Τὸν Ἑλληνικὸν Βίον τῆς Ἁγίας συνέγραψεν ὁ Μοναχὸς Γερόντιος, ὅστις διηύθυνε τὰς ὑπ’ αὐτῆς ἱδρυθείσας Μονάς. Ἐκ τούτου ἀρυσθεὶς ἔγραψε Βίον αὐτῆς καὶ ὁ Ὅσιος Συμεὼν ὁ Μεταφραστής, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἦν ἄρα καὶ τοῦτο τῆς μεγίστης τῶν πάλαι» (σῴζεται ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, ἐν τῇ Μονῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν ἄλλαις). Τοῦτον μετενεγκὼν εἰς τὴν ἁπλῆν ἑλληνικὴν ὁ ἱερὸς Ἀγάπιος ὁ Κρὴς ἐξέδωκε τύποις μετ’ ἄλλων ἐν τῷ «Ἐκλογίῳ», ἐξ οὗ παραληφθεὶς ὑφ’ ἡμῶν καταχωρίζεται ἐνταῦθα διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν. Ἐν δὲ τοῖς Μηναίοις ὑποσημειοῦται λίαν ὀρθῶς ὑπὸ Βαρθολομαίου τοῦ Κουτλουμουσιανοῦ ὅτι δύο Ὅσιαι γυναῖκες ὑπῆρξαν φέρουσαι ἀμφότεραι τὸ ὄνομα Μελάνη, ἤτοι ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη καὶ ἡ μάμμη αὐτῆς, ἃς ὁ Συναξαριστὴς συνέχεεν εἰς μίαν, διότι καὶ ἡ μάμμη καὶ ἡ ἐγγονὴ τὴν αὐτὴν μετῆλθον πολιτείαν καὶ ἐν Ἱεροσολύμοις ἀμφότεραι ἐτελεύτησαν, εἰς τὰς ὑπ’ αὐτῶν ἱδρυθείσας Μονάς. Ἡ μάμη Ὁσία Μελάνη κατήγετο ἐξ εὐγενοῦς ἱσπανικῆς οἰκογενείας γεννηθεῖσα εἰς Ρώμην τὸ ἔτος 349-350, ἐκοιμήθη δὲ εἰς Ἱεροσόλυμα τὴν 8ην Ἰουνίου 410. Δεκαπενταετὴς ἔτι οὖσα ἦλθεν εἰς γάμον μετὰ τοῦ εὐγενοῦς Οὐαλερίου Μαξίμου μετὰ τοῦ ὁποίου ἀπέκτησεν υἱόν, τὸν μετέπειτα πατέρα τῆς ἐγγονῆς της Ὁσίας Μελάνης. Ἑπτὰ ἔτη μετὰ τὸν γάμον της ἀποθανόντος τοῦ συζύγου της ἔμεινε χήρα. Ἐμπιστευθεῖσα τότε τὸν υἱόν της εἰς πρόσωπον τῆς ἐμπιστοσύνης της ἀνεχώρησεν εἰς Ἱεροσόλυμα, ὅπου καὶ ἐγένετο Μοναχή. Ὀλίγον βραδύτερον (378) ἔκτισεν ἐπὶ τοῦ ὄρους τῶν Ἐλαιῶν Μονὴν εἰς τὴν ὁποίαν συνεκέντρωσε περὶ τὰς πεντήκοντα παρθένους, τὰς ὁποίας καθωδήγει εἰς τὴν Μοναχικὴν πολιτείαν. Μετὰ τριακονταετῆ περίπου παραμονὴν εἰς Ἱεροσόλυμα ἦλθεν ἐπ’ ὀλίγον εἰς Ρώμην διὰ νὰ ἐνισχύσῃ τὴν ἐγγονήν της Ὁσίαν Μελάνην εἰς τὴν ἀναχωρητικὴν ἀπόφασιν, ἀκολούθως ἐπέστρεψε εἰς Ἱεροσόλυμα τὸ 403.

Καταχωρίζομεν ἐνταῦθα τὸ κατόρθωμα, τὸ ὁποῖον ἐποίησεν ὁ Ἀββᾶς οὗτος Γελάσιος, ὡς δηλωτικὸν τῆς ἄκρας προσπαθείας του καὶ τὸ ὁποῖον ἀναφέρει ὁ «Εὐεργετινὸς» (βιβλ. Βʹ, ὑπόθ. ληʹ, διδ. 10). Εἶναι δὲ τοῦτο τὸ ἑξῆς: Ὁ Ὅσιος οὗτος εἶχεν ἓν βιβλίον περιέχον τὴν Παλαιὰν καὶ τὴν Καινὴν Διαθήκην, τὸ ὁποῖον εἶχεν ἐναποθέσει εἰς τὴν Ἐκκλησίαν διὰ νὰ τὸ ἀναγινώσκουν οἱ ἀδελφοί, εἶχε δὲ τοῦτο ἀξίαν 18 νομισμάτων. Τοῦτο ἀδελφός τις ξένος ἔκλεψεν, ὁ δὲ Ὅσιος Γελάσιος, ἂν καὶ ἠννόησε τὸν κλέπτην, δὲν τὸν ἐκυνήγησεν. Ὁ δὲ κλέψας ἐπῆγεν εἰς τὴν πόλιν καὶ ἐζήτει νὰ τὸ πωλήσῃ 16 νομίσματα. Ἐκεῖνος ὅμως ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ τὸ ἀγοράσῃ, τὸ ἐπῆρε διὰ νὰ τὸ ἐξετάσῃ, κατὰ συγκυρίαν δὲ ἐπῆγε καὶ τὸ ἔδειξεν εἰς τὸν ἴδιον Ἀββᾶν Γελάσιον ζητῶν νὰ τὸν πληροφορήσῃ περὶ τῆς ἀξίας αὐτοῦ. Ὁ Ἀββᾶς Γελάσιος, ἰδὼν τοῦτο, προσεποιήθη ὅτι δὲν ἐγνώριζε τίποτε, καὶ εἶπεν εἰς τὸν ἄνθρωπον· «Καλὸν εἶναι καὶ ἀγόρασον αὐτὸ εἰς τὴν τιμὴν τὴν ὁποίαν ζητεῖ». Ἐπιστρέψας δὲ ἐκεῖνος πρὸς τὸν κλέψαντα εἶπεν· «Ἔδειξα τὸ βιβλίον εἰς τὸν Ἀββᾶν Γελάσιον καὶ μοὶ εἶπεν ὅτι δὲν εἶναι ἄξιον τόσης τιμῆς, ὅσην ζητεῖς». Ὁ δὲ κλέψας εἶπε· «Δὲν σοι εἶπεν ἄλλο τίποτε ὁ Γέρων;». Ἀπεκρίθη ὁ ἄνθρωπος· «Ὄχι». Ὅθεν ὁ κλέψας κατανυχθεὶς ἀπὸ τὴν ἀνεξικακίαν τοῦ Γέροντος, εἶπε· «Δὲν θέλω πλέον νὰ τὸ πωλήσω». Ὅθεν λαβὼν αὐτὸ ἐπῆγε πρὸς τὸν Ὅσιον Γελάσιον καὶ παρεκάλει αὐτὸν νὰ τὸ δεχθῇ, ὁ Ὅσιος ὅμως δὲν ἤθελεν· ὁ δὲ κλέψας εἶπεν· «Ἐὰν δὲν τὸ πάρῃς ἐγὼ δὲν ἔχω ἀνάπαυσιν». Τότε λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ Ὅσιος· «Ἐὰν δὲν ἀναπαύεσαι, ἰδοὺ τὸ λαμβάνω». Ὅθεν ἀπὸ τὸ ἔργον τοῦτο τοῦ Γέροντος ὠφελήθη ὁ κλέψας αὐτὸς ἀδελφὸς ἕως τέλους τῆς ζωῆς του.