Λόγος εἰς τὴν παρείσβασιν τῶν νηστειῶν καὶ εἰς τὸν Ϛ’ Ψαλμόν, τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀναστασίου ἡγουμένου τοῦ ὄρους Σινᾶ.

ΕΙΚΟΝΑ
Τοιχογραφία ἐκ τῆς Τραπέζης τῆς Ἱ. Μονῆς Διονυσίου
τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἔργον ΙϚʹ αἰῶνος.

ΠΑΡΑΙΝΕΣΙΣ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος περιέχει εἰς τὸν ἕκτον Ψαλμὸν ὡς πρέπουσαν διὰ τὴν Ἐκκλησίαν ὑπόθεσιν τῆς ἀρχῆς τῶν Νηστειῶν τὴν διδασκαλίαν περὶ τῆς εἰλικρινοῦς μετανοίας. Διὰ τοῦ Ψαλμοῦ δηλαδὴ αὐτοῦ διδασκόμεθα κατὰ ποῖον τρόπον θὰ ἐξιλεώσωμεν τὸν Θεόν, διότι περιέχει τὴν πραγματικῶς ἀληθινὴν ταπείνωσιν τῶν μετανοούντων· τὴν ἐξομολόγησιν· τὰ δάκρυα· τὸ πένθος· τὴν ἐπιστροφήν· τὸν στεναγμόν· τὴν ταραχὴν τῆς συνειδήσεως· τὴν ἀσθένειαν· τὴν συντριβὴν ἀπὸ ἀναρίθμητα παραπτώματα· τὴν σωτηρίαν ἀπὸ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ· τὴν συναίσθησιν τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἡ ὁποία πολλάκις μᾶς ἔρχεται ὅταν εὑρισκώμεθα εἰς τὴν κλίνην, καὶ τὴν ἐπίσκεψιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία γίνεται διὰ τῆς συναισθήσεως ταύτης καὶ διὰ τῶν δακρύων. Διδασκόμεθα ἀκόμη ὄχι μόνον ὅτι ταῦτα (τὰ δάκρυα) εἶναι ἡ πραγματικὴ ἀπόδειξις τῆς μετανοίας, ἀλλὰ καὶ ὅτι ταῦτα γίνονται ἡ αἰτία ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν μας καὶ τῆς τελείας συγχωρήσεως καὶ τῆς πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἐπιτιμήσεως καὶ τῆς δυνάμεως τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ εὐχῆς, καὶ τῆς καταισχύνης ἡ ὁποία προξενεῖται εἰς τοὺς δαίμονας ἐξ αὐτῆς καὶ τῆς ἀναπλάσεως καὶ σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἐπαλαιώθη μέσα εἰς τὴν ἁμαρτίαν.

Ἡ ἐπιγραφὴ τοῦ ἕκτου Ψαλμοῦ ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ· ὑπὲρ τῆς ὀγδόης». Ὀγδόην ἀσφαλῶς ὀνομάζει ἡ Γραφὴ τὴν ζωὴν καὶ διαγωγὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, τὴν μετὰ τὴν ἑβδόμην τοῦ παρόντος αἰῶνος, τὴν ὁποίαν προεμήνυσε καὶ ἡ ὀκταήμερος Περιτομὴ τοῦ Κυρίου. Περὶ τῆς ὀγδόης μᾶς συμβουλεύει καὶ ὁ σοφὸς Σολομὼν λέγων· «δὸς μερίδα τοῖς ἑπτά, καί γε τοῖς ὀκτώ» (Ἐκκλ. ια’ 2) ὡς ἐὰν θέλῃ νὰ εἴπῃ: φρόντισον εἰς τὴν ζωὴν ταύτην τῶν ἑπτὰ χιλιετηρίδων νὰ ἐξασφαλίσῃς μερίδα ἀγαθὴν εἰς τὴν μέλλουσαν καὶ αἰώνιον ζωήν. Ἀλλ’ ἂς ἀναλύσωμεν τώρα τὸ προοίμιον τοῦ Ψαλμοῦ τούτου. «Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με». Μὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ νοός του ὁ Προφήτης, ὡς γυμνὸς καὶ τετραχηλισμένος εὑρισκόμενος ἐνώπιον τοῦ φοβεροῦ ἐκείνου Δικαστηρίου, καὶ ἐγγίζων αὐτοὺς τοὺς πόδας τοῦ Κυρίου, καὶ ὅπως ὁ στερούμενος παρρησίας, ὁ κατηφής, ὁ μὴ ἔχων πρόσωπον νὰ ἐμφανισθῇ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, καὶ μὴ δυνάμενος νὰ προβάλῃ καμμίαν δικαιολογίαν διὰ τὰ ἁμαρτήματά του, τίποτε τὸ σπουδαῖον δὲν τολμᾷ νὰ ζητήσῃ παρὰ τοῦ Δικαστοῦ, παρὰ μόνον τοῦτο, λέγων· «Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με».


Ὑποσημειώσεις

[1] Λογοθέτης· γραμματεὺς τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς, ὁ ὁποῖος ἀνεγίνωσκε τὰς ἀποφάσεις τῶν αὐτοκρατόρων κ.λ.π.

[2] «Ράκος ἀποκαθημένης» χαρακτηρίζει ὁ Προφήτης Ἡσαΐας, ἐν τῷ ἀνωτέρω μνημονευομένῳ χωρίῳ, πᾶσαν ἡμῶν τὴν δικαιοσύνην. Ἅπασαι δηλαδὴ αἱ ἀρεταὶ ἡμῶν τόσον πολὺ ἀκάθαρτοι εἶναι, ὅσον τὸ ράκος τῆς ἀποκαθημένης. Ἀποκαθημένην δὲ ὀνομάζει ἡ Ἁγία Γραφὴ τὴν ἐμμηνορροοῦσαν γυναῖκα, τὴν ὁποίαν καὶ χαρακτηρίζει ἀκάθαρτον (Λευϊτ. ιεʹ 19-33, κʹ 18). Τὸ δὲ ράκος τῆς ἀποκαθημένης οὐχὶ μόνον βρωμερὸν καὶ ἄχρηστον τυγχάνει αὐτὸ καθ’ ἑαυτό, διὰ τὴν ἀκαθαρσίαν αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ νομικῶς εἶναι ἀκάθαρτον καὶ ὅστις ἐγγίσῃ αὐτὸ θεωρεῖται καὶ αὐτὸς ἀκάθαρτος (ἔνθ’ ἀνωτέρω ιεʹ 20).

[3] Τὴν προσευχὴν ταύτην τοῦ Μανασσῆ ὡς λίαν κατανυκτικὴν καὶ προτρεπτικὴν εἰς μετάνοιαν συμπεριέλαβον οἱ Πατέρες εἰς τὰς εὐχὰς τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου ἐν τῷ Ὡρολογίῳ, ἔνθα καὶ βλέπε αὐτήν.

[4] Βλέπε σχετικὴν ὑποσημείωσιν περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου εἰς τὴν κϛʹ (26ῃ) Σεπτεμβρίου, ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[5] Τὸ νοσοκομεῖον τοῦτο ᾠκοδόμησεν ὁ μέγας Ἰουστινιανὸς μετὰ τὴν θεραπείαν του ἀπὸ τὸν Ὅσιον Σαμψὼν τὸν Ξενοδόχον, διὸ καὶ ἔδωκεν εἰς αὐτὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ὁσίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κζʹ (27ῃ) τοῦ μηνὸς Ἰουνίου).

[6] Ἐκσπηλευτής· ἡ λέξις δὲν ἀπαντᾷ εἰς τὰ λεξικά. Ἡ σημασία αὐτῆς εἶναι προφανής. Πλησιάζουν, λέγει, ἐκεῖνοι, οἵτινες θὰ μὲ ἀφαρπάσουν, θὰ μὲ ἐκσπάσουν βιαίως ἀπὸ τοῦ σπηλαίου μου (μεταφορικῶς ἀπὸ τοῦ ἁμαρτωλοῦ μου σώματος).

[7] Προφθάσωμεν τὸ πρόσωπον αὐτοῦ· ἂς παρουσιασθῶμεν, δηλαδή, ὅσον τὸ δυνατὸν συντομώτερον ἐνώπιόν Του, διὰ νὰ τὸν ὑμνήσωμεν. Ἂς σπεύσωμεν νὰ τὸν δοξολογήσωμεν αἰφνιδιάζοντες αὐτὸν διὰ τῆς ταχυτάτης προθυμίας μας.