Τὸ Μαρτύριον τούτου συνέγραψεν ὁ Μεταφραστὴς Συμεών, οὗ ἡ ἀρχή· «Λουκιανοῦ τοῦ δυσσεβοῦς» (σῴζεται ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν ἄλλαις). Εἰς τὸν Ἅγιον Ἀπόστολον Ἀνανίαν Τροπάριά τινα, ὅσα ἐλλείπουσιν εἰς τὴν ἑορτὴν αὐτοῦ, εἶχε συνθέσει ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Ἐπίσης συνεπλήρωσε τὴν Ἀκολουθίαν αὐτοῦ ὁ Ὑμνογράφος Πατὴρ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ἐκδοθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καρυστίας κ. Ἀνανίου.

Εἰς τὸν Ὅσιον τοῦτον Ἰωάννην τὸν Κουκουζέλην καὶ τὸν ἐπίσης κατὰ τὴν σήμερον ἑορταζόμενον Ὅσιον Γρηγόριον τὸν Δομέστικον (βλέπε σελ. 24) ἐποίησε κοινὴν συμπληρωματικὴν Ἀκολουθίαν ὁ Ὑμνογράφος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας Πατὴρ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ἥτις καὶ ψάλλεται πανηγυρικὴ ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ τοῦ Ἄθωνος.

Βλέπε ὑποσημείωσιν σελίδος 20.

Ἡ ἑορτὴ αὕτη τῆς Ἁγίας Σκέπης τῆς Θεοτόκου ἐτελεῖτο ἀπὸ παλαιοτάτων χρόνων, καὶ μέχρι πρό τινος, κατὰ τὴν σήμερον, εἰς ἐκδήλωσιν εὐγνωμοσύνης καὶ εὐχαριστίας πρὸς τὴν Πανάχραντον Δέσποιναν, διὰ τὴν παρεχομένην ὑπ’ αὐτῆς προστασίαν εἰς τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων. Ἤδη ὅμως, κατόπιν ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἡ σύναξις διὰ τὸν πανηγυρικὸν ἑορτασμὸν αὐτῆς ὡρίσθη διὰ τὴν κηʹ (28ην) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου, [ιεʹ (15ην) κατὰ τὸ παλαιὸν Ἐκκλησιαστικὸν ἡμερολόγιον] ἵνα σύσσωμον τὸ Ἑλληνικὸν ἔθνος, ἐκκλησιαστικῶς καὶ πολιτικῶς, τὴν αὐτὴν ἡμέραν (ἀδιάφορον ἂν ὑπὸ τῶν μὲν ἀριθμεῖται αὕτη ὡς 15η, ὑπὸ τῶν δὲ ὡς 28η τοῦ Ὀκτωβρίου μηνός), συνεορτάζῃ καὶ συμπανηγυρίζῃ τὸ μέγα γεγονὸς τῆς διασώσεως καὶ ἀπελευθερώσεως αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ Ἰταλογερμανικοῦ κ.λ.π. ζυγοῦ.

Ἐτελεῖτο δὲ ἔκπαλαι ἡ ἑορτὴ αὕτη κατὰ τὴν σήμερον, ὡς ἀνωτέρω γράφομεν, ἐπὶ τῷ λόγῳ ὅτι τελουμένης κατὰ τὴν παροῦσαν αʹ (1ην) Ὀκτωβρίου ἀγρυπνίας εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν τῶν Βλαχερνῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει, ὡς καὶ ἐν τῷ ἀνωτέρῳ Συναξαρίῳ ἀναφέρεται, καὶ παρευρισκομένων ἐν αὐτῇ τοῦ Ὁσίου Ἀνδρέου τοῦ διὰ Χριστὸν Σαλοῦ καὶ τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ Ἐπιφανίου, εἶδον αὐτοὶ ὀφθαλμοφανῶς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ἐφαπλοῦσαν ἄνωθεν τοῦ λαοῦ τὴν Ἁγίαν Σκέπην αὐτῆς, καὶ περισκέπουσαν δι’ αὐτῆς τὸ πλῆθος τῶν εὐσεβῶν Χριστιανῶν (βλέπε ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, τῇ κηʹ (28ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Τῆς Ὑπερμάχου αὐτῆς Σκέπης καὶ προστασίας τῆς Θεοτόκου πολλάκις ἔλαβον πεῖραν οἱ εὐσεβεῖς Χριστιανοί, διότι πολλάκις διεφύλαξε καὶ διέσωσε τούτους ἀπὸ τοὺς ἐπαπειλοῦντας αὐτοὺς κινδύνους.

Καὶ εἶναι μὲν γνωστὴ ἡ ἀνὰ τοὺς αἰῶνας παντοειδὴς προστασία ἡ παρεχομένη ὑπὸ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου εἰς τοὺς εὐσεβεῖς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς καὶ ἰδιαίτατα εἰς τὸ Ἑλληνικὸν γένος, διὸ καὶ παντοδαπαὶ τυγχάνουσιν αἱ πρὸς αὐτὴν ἐκδηλώσεις εὐγνωμοσύνης τῶν πιστῶν, ὑφ’ ὧν μεταξὺ τῶν πολλῶν ἄλλων ἐγκωμιαστικῶν προσαγορεύσεων καὶ ὡς Ὑπέρμαχος Στρατηγὸς ἀνακηρύττεται, καὶ ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος πρὸς αὐτὴν μετὰ ἰδιαιτέρας εὐλαβείας ἡ ψάλλεται διὰ τὴν παρασχεθεῖσαν τὸ πάλαι ὑπ’ αὐτῆς προστασίαν εἰς τὴν Θεοσκεπῆ Πόλιν της, τὴν ὁποίαν πολλάκις ὑπερήσπισεν ἀποτρέψασα κατῃσχυμμένους τοὺς ἐπιδραμόντας κατ’ αὐτῆς κατὰ καιροὺς Σκύθας, Ἀβάρους, Πέρσας, Ἄραβας καὶ λοιποὺς βαρβάρους, ὡς ἐν τῷ Σαββάτῳ τῆς Εʹ ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν φαίνεται (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΓʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἀλλὰ γνωστοτέρα τυγχάνει εἰς ἡμᾶς, διότι ἔχομεν ἰδίαν αὐτῆς πεῖραν, τῆς κατὰ τὰς ἡμέρας μας παρασχεθείσης ὑπὸ τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, προστασίας κατὰ τὴν ἐν ἔτει 1940 ἐπιδρομὴν κατὰ τῆς πατρίδος ἡμῶν τῶν κραταιῶν αὐτοκρατοριῶν τοῦ Μουσσολίνι καὶ τοῦ Χίτλερ.

Μικρὰ καὶ πτωχὴ ἡ φιλτάτη ἡμῶν πατρὶς ἐκλήθη ὑπὸ τῶν προρρηθέντων πανισχύρων δικτατόρων κατὰ τὴν 28ην (15ην κατὰ τὸ παλαιὸν) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 1940 νὰ παραδοθῇ ἄνευ ὅρων εἰς αὐτοὺς τοὺς μεγάλους τότε κοσμοκράτορας. Ἡ ἑλληνικὴ ψυχὴ ἀδιαφορήσασα διὰ τὴν ἰσχὺν τῶν ἐπιδρομέων καὶ πρὸς μόνην, μετὰ Θεόν, τὴν Θεοτόκον τὰς ἐλπίδας ἀναθέσασα ἀντέταξε τὸ περιλάλητον ΟΧΙ. Τὴν ἀπάντησιν αὐτὴν ἔδωκε πρὸς τοὺς ἐπιδρομεῖς ὁ τότε κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννης Μεταξᾶς, ὡς ἐπίσημος ἐκπρόσωπος τοῦ Ἔθνους, ἀλλ’ ἡ ἀπάντησις αὐτὴ δὲν ἐξῆλθεν ἀπὸ μόνων τῶν χειλέων τοῦ πρωθυπουργοῦ, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ βάθη τῶν ψυχῶν ὄλων τῶν Ἑλλήνων. Ἦτο ἕνα μυριόστομον ὄχι, τὸ ὁποῖον κατέπληξε τοὺς ἐπιδρομεῖς καὶ ἐθάμβωσε τὸν κόσμον. Τὰ ἀποτελέσματα εἶναι γνωστά, ὁ μικρὸς Ἑλληνικὸς Στρατὸς κατῄσχυνε τὰς ἐπηρμένας στρατιὰς τοῦ Μουσσολίνι. Ἐχρειάσθη νὰ ἐπιπέσουν κατ’ αὐτοῦ καὶ αἱ σιδηρόφρακτοι καὶ πυρφόροι Γερμανικαὶ ταξιαρχίαι. Ἐπὶ τρία καὶ ἥμισυ ἔτη, ἕνεκεν τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἐδοκιμάσθημεν δεινῶς. Συνετρίβησαν τὰ ὅπλα, ἀλλ’ ἡ ψυχὴ καὶ ἡ πίστις τῶν Ἑλλήνων δὲν ἐκάμφθη· ἔχουσα πάντοτε τὰς ἐλπίδας ἐστραμμένας εἰς τὴν Ὑπέρμαχον Στρατηγόν του, ἥτις καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς σκληρᾶς δοκιμασίας περιέσκεπε τοὺς πιστοὺς αὐτῆς δούλους, συνέχισε τὸν ἀγῶνα ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Ἑλλάδος καὶ τέλος ἐθριάμβευσεν. Ὄχι δὲ μόνον ἡ καταληφθεῖσα τότε προσφάτως ἐλευθέρα Ἑλλὰς ἀπηλευθερώθη καὶ πάλιν, ἀλλ’ ἀπεδόθη εἰς αὐτὴν καὶ ἡ ἀπ’ αἰώνων ὑπόδουλος καὶ μαρτυρικὴ Ἑλληνικὴ Δωδεκάνησος.

Εἰς ἐκδήλωσιν τῆς ἀπείρου εὐγνωμοσύνης καὶ εὐχαριστίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους πρὸς τὴν Ὑπέρμαχον Στρατηγόν του, τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, διὰ τὸ μέγα αὐτὸ σύγχρονον θαῦμα τῆς ἀπολυτρώσεως αὐτοῦ ἐλήφθη, ὡς εἴπομεν ἀνωτέρω, ἡ ἀπόφασις, ὅπως ἐφεξῆς καὶ μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων ποιούμεθα κατ᾽ ἔτος πανηγυρικὴν καὶ μετὰ πάσης μεγαλοπρεπείας ἀνάμνησιν τοῦ μεγάλου ἱστορικοῦ αὐτοῦ γεγονότος κατὰ τὴν ἡμέραν καθ’ ἣν ἐξεδηλώθη ἡ πρώτη ἐπίθεσις τοῦ ἐπαράτου ἐχθροῦ καὶ ἀντετάχθη τὸ πρῶτον «Ὄχι», ἤτοι τὴν κηʹ (28ην) Ὀκτωβρίου [ιεʹ (15ην) κατὰ τὸ παλαιὸν] ἑκάστου ἔτους ὅτε καὶ ὁλόκληρον τὸ Ἑλληνικὸν Ἔθνος πανηγυρίζει τὴν ἐπέτειον ταύτην.

Διὰ τὸν πανηγυρικὸν καὶ ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας ἑορτασμὸν συνετέθη ὑπὸ τοῦ Ὑμνογράφου τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας Ὁσιωτάτου Πατρὸς Γερασίμου Μικραγιαννανίτου πλήρης ᾀσματικὴ Ἀκολουθία εἰς τὴν Ἁγίαν Σκέπην τῆς Θεοτόκου, ἐγκριθεῖσα ὑπὸ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐν τῇ συνεδρίᾳ αὐτῆς τῆς 21ης Ὀκτωβρίου 1953, καθ’ ἥν καὶ ἀπεφασίσθη ὁ συνεορτασμὸς τῆς ἑορτῆς τῆς Ἁγίας Σκέπης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου μετὰ τῆς ἐθνικῆς ἑορτῆς τῶν Νικητηρίων τῆς 28ης Ὀκτωβρίου. («Αἱ Συνοδικαὶ Ἐγκύκλιοι», Τόμ. Βʹ, Ἀθῆναι 1956, σελ. 649). Ὅθεν ἐν ταύτῃ δέον ὅπως ψάλληται ἐν πᾶσι τοῖς Ὀρθοδόξοις Ἱεροῖς Ναοῖς ἡ Ἀκολουθία τῆς Ἁγίας Σκέπης. Καταχωρίζεται δὲ ἐνταῦθα ἡ σχετικὴ εἴδησις τοῦ Συναξαρίου, διὰ τὸ ἱστορικὸν τῆς ἑορτῆς, καὶ ἐκ σεβασμοῦ πρὸς τὴν παράδοσιν. Ἡ Ἀκολουθία τῆς Ἁγίας Σκέπης συμπεριελήφθη ἐν τῷ Μηναίῳ τοῦ Ὀκτωβρίου κατὰ τὰς νεοτέρας ἐκδόσεις, ὑπὸ τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Εἰς τὴν Γοργοϋπήκοον Θεοτόκον πανηγυρικὴν Ἀκολουθίαν μετὰ πανηγυρικοῦ λόγου ἐποιήσατο ὁ Μοναχὸς Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ἐκδοθεῖσαν ὑπὸ τῆς Μονῆς Δοχειαρίου εἰς καλλιτεχνικὴν ἔκδοσιν, ἐν τῷ τυπογραφείῳ τοῦ Ἁγίου Ὄρους τῷ 1937.