Ἀκολουθίαν εἰς τὸν Ἅγιον Κόνωνα, πλὴν τῆς ἐν τοῖς Μηναίοις, ἐποίησεν ὁ Ὅσιος Ἰωσὴφ ὁ Ὑμνογράφος, ἧς ὁ Κανὼν φέρει ἀκροστιχίδα «Ὑμνῶ Κόνωνα Μάρτυρα στεφηφόρον· Ἰωσήφ». Εὕρηται εἰς τοὺς Κώδικας τῆς Λαύρας Ηʹ 76, Ιʹ 40, Ιʹ 70, Ωʹ 147 καὶ τοὺς Παρισινοὺς 341, 1563 καὶ 1574.

Κατὰ τὸν Νικηφόρον Κάλλιστον (Ἐκκλ. Ἱστ. βιβλ. βʹ κεφ. ιδʹ 54) ὁ Ὅσιος οὗτος Μάρκος ἐχρημάτισε μαθητὴς τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἀναδειχθεὶς καὶ ὁ ἴδιος εἰς σπουδαῖον ἀσκητικὸν συγγραφέα, πλείστους ὅσους λόγους συγγράψας, ἐξ ὧν τριάκοντα μνημονεύονται παρὰ τοῦ Νικηφόρου. Ἐκ τούτων μόνον ἐννέα σώζονται, οὓς ὁ αὐτὸς Νικηφόρος μνημονεύει, καθὼς καὶ ὁ ἱερὸς Φώτιος ἐν τῇ

Μυριοβίβλῳ (σελ. 200). Τρεῖς δὲ μόνοι λόγοι ἀναφέρονται ἐν τῇ Φιλοκαλίᾳ. Ἐν τῇ Ἑλληνικῇ Πατρολογίᾳ τοῦ Ἀββᾶ Migne τὰ ἔργα τοῦ Ὁσίου Μάρκου εὕρηνται ἐν τόμῳ 65, στ. 905-1140. Ταῦτα εἶναι ἀσκητικοῦ περιεχομένου καὶ ἀντιρρητικὰ Κατὰ Νεστοριανῶν, Περὶ Μελχισεδὲκ κ.λ.π. Τόσον σπουδαῖα καὶ πολύτιμα ὑπῆρξαν τὰ συγγράμματα τοῦ Ὁσίου τούτου Μάρκου, ὥστε ἐπεκράτησε παλαιὰ ρῆσις λέγουσα· «Τὰ πάντα πώλησον καὶ Μάρκον ἀγόρασον». Ἐκ τῶν ἔργων τούτων τοῦ Ὁσίου Μάρκου, καλὸν ἐκρίναμεν, ὅπως παραθέσωμεν ἐνταῦθα καὶ ἐν συνεχείᾳ τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ὁσίου (σελ. 80-93), τὴν πρὸς Νικόλαον Μονάζοντα ἐπιστολὴν αὐτοῦ, ἥτις ὑπάρχει λίαν διδακτικὴ καὶ ὠφέλιμος. Ταύτην παραθέτομεν ἐν μεταφράσει διὰ τὸ εὔληπτον. (Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ «Εὐεργετινῷ», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ. Αʹ, ὑποθ. Γʹ, ἀποφθ. Αʹ).

Ὁ θαυμάσιος Βίος τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Μάρκου τοῦ Ἀθηναίου, μὴ συμπεριλαμβανόμενος εἰς τοὺς παλαιοὺς Συναξαριστὰς καὶ τὰ Μηναῖα, θὰ παρέμενεν ἄγνωστος, ἐὰν δὲν διεσώζετο ἐκ διηγήσεως τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Σεραπίωνος (βλέπε σχετικῶς ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, σελ. 373 Μαρτίου καʹ), ὅστις, χάριτι Χριστοῦ, ἠξιώθη, μόνος αὐτός, νὰ γνωρίσῃ προσωπικῶς τὸν Ἅγιον εἰς τὴν βαθυτάτην ἐκείνην ἔρημον, εἰς τὴν ὁποίαν εἶχε καταφύγει καὶ εἰς τὴν ὁποίαν παρέμεινεν ὑπὸ πάντων ἀγνοούμενος ἐπὶ ἐνενήκοντα πέντε ὅλα ἔτη. Θὰ παρήρχετο δὲ ἀσφαλῶς ἕως τέλους ἀπαρητήρητος ἀπὸ βεβήλους ἀνθρωπίνους ὀφθαλμοὺς ὁ Ἅγιος, ὅπως πολλοὶ ἄλλοι τοιοῦτοι πύργοι τῆς ἀρετῆς, φεύγοντες τὸν ἀνθρώπινον ἔπαινον, παρῆλθον, ἐὰν μή, εὐδοκίᾳ Θεοῦ, ἀπεστέλλετο πρὸς συνάντησιν καὶ ἐνταφιασμὸν αὐτοῦ, ὁπως ἐν τῷ ἱστορουμένῳ Βίῳ βλέπομεν, ὁ Ὅσιος Σεραπίων.

Εἰς τοὺς Συναξαριστὰς ὁ Βίος τοῦ Ὁσίου τούτου Μάρκου τοῦ Ἀθηναίου εἰσήχθη τὸ πρῶτον ὑπὸ τοῦ ἀοιδίμου Κ. Δουκάκη, ὅστις καὶ συμπεριέλαβεν αὐτὸν ἐν τῷ Γʹ τόμῳ τοῦ Συναξαριστοῦ του, τῷ ἐπιγραφομένῳ «Χαλκηδὼν» (σελ. 55-64). Προφανῶς ὅμως ὁ εὐλογημένος ἐκεῖνος συγχέει τοῦτον μετὰ τοῦ κατὰ τὴν αὐτὴν εʹ (5ην) Μαρτίου ἑορταζομένου Ὁσίου Μάρκου τοῦ Ἀσκητοῦ, τοῦτο ὅμως δὲν δύναται νὰ εὐσταθήσῃ, καθόσον ἐκεῖνος μὲν καὶ τοῖς πᾶσι γνωστὸς ἦτο καὶ συγγραφεὺς ὀνομαστός, οὗτινος πλεῖστα ἔργα μέχρι τῆς σήμερον σώζονται οὗτος δὲ ὑπὸ πάντων ἕως τέλους ἀγνοούμενος παρέμεινε, πλὴν τοῦ Ὁσίου Σεραπίωνος, ὅστις τὸν ἐπεσκέφθη τὴν τελευταίαν ἡμέραν τῆς ἐπιγείου ζωνῆς του. Τούτου ἕνεκεν ἐν τῷ ἡμετέρῳ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» σαφῶς ἐκείνου διαχωρίζεται καὶ ἴδιον δίστιχον εἰς αὐτὸν παρατίθεται, καθὼς ἐπίσης καὶ Ἀπολυτίκιον, Κοντάκιον καὶ Μεγαλυνάριον. Τὸν Βίον τοῦ Ὁσίου τούτου Μάρκου τοῦ Ἀθηναίου διασκευάσας εἰς ἁπλῆν γλῶσσαν ἐξέδωκεν εἰς ἰδίαν καλλιτεχνικὴν ἰδιόχειρον ἔκδοσιν ὁ ἀείμνηστος καλλιτέχνης Φώτιος Κόντογλου ἐν Ἀθήναις ἐν ἔτει 1947. Ὁ αὐτὸς Βίος ἐπανεξεδόθη ὑπὸ τῆς Π.Ο.Ε. ἐπιμελείᾳ Χαραλάμπους Βασιλοπούλου Ἀρχιμανδρίτου, Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Πετράκη, ἐν Ἀθήναις ἐν ἔτει 1966.

Πρὸς τούτοις ἐπάναγκες νομίζομεν, ὅπως διευκρινήσωμεν σημεῖα τινὰ τοῦ Βίου σχετικὰ μὲ τὸν τόπον εἰς τὸν ὁποῖον ὁ Ὅσιος οὗτος τὴν ἰσάγγελον πολιτείαν αὐτοῦ διήνυσεν. Ἐν τῷ Βίῳ ἀναφέρεται ὡς τόπος ἀσκήσεως τοῦ Ὁσίου «τὸ ὄρος τῆς Θράκης εἰς τὴν ἔρημον τὴν οὖσαν ἐπέκεινα τῆς χώρας τῶν Χετταίων». Ποία ὄμως εἶναι «ἡ χώρα τῶν Χετταίων», καὶ ποῖον «τὸ ὄρος τῆς Θράκης» τὸ ἐπέκεινα τῆς χώρας τῶν Χετταίων κείμενον; Τὸ πρόβλημα εἶναι ἀρκετὰ δυσεπίλυτον. Οἱ Χετταῖοι, περὶ ὧν γίνεται λόγος ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ, ἦσαν ἀπόγονοι τοῦ Χετταίου υἱοῦ Χαναὰν υἱοῦ Χὰμ υἱοῦ Νῶε (βλ. Γεν. ιʹ 1-16). Σαφῶς περὶ βασιλείου τινὸς τῶν Χετταίων ἡ Χιττιτῶν γίνεται λόγος ἐν τῆ Γʹ Βασιλειῶν ιʹ 29 καὶ Δʹ Βασιλειῶν ζʹ 6 καὶ ἀλλαχοῦ, ἡ γεωγραφικὴ ὅμως θέσις αὐτοῦ δὲν προσδιορίζεται, τὰ ἴχνη αὐτοῦ χάνονται εἰς τὰ βάθη τῶν αἰώνων. Κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ αἰῶνος μας οἱ σοφοὶ κριτικοὶ τῆς ἐποχῆς, μὴ ἔχοντες ἄλλα πλὴν τῆς Γραφῆς στοιχεῖα, ἀπέρριπτον τὴν ὕπαρξιν τοιούτου βασιλείου. Αἱ νεώτεραι ὅμως ἀνακαλύψεις ἐπιβεβαίωσαν τοῦτο, δικαιώσασαι τὴν θεοπνευστίαν καὶ τὸ ἀλάθητον τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Εἰς ποίαν ἀκριβῶς περιοχὴν τῆς γῆς εὑρίσκετο τὸ βασίλειον τοῦτο; Βεβαίως κάπου μεταξὺ Παλαιστίνης, Αἰγύπτου καὶ τῶν πέριξ περιοχῶν. Εἶναι γνωστόν, ὅτι τά ἔθνη ἡ μᾶλλον αἱ φυλαὶ τῆς ἐποχῆς ἐκείνης συχνὰ μετετοπίζοντο. Ἡ φυλὴ τῶν Χετταίων, κατανικηθεῖσα ὑπὸ τῶν Ἰσραηλιτῶν, ἔπαυσε λίαν ἐνωρὶς νὰ δίδῃ σημεῖα τῆς ὑπάρξεώς της. Λείψανα τούτων μετετοπίσθησαν ἴσως καὶ πρὸς τὰς νοτίους περιοχὰς τῆς Αἰγύπτου, ἴσως καὶ ἕως αὐτῆς τῆς Αἰθιοπίας, περὶ ἧς ἐν τῷ παρατιθεμένῳ Βίῳ γίνεται λόγος, ὅπου λόγῳ τῆς ἐρημίας, θὰ ἠδυνήθησαν μὲν νὰ ἐπιζήσωσιν, ἀλλ’ εἰς πρωτόγονον κατάστασιν. Εἰς τὴν ἐποχὴν τοῦ Ὁσίου Μάρκου ὑπῆρχε πέραν τῆς Αἰγύπτου φυλὴ καλουμένη Χάτ, ἀλλὰ καὶ ἡ φυλὴ τῶν Χετταίων ἑβραϊστὶ καλεῖται Heth πληθ. Ηithim, καθὼς καὶ Bene-Heth. Δὲν ἀποκλείεται συνεπῶς τούτους νὰ ἐννοῇ ὁ συγγραφεὺς τοῦ Βίου. Ἀλλὰ ποῖον εἶναι τὸ ὄρος τῆς Θράκης; Ἄλλη Θράκη ἐκτὸς τῆς ἐν τῇ Ἑλληνικῇ χερσονήσῳ εὑρισκομένης δὲν εἶναι γνωστή. Πρόκειται ἴσως περὶ ἀποδόσεως εἰς τὴν Ἑλληνικὴν τῆς Αἰγυπτιακῆς ὀνομασίας Τεχὲρ (ἐρυθρὰ γῆ), ἡ ὁποία ἐσήμαινε τὴν ἔρημον τῆς Αἰγύπτου; Δὲν γνωρίζομεν. Ἄλλο σημεῖον τὸ ὁποῖον ἐμβάλλει εἰς πολλὰς σκέψεις εἶναι τὸ ἐν τῷ Βίῳ ἀναφερόμενον, ὅτι εἰς τὸ ὄρος τῆς Θράκης ἠδύνατο νὰ μεταβῇ τις κατὰ τὸ πλεῖστον καὶ διὰ θαλάσσης. Ποία ἦτο ἡ θάλασσα αὕτη; Ἴσως ἡ Ἐρυθρά. Ἑπομένως δὲν ἀποκλείεται ἠ ὀνομαζομένη χώρα τῶν Χετταίων νὰ εὑρίσκετο καὶ ἐπὶ τῆς Ἀσίας εἰς τὴν ὁποίαν νὰ εὑρίσκετο καὶ τὸ καλούμενον ὄρος τῆς Θράκης. Εἰς αὐτὸ θὰ ἠδύναντο νὰ μεταβοῦν καὶ διὰ ξηρᾶς μέσῳ τοῦ ἰσθμοῦ τοῦ Σουέζ, ὁπότε ἀπητεῖτο μεγάλη καὶ κοπιώδης διαδρομὴ μέσῳ ἀβάτων καὶ ἀνύδρων τόπων, ὅπως ἱστορεῖται εἰς τὸν Βίον. Ἡ διὰ θαλάσσης διαδρομὴ θὰ ἐσυντόμευε τὴν ἀπόστασιν ὡς κατ’ εὐθεῖαν βαίνουσα.

Τὸ Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου τούτου Νεομάρτυρος Ἰωάννου συλλεγὲν παρά τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου ἐξεδόθη τύποις συμπεριληφθὲν εἰς τὸ ὑπὸ τούτου ἐκδοθὲν «Νέον Μαρτυρολόγιον», ἐξ οὗ παραληφθὲν παρατίθεται ἐνταῦθα διεσκευασμένον κατὰ τὴν φράσιν.