Ὁ Ἅγιος οὗτος Ἀπόστολος Ἄρχιππος ἑορτάζεται καὶ κατὰ τὴν κβ’ (22αν) Νοεμβρίου μετὰ Φιλήμονος, Ὀνησίμου καὶ Ἀπφίας (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑ’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»), ὡς καὶ κατὰ τὴν δ’ (4ην) Ἰανουαρίου μετὰ τῶν Ἐβδομήκοντα (βλέπε ἐν τόμῳ Α’).

Ὁ ἐνταῦθα καταχωριζόμενος Βίος τῆς Ἁγίας Ὁσιομάρτυρος Φιλοθέης τῆς Ἀθηναίας φαίνεται συγγραφεὶς ὀλίγον μετὰ τὴν πρὸς Κύριον ἐκδημίαν τῆς Ἁγίας. Ὁ συγγραφεὺς αὐτοῦ τυγχάνει ἄγνωστος, ὁ Βίος ὅμως εἶναι γνωστὸς ἀπ’ αὐτῆς ἔτι τῆς ἐποχῆς ἀφ’ ἧς ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία, ἐπὶ τῆς β’ πατριαρχείας Ματθαίου Β’ (1598-1602) ἀνεγνώρισε τὴν Ἁγίαν καὶ καθώρισε τὴν ιθ’ (19ην) Φεβρουαρίου ὡς ἡμέραν ἑορτασμοῦ τῆς μνήμης αὐτῆς. Ἐν τῇ ἀναγνωριστικῇ πράξει διαλαμβάνονται τὰ ἑξῆς: «ἔδοξεν ἡμῖν τε καὶ πάσῃ τῇ Ἱερᾷ Συνόδῳ τῶν καθευρεθέντων ἐνταῦθα Ἀρχιερέων συγγραφῆναι καὶ ταύτην τῷ Χορῷ τῶν Ὁσίων καὶ Ἁγίων Γυναικῶν». Ἐν αὐτῇ, ὡς βλέπομεν, ἡ μακαρία Φιλοθέη ὀνομάζεται μόνον Ὁσία καὶ οὐχὶ Ὁσιομάρτυς, ὡς εἶναι τῇ ἀληθείᾳ.

Ὁ λόγος τῆς τοιαύτης ἐπιφυλάξεως τυγχάνει εὐνόητος: ὁ φόβος τῶν κρατούντων Τούρκων, ἄλλως διεκινδύνευον καὶ τὰ ἐν Ἀθήναις ἱερὰ καθιδρύματα τῆς Ὁσίας ἐν πλήρει τότε ἀκμῇ εὑρισκόμενα. Ὁ αὐτὸς φόβος συνεῖχε καὶ τὸν συγγραφέα τοῦ Βίου, εἰς τὴν περιγραφὴν τῶν συνθηκῶν τοῦ Μαρτυρίου, διὰ τοῦτο καὶ δὲν διατρίβει ἐπ’ αὐτῶν εἰμὴ σκιωδῶς. Ἡμεῖς ἐτονίσαμεν ὀλίγον τὰς συνθήκας αὐτάς, δὲν δυνάμεθα ὅμως νὰ προσθέσωμεν τίποτε περισσότερον ἐλλείψει ἠλεγμένων ἄλλων ἱστορικῶν στοιχείων. Πάντως τὸ ὅτι ἡ Αγία ἐτελεύτησε μαρτυρικῶς εἶναι ἀπολύτως ἐξηκριβωμένον ἱστορικῶς, λεπτομέριαι δὲ μόνον ἀγνοοῦνται.

Ὁ οὕτω συγγραφεὶς «Βίος τῆς Ὁσίας Φιλοθέης» ἐφέρετο ἀρχικῶς ἐν χειρογράφοις. Τύποις ἐξεδόθη εἰς ἰδίαν φυλλάδα ὁμοῦ μετὰ τῆς ᾀσματικῆς Ἀκολουθίας τῆς Ἁγίας τὸ πρῶτον ἐπιμελείᾳ καὶ δαπάνῃ τοῦ Λεονάρδου Δ. Καπετανάκη ἐξ Ἀθηνῶν, διορθωθεῖσα μετὰ πολλῆς φροντίδος ὑπὸ τοῦ Νικολάου Γλυκῦ τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων, ἐν Ἑνετίᾳ, κατὰ τὸ ἔτος 1775. Ἐπανεξεδόθη δὲ δαπάνῃ τοῦ Θ. Β. Χ. Παναγιώτου Ἀθηναίου καὶ Ἀναστασίου Νικολαίδου Κυδωνιέως μετ’ ἀκριβῆ ἐπιθεώρησιν τοῦ ἀειμνστου Μητροπολίτου Ἀττικῆς Νεοφύτου. Ἐν Ἀθήναις 1849. Ἐπανεξεδόθη ἐπίσης ἐν Ἀθήναις κατὰ τὰ ἔτη 1893, 1923 καὶ 1946. Μόνος ὁ Βίος, ἄνευ Ἀκολουθίας, ἐξεδόθη καὶ κατὰ τὸ ἔτος 1905. Ὁ αὐτὸς Βίος μετὰ ἢ ἄνευ Ἀκολουθίας συμπεριελήφθη καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς: «Νέον Λειμωνάριον», ἔκδοσις α’ ἐν Βενετίᾳ, 1819· ἔκδοσις β’ ἐν Ἀθήναις, 1873· «Συναξαριστὴς» Κ. Δουκάκη, τόμ. Β’ ἐν Ἀθήναις 1895· «Μνημεῖα τῆς Ἱστορίας τῶν Ἀθηνῶν» Δ. Γ. Καμπούρογλου, τόμος Α’ 1889· καὶ ἐν τῷ ἡμετέρῳ «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» τόμ. Β’, ἔκδ. α’ ἐν Ἀθήναις 1946 καὶ 1950· ἔκδοσις β’ ἐν Ἀθήναις 1960. Ἐξεδόθη ἐπίσης ὑπὸ τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν εἰς ἰδιαιτέραν φυλλάδα λίαν ἐπιμεμελημένην ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἀκολουθία καὶ Βίος τῆς Ὁσιομάρτυρος τοῦ Χριστοῦ Μητρὸς ἡμῶν Φιλοθέης τῆς Ἀθηναίας ψαλλομένη τῇ 19ῃ Φεβρουαρίου. Ἀνασυνταχθεῖσα καὶ διορθωθεῖσα ὑπὸ τοῦ Ἐπισκόπου Ρωγῶν Διονυσίου Ψαριανοῦ. Μετ’ εἰσαγωγῆς Νικ. Β. Τωμαδάκη, τακτικοῦ καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου. Ἐν Ἀθήναις 1958».

Τὸ ἅγιον αὐτῆς λείψανον φυλάσσεται εἰς τὸ Ἅγιον Βῆμα τῆς Μητροπόλεως Ἀθηνῶν μετακομισθὲν ἔτη τινὰ μετὰ τὴν ἀνακομιδὴν αὐτῆς, κατὰ δὲ τὴν ἡμέραν τῆς ἑορτῆς προσέρχεται μέλος τῆς οἰκογενείας Μπενιζέλου καὶ ἀνοίγει τὴν Ἱερὰν λάρνακα ἐντὸς τῆς ὁποίας κεῖται τὸ σεπτὸν λείψανον, εἰς προσκύνησιν τῶν παρευρισκομένων Χριστιανῶν. Ἡ ἁγία κάρα ὅμως τῆς Ὁσίας ἐλλείπει. Εἰκόνες τῆς Ἁγίας Φιλοθέης ὑπάρχουν εἰς πολλὰ ἐρημοκκλήσια, ἀλλὰ ἐπισημότεραι εἶναι ἡ ἐν τῷ Ἱ. Ναῷ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν τοιχογραφία, ἀρίστης τέχνης καὶ ἡ ἐν τῷ παρεκκλησίῳ τοῦ Ἁγίου Ἐλευθερίου τῆς Μητροπόλεως Ἀθηνῶν ἐλαιογραφία κλασσικῆς βυζαντινῆς τεχνοτροπίας μετ’ ἀργυρῶν ἐπικοσμήσεων.