστὶ ὀκτὼ ἔτη μετὰ τὴν Ἀνάληψιν διὰ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Παλαιστίνης, οἱ ὁποῖοι ἐδιώκοντο διὰ τὴν πίστιν, ὡς γράφει τοῦτο ὁ Εὐθύμιος καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος. Μετέφρασε δὲ αὐτὸ εἰς τὸ Ἑλληνικὸν ὁ Ἱεροσολύμων Ἰάκωβος, κατὰ τὸν μέγαν Ἀθανάσιον, τὸ ὁποῖον οὕτω μεταφρασμένον μετέγραψεν ἰδιοχείρως ὁ Ἀπόστολος Βαρθολομαῖος. Bλέπε καὶ εἰς τὴν ἑνδεκάτην τοῦ Ἰουνίου, ὅτε ἑορτάζονται οἱ Ἅγιοι Βαρθολομαῖος καὶ Βαρνάβας, ἐν Τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Οἱ δὲ νεώτεροι γνωματεύουσιν, ὅτι, ἀπολεσθέντος τοῦ Ἑβραϊκοῦ πρωτοτύπου ἢ διαφθαρέντος ὑπὸ τῶν αἱρετικῶν ὁ Ματθαῖος συνέγραψε αὐτὸ τὸ δεύτερον εἰς τὴν Ἑλληνικήν, ὅπερ πιθανώτερον.