Τὸν κατὰ πλάτος Βίον τοῦ Ἁγίου τούτου συνέγραψεν ἑλληνιστὶ ὁ θεῖος Νύσσης Γρηγόριος οὗ ἡ ἀρχή· «Ὁ μὲν σκοπὸς εἷς ἐστι τοῦ τε ἡμετέρου λόγου», μετέφρασε δὲ εἰς τὸ ἁπλοῦν Ἀγάπιος ὁ Κρὴς καὶ ἐξέδωκε τύποις ἐν τῷ «Παραδείσῳ», ἐξ οὗ παραληφθεὶς παρατίθεται ἐνταῦθα διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν. Ὁ Ἅγιος οὗτος ἦτο σύγχρονος τοῦ Ἁγίου Διονυσίου Ἀλεξανδρείας, εἰ καὶ ὀλίγον ὕστερος ἐκείνου. Κατὰ τὸν Νύσσης Γρηγόριον, ἐχρημάτισε μαθητὴς τοῦ Ὠριγένους· ἦτο δὲ παρὼν καὶ εἰς τὴν ἐν Ἀντιοχείᾳ κατὰ Παύλου τοῦ Σαμοσατέως συγκροτηθεῖσαν Σύνοδον μετὰ Φιρμιλιανοῦ τοῦ Καισαρείας ὡς λέγουσιν ὁ Εὐσέβιος (βιβλ. ζʹ κεφ. κηʹ), ὁ Ζωναρᾶς καὶ ὁ Βαλσαμών. Ὁ δὲ Μέγας Βασίλειος λέγει περὶ αὐτοῦ ἐν τῇ πρὸς τοὺς Κληρικοὺς τῆς Νεοκαισαρείας Ἐπιστολῇ, ὅτι ὁ Γρηγόριος οὗτος δὲν ἐσκέπαζε τὴν κεφαλήν του ὅταν προσηύχετο, γνήσιος μαθητὴς ὑπάρχων Παύλου τοῦ Ἀποστόλου· ὅτι ἔφευγε τοὺς ὅρκους, ἀρκούμενος εἰς τὸ ναὶ καὶ τὸ οὔ· ὅτι οὐδένα μωρὸν ὠνόμαζε, ὅτι λοιδορίαν ἐμίσει καὶ ἄλλα πολλὰ λέγει ἐκεῖσε περὶ αὐτοῦ. Ἐν δὲ τῷ κθʹ κεφ. τῶν περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος λέγει δι’ αὐτόν· «Γρηγόριον δὲ καὶ τὰς ἐκείνου φωνὰς ποῦ θήσομεν; ἀρ’ οὐχὶ μετὰ τῶν Ἀποστόλων καὶ Προφητῶν, ἄνδρα τῷ αὐτῷ Πνεύματι ἐκείνοις περιπατήσαντα καὶ τοῖς τῶν Ἁγίων ἴχνεσι διὰ παντὸς τοῦ Βίου στοιχήσαντα καὶ τῆς Εὐαγγελικῆς πολιτείας τὸ ἀκριβὲς διὰ πάσης αὐτοῦ τῆς ζωῆς κατορθώσαντα; ὃς τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἐν αὐτῷ Χαρισμάτων, τῶν ἐνεργουμένων ὑπὸ τοῦ Πνεύματος ἐν πάσῃ δυνάμει καὶ σημείοις καὶ τέρασι, δεύτερος Μωϋσῆς παρ’ αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν τῆς ἀληθείας προσηγορεύετο». Εἰς τοῦτον ἀποδίδεται καὶ ἡ ἑρμηνεία εἰς τὸν «Ἐκκλησιαστὴν» καὶ οὐχὶ εἰς τὸν Θεολόγον Γρηγόριον. (Βλέπε καὶ τοὺς δώδεκα Κανόνας τούτου ἐν τῷ ἱερῷ Πηδαλίῳ).

Περὶ τοῦ Λαζάρου τούτου γράφεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ἁγίας καὶ Οἰκουμενικῆς Ἑβδόμης Συνόδου, ὅτι ἱστόρησεν εἰς τὸν τοῖχον τὰ εἰκόνας τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων· γυνὴ δέ τις εὐλαβὴς ἔχουσα πόνους ἀφορήτους εἰς τὴν κοιλίαν, ἔξυσεν ἀπὸ τὸν τοῖχον ἐκεῖνον καὶ πιοῦσα μὲ νερόν, ἰατρεύθη ἀπὸ τὴν ἀσθένειαν.

Ὁ Ὅσιος οὗτος Λογγῖνος ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς τὸ ἀπόφθεγμα τοῦτο· «Ὥσπερ ὁ νεκρὸς οὐκ αἰσθάνεταί τινος, οὐδε κρίνει τινά, οὕτω καὶ ὁ ταπεινόφρων οὐ δύναται κρῖναι ἄνθρωπον, κἂν ἴδῃ αὐτὸν προσκυνοῦντα τοῖς εἰδώλοις» («Εὐεργετινός», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ.Αʹ, ὑπόθ. ΜΕʹ, ἀπόφθ. Αʹ, § 24). Ὁ ἴδιος ἠρώτησε τὸν Ἀββᾶν Λούκιον οὕτω: «Θέλω ξενιτεῦσαι»· καὶ ἀπεκρίθη ἐκεῖνος· «Ἐὰν μὴ κρατήσῃς τῆς γλώσσης σου, οὐκ εἰ ξένος ὅπου ἂν ἀπέλθῃς καὶ ᾧδε οὖν κράτησον τῆς γλώσσης σου καὶ ξένος εἶ». Ἠρώτησε δὲ δεύτερον· «Θέλω νηστεῦσαι»· καὶ ἀπεκρίθη ἐκεῖνος· «Εἶπεν Ἡσαΐας ὁ Προφήτης· Ἐὰν κάμψῃς ὡς κρίκον τὸν τράχηλόν σου, οὐχ οὕτω κληθήσεται νηστεία δεκτή, ἀλλὰ μᾶλλον κράτησον τῶν πονηρῶν λογισμῶν». Ἠρώτησε καὶ τρίτον· «Θέλω φυγεῖν τοὺς ἀνθρώπους». Καὶ ἀπεκρίθη ἐκεῖνος· «Ἐὰν μὴ πρότερον κατορθώσῃς τὴν ἀρετὴν μετὰ τῶν ἀνθρώπων, οὐδὲ κατὰ μόνας δύνασαι κατορθῶσαι» («Εὐεργετινός», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ.Γʹ, ὑπόθ. ΛΑʹ, ἀπόφθ. Αʹ, § 6). Οὗτος ὁ Ὅσιος ἠρωτήθη ποτε· «Ποία ἀρετὴ εἶναι μεγαλυτέρα πασῶν;» καὶ εἶπεν ὅτι· «Καθὼς ἡ ὑπερηφανία εἶναι μεγαλυτέρα πασῶν τῶν κακῶν καὶ τῶν παθῶν καὶ ἠδυνήθη νὰ ρίψῃ καὶ τοὺς Ἀγγέλους ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, οὕτως ἐκ τοῦ ἐναντίου ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι μεγαλυτέρα πασῶν τῶν ἀρετῶν, ἐπειδὴ αὐτὴ δύναται νὰ ἀναβιβάσῃ ἐκ τῶν ἀβύσσων τὸν ἄνθρωπον, ἂν καὶ εἶναι ὡς τὸν δαίμονα ἁμαρτωλός. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Κύριος πρώτους πάντων μακαρίζει τοὺς πτωχοὺς τῷ πνεύματι, ἤτοι τοὺς ταπεινοὺς» («Εὐεργετινός», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ. Αʹ, ὑπόθ. ΜΔʹ, ἀπόφθ. Γʹ, § 4). Γράφεται δὲ περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ χειρογράφῳ «Παραδείσῳ τῶν Πατέρων», ὅτι εἶπε ταῦτα τὰ ψυχοσωτήρια λόγια· «Ἡ νηστεία ταπεινοῖ τὸ σῶμα, ἡ ἀγρυπνία καθαρίζει τὸν νοῦν, ἡ ἡσυχία φέρει τὸ πένθος, τὸ πένθος βαπτίζει τὸν ἄνθρωπον καὶ ποιεῖ αὐτὸν ἀναμάρτητον». Εἶχε δὲ οὗτος κατάνυξιν πολλὴν ἐν τῇ εὐχῇ καὶ ἐν τῇ ψαλμῳδίᾳ αὐτοῦ. Λέγει λοιπὸν ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν ὁ μαθητὴς αὐτοῦ· «Ἀββᾶ, οὗτός ἐστιν ὁ κανὼν ὁ πνευματικός, τὸ νὰ κλαίῃ ὁ Μοναχὸς ἐν τῇ προσευχῇ αὐτοῦ;». Καὶ ἀπεκρίθη ὁ Γέρων· «Ναί, τέκνον, αὐτὸς εἶναι ὁ κανών, τὸν ὁποῖον ζητεῖ ὁ Θεός. Διότι ὁ Θεὸς δὲν ἔκαμε τὸν ἄνθρωπον διὰ νὰ κλαίῃ, ἀλλὰ διὰ νὰ χαίρῃ καὶ νὰ εὐφραίνεται, ἵνα δοξάζῃ αὐτὸν καθαρῶς καὶ ἀναμαρτήτως, ὡς οἱ Ἄγγελοι· ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος ἔπεσεν εἰς τὴν ἁμαρτίαν, ἐχρειάσθη νὰ κλαίῃ. Διότι ὅπου δὲν ὑπάρχουν ἁμαρτίαι, ἐκεῖ δὲν εἶναι ἀνάγκη οὔτε κλαυθμοῦ».

Ἐκ τούτων τῶν Ἁγίων Πατριαρχῶν ὁ μὲν θεῖος Γεννάδιος ἦτο πρότερον Πρεσβύτερος τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἐκκλησίας, ὅταν δὲ ὁ Πατριάρχης Ἀνατόλιος ἐν ἔτει 458 ἀπῆλθε πρὸς Κύριον, τότε ἀνεβιβάσθη οὗτος εἰς τὸν θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Οὗτος ὁ Ἅγιος πολλὰ καλὰ ἔργα ἐποίησε, κατέστησε δὲ οἰκονόμον καὶ τὸν Ἅγιον Μαρκιανόν, ὅστις πρότερον ἦτο Ναυατιανός, ὕστερον δὲ, προσῆλθεν εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν. Καταστήσας δὲ αὐτὸν οἰκονόμον, ἔκαμεν ἔγγραφον διάταξιν, ἵνα λαμβάνωσιν οἱ κατὰ τόπον Κληρικοὶ τὰ προσφερόμενα εἰς ἑκάστην Ἐκκλησίαν, τὰ ὁποῖα ὅλα ἐλάμβανε πρότερον ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία. Οὗτος ὁ Ἅγιος οὐδένα ἐχειροτόνει, ἐὰν πρότερον δὲν ἤξευρεν ἀπὸ στήθους τὸ ψαλτήριον. Ἐν ἔτει δὲ 459 συνέγραψε τὴν κατὰ τῶν Σιμωνιακῶν ἐγκύκλιον ἐπιστολὴν σὺν τῇ περὶ αὐτὸν Συνόδῳ τῶν παʹ (81) Ἐπισκόπων, ἡ ὁποία ἑρμηνεύεται εἰς τὸ Πηδάλιον ὑπὸ τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου. Οὗτος ὁ Ἅγιος ἐπλούτει καὶ τὸ χάρισμα τῆς θαυματουργίας. Διότι αὐτὸς ἐξήρανε καὶ τὴν χεῖρα τοῦ ζωγράφου ἐκείνου, ὅστις ἐτόλμησε νὰ ζωγραφήσῃ τὸν Σωτῆρα Χριστὸν κατὰ τὸ σχῆμα τοῦ Διός, ἤτοι μὲ πολλὴν κόμην καὶ γένεια, καθὼς λέγει ὁ Θεόδωρος ὁ Ἀναγνώστης καὶ Νικηφόρος ὁ Κάλλιστος (βιβλ. 15 κεφ. 23), οἵτινες καὶ ταῦτα προσθέτουσιν· ὅτι «ἐπὶ τοῦ Σωτῆρος τὸ οὖλον μᾶλλον καὶ ὀλιγότριχον ἀληθέστερόν ἐστιν, ὡς ἐκ τῶν ἱστορούντων διέγνωμεν»· ἤτοι ὅτι ὁ Κύριος δὲν εἶχε πολλὰ μαλλιὰ καὶ γένεια, ἀλλὰ ὀλίγα καὶ σγουρά. Τὸν ζωγράφον ὅμως ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος ἐζωγράφησε τὸν Κύριον ὡς τὸν Δία, μὲ πολλὰ μαλλιὰ καὶ γένεια, ἰάτρευσε πάλιν ὁ Ἅγιος διὰ προσευχῆς του.

Ἐπὶ τούτου τοῦ Πατριάρχου Γενναδίου τῷ 460 ἐκτίσθη ἐν Κωνσταντινουπόλει ἡ περίφημος Μονὴ τοῦ Στουδίου, εἰς ἣν μετήνεγκεν ὁ Γεννάδιος χιλίους Μοναχοὺς ἐκ τῆς Μονῆς τῶν Ἀκοιμήτων. Οὗτος ὁ Ἅγιος ἐπῆγε νὰ προσευχηθῇ τὴν νύκτα εἰς τὸ ἅγιον Βῆμα καὶ ἐκεῖ εἶδε φάντασμα δαιμονικόν, τὸ ὁποῖον ἐπετίμησε μὲν ὁ Ἅγιος, ἤκουσε δὲ νὰ τῷ εἴπῃ, ὅτι ἕως οὗ μὲν αὐτὸς ζῇ, ἐμποδίζεται καὶ οὐδὲν δύναται νὰ πράξῃ, μετὰ δὲ τὸν θάνατόν του θέλει ταράξει τὴν Ἐκκλησίαν. Ταῦτα δὲ ἀκούσας, ἐφοβήθη ὁ Ἅγιος καὶ πολὺ παρακαλέσας τὸν Θεόν, μετ’ ὀλίγον ἐκοιμήθη ἐν ἔτει 471 πατριαρχεύσας ἔτη δέκα τρία, καὶ ἀφήσας διάδοχόν του Ἀκάκιον τὸν Πρεσβύτερον. Πλήρη Ἀκολουθίαν εἰς τὸν Ἅγιον Γεννάδιον συνέταξεν ὁ Ὑμνογράφος Πατὴρ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.

Ποῖος δὲ Μάξιμος εἶναι ὁ Ἅγιος οὗτος δὲν εἶναι ἀκριβῶς γνωστόν· ἄχρι τοῦ νῦν πέντε Μάξιμοι ἐπατριάρχευσαν ἐν Κωνσταντινουπόλει. Ἐξ αὐτῶν ὁ Αʹ καὶ ὁ Εʹ ἀποκλείονται, διότι ὁ πρῶτος εἶναι ὁ ἐν ἔτει 380 χειροτονηθεὶς λάθρα τοῦ κανονικοῦ Πατριάρχου Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, διὰ τοῦτο δὲ καὶ διωχθείς, ὁ δὲ Εʹ ἐπατριάρχευσεν μόλις ἐν ἔτει 1946. Ἐκ τῶν ἄλλων τριῶν ὁ Βʹ ἐπατριάρχευσεν ἐπὶ Θεοδώρου Λασκάρεως ἐν ἔτει 1215, ὅστις Μοναχὸς ὢν πρότερον, ἔγινεν ὕστερον Πατριάρχης καὶ ἔζησε μόνον μῆνας ἕξ. Ὁ Γʹ ἐπατριάρχευσεν ἐν ἔτει 1476-1484, ὅστις ἦτο περιβόητος εἰς τὴν ἀρετὴν καὶ ἐποίμανε τὸ ποίμνιόν του ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου, διδάσκων ἐπ’ Ἐκκλησίας καθ’ ἑκάστην Κυριακήν τούτου ἡ φήμη ἔφθασεν εἰς τὰ ὦτα τοῦ βασιλέως, ὅστις παρεκάλεσεν αὐτὸν καὶ ἐξήγησε τουρκιστὶ τὸ ἱερὸν τῆς Πίστεως Σύμβολον. Ὁ δὲ Δʹ ἐπατριάρχευσεν ἐν ἔτει 1491-1497. Ἐκ τούτων λοιπὸν πιθανώτερον φαίνεται νὰ εἶναι ὁ Γʹ, ὡς συνάγεται καὶ ἀπὸ τὸ δίστιχον αὐτοῦ.

Τὸ ἐνταῦθα καταχωριζόμενον Συναξάριον αὐτοῦ ἐλήφθη ἐκ τῆς «Ἀκολουθίας τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων».