Εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου ἐγκώμια συνέθεσαν Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς τρία, ὧν τοῦ μὲν ἑνὸς ἡ ἀρχὴ εἶναι αὕτη· «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων γίνεταί, φησιν», τοῦ δὲ ἑτέρου αὕτη· «Ἔστι μὲν ἀνθρώπων οὐδείς, ὃς κατ’ ἀξίαν», καὶ τοῦ τρίτου αὕτη· «Ἔθος ἐστὶ τοῖς, ἐρωτικῶς πρός τι διακειμένοις». Ἀνδρέας ὁ Κρήτης τρία, ὧν τοῦ μὲν ἑνὸς ἡ ἀρχή· «Μυστήριον ἡ παροῦσα πανήγυρις», τοῦ δὲ ἑτέρου· «Ὅσιοι τὸ σεπτὸν τοῦτο τῆς Θεοτόκου κατειλήφασι τέμενος», καὶ τοῦ τρίτου· «Καλεῖ πάλιν ἡμᾶς τὸ συνεχὲς το λόγου». Γρηγόριος ὁ Θεσσαλονίκης ὁ Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή· «Τὴν ἐμὴν ὁμιλίαν σήμερον». Γερμανὸς ὁ Κωνσταντινουπόλεως, οὗ ἡ ἀρχή· «Φήμη καλὴ καὶ ἀγαθὴ» (σῴζονται οὗτοι ἐν τῇ Λαύρᾳ ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Διονυσίου καὶ ἐν τῇ τοῦ Βατοπαιδίου καὶ Ἰβήρων, καὶ ἐν ἄλλαις). Ἀλλὰ καὶ Λέων ὁ σοφὸς λόγον ἔχει εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου (Ἐν τῇ ἱερᾷ Τελετουργίᾳ). Ὁ δὲ Μάρκος ὁ Ἐφέσου συνέθεσεν ὀκτώηχον Κανόνα εἰς αὐτήν, ὡς καὶ Μανουὴλ ὁ Ρήτωρ· ὁ δὲ Νεῖλος, ὁ Ρόδου Μητροπολίτης, ἰαμβικὸν Κανόνα ἐφιλοπόνησεν, οἵτινες σῴζονται ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τῶν Ἰβήρων. Ἐν δὲ τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ σῴζεται καὶ ἕτερος λόγος τοῦ Ἁγίου Γερμανοῦ εἰς τὴν Κοίμησιν, οὗ ἡ ἀρχή· «Πᾶσα μὲν ἀνθρώπων γλῶσσά τε καὶ διάνοια». Λόγους ἐπίσης εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου συνέγραψαν ὁ πεζογράφος Δαμασκηνὸς ὁ Στουδίτης, ὁ Μακάριος Σκορδίλης ἢ Κωφὸς καὶ ὁ Κερνίκης καὶ Καλαβρύτων Ἠλίας ὁ Μηνιάτης, οὓς καὶ τοὺς τρεῖς παραθέτομεν κατωτέρω τὸν μὲν πρῶτον ἐν σελ. 230, τὸν δεύτερον ἐν σελ. 238, καὶ τὸν τρίτον ἐν σελ. 247.

Βλέπε καὶ σχετικὴν ὑποσημείωσιν εἰς τὰς ἕνδεκα τοῦ Μαΐου εἰς τὰ Γενέθλια τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Σημείωσαι ὅτι ἀτάκτως γράφεται ἡ διήγησις αὕτη ἐν τοῖς Μηναίοις τῇ δεκάτῃ ἕκτῃ τοῦ Αὐγούστου μηνός, ἐν ᾧ οἱ Σαρακηνοὶ καὶ ἐπῆγαν καὶ ἔφυγαν ἐκ Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὴν δεκάτην πέμπτην τοῦ Αὐγούστου, διὸ καὶ ἡμεῖς ὧδε αὐτὴν ἐτάξαμεν. Ἕως οὗ λοιπὸν ἡμεῖς συμμέτρως ἡμαρτάνομεν, ἐπροστατεύετο ἡ Κωνσταντινούπολις ὑπὸ τῆς Θεοτόκου καὶ ἀνωτέρα πάσης ἁλώσεως ἐφυλάττετο· ἐπειδὴ δὲ ὑπερβαλλόντως ὠλισθήσαμεν εἰς τὰς κακίας, διὰ τοῦτο καὶ ἡ Κωνσταντινούπολις, στερηθεῖσα τῆς προστασίας τῆς Θεοτόκου, παρεδόθη, φεῦ! εἰς τὰς χεῖρας τῶν ἀλλοφύλων, καὶ τώρα εὑρίσκεται ἀκλεὴς καὶ ἐν ᾧ πρότερον ἦτο ἔντιμος καὶ εὐκλεής. Ὥστε ἕκαστος βλέπων αὐτὴν θὰ ἀναστενάξῃ ἀπὸ καρδίας καὶ θὰ εἴπῃ τὸ ἡρωελεγεῖον ἐκεῖνο, ὅπερ προσφυῶς συνέθηκεν εἰς αὐτὴν Μάξιμος ὁ Μαργούνιος ὁ Κυθήρων Ἐπίσκοπος.

«Ρώμην εἰσορόων τὴν ὁπλοτέρην στονόεσσαν,

Τούς τε πάρος χρυσοῦς κειρομέναν πλοκάμους,

Ἆ Πόλις! ἆ σοι ἔφην! ἆ σοι Πόλις ἡ ποθ’ ἑλοῦσα,

Σκῆπτρά τε βασιλείης, στέμματα τ’ εὐσεβείης.

Νῦν δ’ ὑπ’ ἀτασθαλίης στυγερῆς, φεῦ! δεινὰ παθοῦσα,

Κεῖσ’ ἀκλεὴς κόσμον παντ’ ἀποσεισαμένα».