✥ Τῇ Δ’ (4ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ἡ Σύναξις τῶν Ἁγίων ἐνδόξων ΕΒΔΟΜΗΚΟΝΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ.
Τοὺς Ἑβδομήκοντα σοφοὺς Ἀποστόλους,
Καὶ συνάμα τοὺς πάντας τιμᾶσθαι θέμις [1].
Ἀμφὶ τετάρτην ἄνδρας ἀγακλέας κυδαίνω.
✥ Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ΖΩΣΙΜΟΥ Μοναχοῦ καὶ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ κομενταρησίου.
Ἀθανάσιος συνθανὼν τῷ Ζωσίμῳ
Ἔνδον πέτρας ἥδιστα καὶ συζῆν ἔχει.
ΖΩΣΙΜΟΣ ὁ Ἅγιος Μάρτυς ἦτο ἐκ τῆς Κιλικίας κατῴκει δὲ εἰς τὴν ἔρημον μετὰ τῶν θηρίων. Συλληφθεὶς λοιπὸν ὑπὸ τοῦ ἄρχοντος Δομετιανοῦ καὶ ὁμολογήσας ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι Θεὸς ἀληθινός, κατακαίεται εἰς τὰ ὦτα μὲ πεπυρωμένα σίδηρα καὶ βάλλεται ἐντὸς λέβητος πλήρους ζέοντος βορβόρου· ἔπειτα κρεμᾶται κατακέφαλα καὶ παραδόξως φυλάττεται ἀπὸ ὅλα ἀβλαβής. Ἐφάνη δὲ λέων τις ἐν τῷ θεάτρῳ ὅστις ἐλάλησε περὶ τῆς θεότητος τοῦ Χριστοῦ· ὅθεν ἐκ τούτου ἐπέστρεψεν εἰς τὸν Χριστιανισμὸν τὸν κομενταρήσιον Ἀθανάσιον. Λαβὼν δὲ ὁ Ἅγιος ἐλευθερίαν ἀπὸ τὸν τύραννον, ἐπέστρεψε πάλιν εἰς τὴν ἔρημον καὶ εἰς τὰ ὄρη, ὅπου πρότερον διέτριβε καὶ κατηχεῖ καὶ βαπτίζει τὸν ρηθέντα Ἀθανάσιον. Ἐκεῖ λοιπὸν εὑρισκομένων, ἐσχίσθη παραδόξως μία πέτρα, ἔνδον τῆς ὁποίας ἐμβάντες καὶ οἱ δύο παρέδωκαν τὰς ψυχάς των εἰς χεῖρας Θεοῦ.
✥ Ὁ Ὅσιος ΘΕΟΚΤΙΣΤΟΣ, ὁ Ηγούμενος ἐν τῷ Κουκούμῳ (ἢ Κουνουμίῳ) τῆς Σικελίας, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.
Ἐν γῇ χλοαυγεῖ τῆς Ἐδὲμ Θεοκτίστῳ
Μοῖραν δίδως, ἄκτιστε τοῦ Θεοῦ Λόγε.
✥ Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῆς Ὁσίας ΑΠΟΛΛΙΝΑΡΙΑΣ τῆς Συγκλητικῆς.
Αἴρουσιν ἐκ γῆς τὴν Ἀπολλιναρίαν,
Καὶ γὰρ κατοικεῖν οὐρανοὺς ἦν ἀξία.
✥ Οἱ Ἅγιοι ΕΞ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦνται.
Ψυχαὶ διαυγεῖς ἓξ ἀποπτᾶσαι βίου,
Ἑξαπτέρυξι συμπαρίστανται νόοις [2].
✥ Μνήμη τοῦ Ὁσίου πατρὸς ἡμῶν ΕΥΘΥΜΙΟΥ τοῦ νέου, τοῦ κειμένου πλησίον τοῦ Ἁγίου Μωκίου.
Εὔθυμος Εὐθύμιος ἀσκήσας πόνοις,
Εὔθυμος ἧκε πρὸς Μονὰς εὐθυμίας.
✥ Τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ καὶ ΕΥΦΗΜΙΑΣ τῆς πλησίον τοῦ Ἁγίου Ἀκακίου.
Εἰς τὸν Χρύσανθον·
Χρύσανθος ἀνθεῖ καρπὸν ἥδιστον πάνυ,
Τὸν καὶ πολὺ φανέντα κρείττω χρυσίου.
Εἰς τὴν Εὐφημίαν·
Εὐφημίας λόγος σε τὴν Εὐφημίαν,
Τρανῶς κατηξίωσε τῆς ἀθανάτου.
✥ Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου ΕΥΘΥΜΙΟΥ Ἡγουμένου τῆς Μονῆς τοῦ Βατοπαιδίου, ὅστις ἐλέγξας τὸν λατινόφρονα βασιλέα Μιχαὴλ καὶ Βέκκον τὸν Πατριάρχην, έν τῷ βυθῷ τελειοῦται.
Ἔπνιξεν ὕδωρ Εὐθύμιον τὸν πάνυ
Καταισχύναντα λατινοφρόνων πλάνην.
✥ Οἱ μετὰ τοῦ Ὁσίου Εὐθυμίου ΔΩΔΕΚΑ ΜΟΝΑΧΟΙ Βατοπαιδινοί, οἱ τοὺς ἀνωτέρω λατινόφρονας ἐλέγξαντες, ἀγχόνῃ τελειοῦνται.
Εἷλε Μοναστῶν δωδεκὰς λαμπρὰ στέφη·
Ἤλεγξε καὶ γὰρ λατινοφρόνων πλάνην.
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ὁ Ὁσιομάρτυς καὶ οἱ μετ’ αὐτοῦ ἀθλήσαντὲς Πατέρες ἦσαν κατὰ τὸ ἔτος ͵ασπ’ (1280), ὅτε οἱ λατινόφρονες βασιλεὺς καὶ Πατριάρχης περιήρχοντο τὰ διάφορα Μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἵνα πείσουν τοὺς Μοναχοὺς νὰ ἀκολουθήσουν τὴν πλάνην των· μὴ γενόμενοι δὲ δεκτοὶ ὑπ’ αὐτῶν, ἐκακοποίησαν πολλοὺς Μοναχούς, οἵτινες διὰ μαρτυρικοῦ θανάτου ἀπέθανον. Τότε ἦλθον καὶ εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Βατοπαιδίου καὶ ἀφοῦ οὐδὲ ἐκεῖ ἔγιναν δεκτοί, ἤρχισαν νὰ κακοποιοῦν τοὺς Μοναχούς, ὅσους συνέλαβον, διότι καὶ πολλοὶ ἔφυγον. Συλλαβόντες δὲ ἐκεῖ τὸν προηγούμενον Ἅγιον Εὐθύμιον καὶ δώδεκα ἄλλους Μοναχούς, μετὰ διαφόρους κακώσεις καὶ τυραννίας, τελευταῖον ἀπηγχόνισαν πρὸς ἐκδίκησιν δῆθεν τῆς ἀπειθείας τὴν ὁποίαν ἔδειξαν εἰς τὸ νὰ μὴ ἀσπασθοῦν τὰ ξένα καὶ ἀλλότρια δόγματα τὰ διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ὅλως ἀπαράδεκτα. Οὗτοι οἱ λατινόφρονες ἐλθόντες καὶ εἰς τὴν Λαύραν ἐγένοντο διὰ τὸν φόβον τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου δεκτοὶ ὑπό τινων Μοναχῶν αὐτῆς, εἰς τοὺς ὁποίους καὶ ἔδωσαν πολλὰ ἱερὰ σκεύη, δηλαδὴ Ἅγια Ποτήρια, Εὐαγγέλια, θυμιατήρια καὶ λοιπά, ἅτινα ἐξ ἄλλων ἱερῶν Μονῶν ὡς λησταὶ ἐσύλησαν ἐκεῖνοι δὲ οἵτινες συνεκοινώνησαν μετὰ τῶν ἀνωτέρω λατινοφρόνων μετὰ θάνατον ἔμειναν τυμπανιαῖοι καὶ τὰ ἄθλια αὐτῶν σώματα, μαῦρα ὄντα καὶ ἀποπνέοντα ὀσμὴν δυσώδη, δὲν ἐτάφησαν ἐν τῷ κοινῷ κοιμητηρίῳ ἀλλ’ ἐκτὸς αὐτοῦ εἰς ἓν ὑπόγειον σπήλαιον τὸ ὁποῖον περιέφραξαν, ὡς ἀλλότρια καὶ ξένα τῆς Ἁγίας Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ τῶν ὀρθῶν δογμάτων αὐτῆς.
✥ Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Ὁσιομάρτυρος ΟΝΟΥΦΡΙΟΥ τοῦ ἐν Χίῳ μαρτυρήσαντος κατὰ τὸ ἔτος ͵αωιη’ (1818).
Τρισάκις πληγεὶς εἰς τὸν αὐχένα, μάκαρ,
Τὴν ζωαρχικὴν ἐδόξασα Τριάδα.
Ὑποσημειώσεις
[1] Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὑποσημειοῖ ἐνταῦθα τὰ ἑξῆς: Διὰ τοῦ διστίχου τούτου, ὅπερ εὑρίσκεται εἰς τοὺς χειρογράφους Συναξαριστὰς (διότι εἰς τοὺς τετυπωμένους οὔτε δίστιχον εὑρίσκεται ἰαμβικόν, οὔτε στίχος ἡρωϊκός), δηλοῦται ὅτι σήμερον ἑορτάζονται ὅλοι ὁμοῦ οἱ Ἑβδομήκοντα Ἀπόστολοι, ἕκαστος τῶν ὁποίων ἰδιαιτέρως ἑορτάζεται εἰς διαφόρους ἡμέρας τῶν 12 μηνῶν. Διὰ τοῦτο οὐδὲ Συναξάριον τούτων ἠδυνήθημεν νὰ εὕρωμεν, καθότι τὰ ἴδια Συναξάρια ἑκάστου ἐγράφησαν εἰς τὴν ἰδιαιτέραν ἡμέραν αὐτοῦ καὶ ὁ βουλόμενος ἂς ζητήσῃ ταῦτα.
Ἤθελε δὲ ἀπορήσει τις, διατί, ἐξαιρουμένων μόνον τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων, ὅλοι οἱ μετ’ αὐτοὺς Ἀπόστολοι ὀνομάζονται Ἑβδομήκοντα, καὶ οὐχὶ περισσότεροι, ἐνῷ ὅτι εἶναι περισσότεροι τῶν ἑβδομήκοντα τοῦτο εἶναι φανερόν, καθότι μόνοι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἀριθμοῦνται ἐν ὅλαις ταῖς Ἐπιστολαῖς τοῦ μακαρίου Παύλου, καὶ μετὰ τῶν Ἑβδομήκοντα καταλεγόμενοι, ὑπερβαίνουσι τοὺς πεντήκοντα, οἵτινες δὲν εἶναι ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα ἐκείνων Ἀποστόλων, τοὺς ὁποίους ὁ Κύριος ἐξέλεξεν, ὡς γράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς, ἀλλ’ ἄλλοι τινές, μαθηταὶ χρηματίσοντες τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ἢ καὶ τῶν λοιπῶν Ἀποστόλων τῶν ἐκ τῶν Δώδεκα.
Εἰς λύσιν τῆς ἀπορίας λέγομεν, ὅτι πάντες οἱ μετὰ τοὺς Δώδεκα Ἀπόστολοι μὲ ἓν κοινὸν ὄνομα Ἑβδομήκοντα ὀνομάζονται, ἴσως διότι ἑβδομήκοντα εἶναι ἀριθμὸς ἀόριστος, καὶ δηλοῖ πλῆθος, κατ’ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον εἶπεν εἰς τὸν Πέτρον ὁ Κύριος· «Οὐ λέγω σοι ἕως ἑπτάκις ἀφιέναι τῷ ἀδελφῷ σου τὰ ἁμαρτήματα, ἀλλ᾽ ἕως ἑβδομηκοντάκις ἑπτά», ἀντὶ τοῦ πολλάκις καὶ μυριάκις, ὡς ἑρμηνεύει ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος. Ἢ λέγονται Ἑβδομήκοντα οἱ μετὰ τοὺς Δώδεκα Ἀπόστολοι καὶ οὐχὶ περισσότεροι, ἵνα φυλαχθῇ ἴσως τὸ σέβας καὶ ἡ τιμὴ τοῦ ἀριθμοῦ ἐκείνου, τὸν ὁποῖον ὁ Κύριος ἐπέθηκεν εἰς τοὺς παρ’ αὐτοῦ ἐκλεγέντας Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλους. Διότι οὕτω καὶ ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, μολονότι ὁ Ἰούδας εἶχεν ἐξαιρεθῆ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων, αὐτὸς ὃμως μετὰ τὴν Ἀνάστασιν εἶπε περὶ τοῦ Θωμᾶ: «Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα» (οὐχὶ δὲ ἐκ τῶν ἕνδεκα), ἵνα φυλάξῃ τὸ σέβας καὶ τὴν τιμὴν τοῦ δωδεκάτου ἀριθμοῦ, τὸν ὁποῖον ὁ Κύριος ἐπέθηκεν εἰς τοὺς Δώδεκα Ἀποστόλους. Εἰ δέ τις σοφώτερος γνωρίζῃ ἄλλον λόγον, ὑψηλότερον τούτου, ἂς προέλθῃ εἰς τὸ μέσον καὶ ἂς εἴπῃ αὐτόν, καὶ ἡμεῖς θέλομεν ὁμολογήσει χάριτας εἰς αὐτὸν διὰ τὴν εἴδησιν ταύτην.
Σημείωσαι, ὅτι ὁ θεσπέσιος Κύριλλος ὁ Ἀλεξανδρείας γλαφυρῶς ἀλληγορεῖ εἰς τοὺς Ἑβδομήκοντα τούτους Ἀποστόλους τὰ ἑβδομήκοντα ἐκεῖνα στελέχη τῶν φοινίκων, τὰ ὁποῖα ἦσαν εἰς τὴν Αἰλείμ, ὅπερ δηλοῖ ἀνάβασις ἢ αὔξησις, διότι οὕτω λέγει· «Ἀναβαίνοντες εἰς τελειοτέραν σύνεσιν, καὶ εἰς αὔξησιν ἀνατρέχοντες τὴν πνευματικήν ... τὰ ἑβδομήκοντα τῶν φοινίκων στελέχη εὑρήσομεν, τοὺς ἀναδειχθέντας δηλονότι παρὰ Χριστοῦ Μαθητάς, καὶ εὖ γε δὴ σφόδρα· φοίνιξι γὰρ παρεικάζονται οἱ μετὰ τοὺς Δώδεκα ὄντες τὸν ἀριθμὸν Ἑβδομήκοντα. Θαυμάζομεν δὲ τοὺς Ἑβδομήκοντα καὶ οἱονεὶ φοίνικας αὐτοὺς εἶναί φαμεν· εὐκάρδιον γὰρ τὸ φυτόν, εὔριζον τε καὶ εὔκαρπον, καὶ ἀεὶ τοῖς ὕδασιν ἐντεθηλός, τοιούτους δὲ καὶ τοὺς Ἁγίους εἶναί φαμεν. Καθαρὸς μὲν γὰρ ὁ νοῦς αὐτοῖς, βεβηκώς τε καὶ εὔκαρπος, καὶ τοῖς νοητοῖς ὕδασιν ἐντρυφᾶν εἰωθώς».
[2] Βλέπε τὸ ἴδιον τοῦτο δίστιχον καὶ εἰς τοὺς ἓξ Πατέρας τοὺς ἑορταζομένους κατὰ τὴν ιθ’ (19ην) τοῦ παρόντος Ἰανουαρίου.