Ἡ κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους φήμη τῆς ἁγιότητος τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Νικήτα ὑπῆρξε τόσον μεγάλη, ὥστε λίαν ἐνωρὶς ἐξηπλώθη αὕτη καὶ πέραν τῶν ὁρίων τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας καὶ εἰς αὐτὴν τὴν Δυτικὴν Εὐρώπην, τὴν Αἴγυπτον κ.λ.π. Συνεπείᾳ τούτου καὶ πολλοὶ ἔγραψαν τὸν Βίον αὐτοῦ, ὅστις σῴζεται ἐν πλείστοις χειρογράφοις ἀποκειμένοις παρὰ διαφόροις Βιβλιοθήκαις, ὧν τινα καὶ ἐξεδόθησαν τύποις. Ἡμεῖς ἀπὸ τῆς πρώτης ἤδη ἐκδόσεως τοῦ «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» δὲν ἠρκέσθημεν εἰς τὸν περιληπτικὸν Βίον τοῦ συνήθους Συναξαρίου, διό, πλὴν τούτου, παρεθέσαμεν ἐν συνεχείᾳ καὶ τὸν κατὰ πλάτος Βίον αὐτοῦ, ὅπερ καὶ κατὰ τὴν παροῦσαν ἔκδοσιν πράττομεν. Συγγραφεὺς τοῦ Βίου τούτου, οὗ ἡ ἀρχή· «Καὶ βασιλεὺς πολλάκις στρατηγοὺς πέμψας», ὑπῆρξεν ὁ Ἰωάννης Ἁγιοηλίτης (Μοναχὸς πιθανὸν ἐκ τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Ἠλία), ἀπέκειτο δὲ χειρόγραφος ἐν τῇ Βιβλιοθήκῃ τοῦ Μονάχου ἐν ᾗ καὶ ἀνεκάλυψε τοῦτον κατὰ τὸ ἔτος 1892 ὁ τότε Φιλόλογος Καθηγητὴς καὶ ἱστορικὸς Τρύφων Εὐαγγελίδης, ὅστις καὶ συμπεριέλαβε τοῦτον ἐν τῷ ἔργῳ αὐτοῦ τῷ ὑπὸ τὸν τίτλον «Οἱ Βίοι τῶν Ἁγίων», ἐκδοθέντι τύποις ἐν Ἀθήναις τῷ 1895. Ἐκ τούτου παραληφθεὶς ὑφ’ ἡμῶν καὶ εἰς τὴν ἁπλῆν Ἑλληνικὴν μετενεχθείς, κατεχωρίσθη ἐν τῷ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἀπὸ τῆς πρώτης αὐτοῦ ἐκδόσεως, ὡς ἀνωτέρω ἀναφέρομεν.

Ἕτερος Βίος τοῦ Ἁγίου, συγγραφεὶς Ἑλληνιστὶ ὑπὸ τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ Θεοστηρίκτου, εὕρηται ἐν τῇ Βατικανῇ Βιβλιοθήκῃ. Οὗτος μετενεχθεὶς εἰς τὴν λατινικὴν ἐξεδόθη τύποις ὑπὸ Λατίνων, οἵτινες ὡσαύτως τιμῶσι τὸν Ἅγιον. Ἑλληνικὴν μετάφρασιν ἐκ τοῦ λατινικοῦ τούτου ἐδημοσίευσε κατὰ τὸ ἔτος 1890 ὁ αὐτὸς ὡς ἄνω Τρύφων Εὐαγγελίδης ἐν τῷ Σωτῆρι (τόμ. 15, σελ. 55 καὶ ἐφεξῆς). Ὁ Henri Omont ἐν τῷ Catalogue des manuscrits Grecs de la Bibliothèque Royale des Bruxelles, Gand 1885, σελ. 35, ἀναφέρει καὶ ἄλλον Βίον τοῦ Ὁσίου Νικήτα ἀποκείμενον ἐν τῇ Βιβλιοθήκῃ τῶν Βρυξελλῶν, Ἀριθμ. Κώδικος 108, φύλ. 44. Ἀλλὰ καὶ ἄλλοι Βίοι τοῦ Ἁγίου ὑπάρχουσιν ἐν ἄλλαις Βιβλιοθήκαις ἀποκείμεναι. Ἀλληλογραφία τοῦ Ὁσίου τούτου Νικήτα μετὰ τοῦ Ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου ἐξεδόθη εἰς τύπον ὑπὸ τοῦ Ἀββᾶ Migne (Patr. Gr. τόμ. 99, στ. 1317, 1487). Τὰ περὶ τοῦ Βίου τούτου βλέπε ἐν τῇ ἀνωτέρω σημειώσει.

Τὸν Βίον αὐτοῦ συνέγραψεν Ἰωάννης ὁ Διάκονος. Τοῦτ’ αὐτὸ ἔπραξε καὶ ὁ Μοναχὸς Θεοφάνης, σύγχρονος ὢν τοῦ Ὁσίου, καὶ Θεόδωρος Πεδιάσιμος. Τύποις ἐκδεδομένοι εὕρηνται ἐν τῇ Patrologia Graeca, τόμ. 105, στ. 932 καὶ 940-976. Ἀκολουθίαν αὐτοῦ, ἧς ἡ Ἀκροστιχίς· «Τὴν ὀγδόην δέησιν ὦ Μάκαρ δέχου, ἐκ πένητος Μοναχοῦ Ἰωάννου», περιέχουσαν καὶ δύο Δοξαστικά, Κοντάκιον καὶ Ἐξαποστειλάριον, συνέθεσεν Ἰωάννης ὁ Εὐχαΐτων ὁ καὶ Ἰωάννης Μοναχὸς ὁ Μαυρόπους ἐπονομαζόμενος. Αὕτη σῴζεται ἐν χειρογράφοις τῆς Χάλκης, φέρεται δὲ ψαλλομένη κατὰ τὴν δʹ (4ην) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς Ἀπριλίου. Ἄλλη πλήρης Ἀκολουθία αὐτοῦ, ἀνέκδοτος, εὕρηται εἰς τοὺς Παρισινοὺς Κώδικας 341 καὶ 1573 καὶ εἰς τοὺς Λαυρεωτικοὺς Ωʹ 147, Θʹ 57 καὶ Θʹ 87. Ἑτέραν τύποις ἐκδεδομένην Ἀκολουθίαν τοῦ Ὁσίου τούτου, ἐλλιπῆ οὖσαν, συνεπλήρωσεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης.

Διὰ τὸν Ὅσιον τοῦτον Ἰωσὴφ τὸν Ὑμνογράφον ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει, ὅτι ὑπῆρξεν ὁ ἄριστος καὶ πολυγραφώτατος μελῳδὸς τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἁγίας Ἐκκλησίας· διότι ἐκτὸς ὀλίγων τινῶν ᾀσματικῶν Κανόνων, τοὺς ὁποίους συνέθεσαν οἱ ἄλλοι ποιηταί, οἵτινες ἐν τοῖς Μηναίοις περιέχονται, ὅλους τοὺς ἄλλους συνέθεσεν ὁ μελῳδικὸς τοῦ Ἁγίου τούτου κάλαμος, οἵτινες εἶναι τετυπωμένοι ἐν τοῖς Μηναίοις, ἐπιφέροντες τὸ ὄνομα αὐτοῦ εἰς τὴν ἐνάτην ᾠδὴν κατὰ τὴν ἀκροστιχίδα. Δὲν ἠρκέσθη δὲ ὁ ἱερὸς οὗτος Ὑμνῳδὸς μέχρι τούτου, ἀλλὰ καὶ ὀκτωήχους Κανόνας συνέθεσεν εἰς τὴν Θεοτόκον, εἰς τὸν Μέγαν Νικόλαον, εἰς τὸν Θεολόγον Ἰωάννην, εἰς τὸν Ἀρχάγγελον Μιχαήλ, εἰς τὸν Ἅγιον Στέφανον τὸν Πρωτομάρτυρα, εἰς τὸν Ἅγιον Γεώργιον, εἰς τὸν Ἅγιον Παντελεήμονα καὶ εἰς πολλοὺς ἄλλους Ἁγίους, οἵτινες καὶ σῴζονται ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει χειρόγραφοι. Ἀλλὰ καὶ ἡ καθ’ ἑκάστην ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Ψαλλομένη κατανυκτικὴ Ὀκτώηχος, ἥτις κοινῶς ὀνομάζεται «Παρακλητική», εἴτε διότι αὕτη παρηγορεῖ τὰς ψυχὰς τῶν ἀναγινωσκόντων, εἴτε διότι παρακινεῖ τοὺς ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν, καὶ αὕτη τούτου τοῦ θείου ἀνδρὸς εἶναι πόνημα, πλὴν μόνον τῶν κατὰ Σάββατον ἐν τοῖς ἀποστίχοις κειμένων τροπαρίων, τῶν περὶ κεκοιμημένων διαλαμβανόντων, τὰ ὁποῖα εἶναι πόνημα τοῦ Ἁγίου Θεοφάνους τοῦ Μελῳδοῦ καὶ Γραπτοῦ. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Ἰωσὴφ σημειοῖ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, νεώτεροι δέ τινες ἐρευνηταὶ λέγουν, ὅτι ἀρκετοὶ ἐκ τῶν ἐν τῇ Παρακλητικῇ, τῷ Τριῳδίῳ καὶ τῷ Πεντηκοσταρίῳ Κανόνες ἐκ τῶν ἐπιγραφομένων τοῦ Ἰωσὴφ δὲν εἶναι ποιήματα τούτου τοῦ Ἰωσήφ, ἀλλὰ Ἰωσὴφ τοῦ Στουδίτου.

Τὸ Μαρτύριον τούτου συνέγραψε μὲν ὁ Ἰωάννης Καρυοφύλλης, ἐξέδωκε δὲ τύποις ἐν τῷ «Νέῳ Μαρτυρολογίῳ», διασκευάσας αὐτὸ γλωσσικῶς, ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Ἐκ τοῦ «Νέου Μαρτυρολογίου» παραληφθὲν ὑφ’ ἡμῶν παρατίθεται ἐνταῦθα διασκευασμένον κατὰ τὴν φράσιν.