Λόγος περὶ Εὐχαριστίας, τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Βασιλείου τοῦ Μεγάλου.

Πῶς λοιπὸν ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐπρόκειτο νὰ τελέσῃ τοιαῦτα θαυμάσια, ἔκρινεν ὅτι ἔπρεπε νὰ κλαύσῃ; Ἢ μήπως δὲν εἶναι φανερόν, ὅτι διὰ νὰ ἐνισχύσῃ ἀπὸ παντοῦ τὴν ἀδυναμίαν μας, περιέλαβε τὰ πάθη τῆς ψυχῆς εἰς μερικὰ μέτρα καὶ ὅρια; Διὰ τοῦ τρόπου τούτου ὁ Κύριος ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἀπεδίωκεν ἀπὸ τὴν ψυγὴν τὴν ἔλλειψιν συμπαθείας, ὡς ἁρμόζουσαν μόνον εἰς τὰ θηρία, ἀφ’ ἑτέρου δὲ ὑπεδείκνυε τὸν μετριασμὸν τῆς ὑπερβολικῆς λύπης καὶ τῶν μεγάλων θρήνων. Διὰ τὸν λόγον τοῦτον, δακρύσας διὰ τὸν φίλον του, ἔδειξεν ὅτι καὶ αὐτὸς μετεῖχε τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως καὶ ἡμᾶς ἀπήλλαξεν ἀπὸ τὰς ὑπερβολάς, εἰς τὰς ὁποίας περιπίπτομεν καὶ διὰ τὰ δύο. Μᾶς ἐδίδαξε δηλαδὴ μὲ τὰ δάκρυά του ὁ Κύριος, ὅτι ἀφ’ ἑνὸς μὲν δὲν πρέπει νὰ ἐξουθενούμεθα ἀπὸ τὰς διαφόρους ἀτυχίας καὶ τὰς συμφοράς, ἀλλὰ οὔτε καὶ νὰ μένωμεν ἀναίσθητοι ἐνώπιον θλιβερῶν γεγονότων. Ὅπως λοιπὸν κατεδέχθη τὴν πεῖναν ὁ Κύριος, ὅταν ἡ στερεὰ τροφὴ τὴν ὁποίαν εἶχε λάβει ἐξηντλήθη (Ματθ. δ’ 2, κα’ 18, Μάρκ. ια’ 12, Λουκ. δ’ 2), τοιουτοτρόπως ἐδέχθη καὶ τὴν δίψαν, ὅταν ἡ ὑγρότης τοῦ σώματος ἐδαπανήθη (Ἰωάν. ιθ’ 28)· καὶ ᾐσθάνθη κόπωσιν, ὅταν οἱ μύες καὶ τὰ νεῦρα ἐκουράσθησαν ἀπὸ τὴν ὁδοιπορίαν· ὄχι διότι ἡ θεότης κατεβλήθη ἀπὸ τὸν κόπον, ἀλλὰ διότι ἐδέχθη τὰς σωματικὰς ἐκδηλώσεις, αἱ ὁποῖαι ἐκ φύσεως ἐπακολουθοῦν τὴν μεγάλην κόπωσιν· κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον ἐδέχθη καὶ τὸ δάκρυον, ἐπιτρέψας οὕτω νὰ ἐκδηλωθῇ ὅ,τι εἶναι φυσικὸν διὰ τὸ ὑλικὸν σῶμα μας.

Τοῦτο συμβαίνει, ὅταν αἱ κοιλότητες τοῦ ἐγκεφάλου γεμίσουν ἀπὸ τὰς ἀναθυμιάσεις τῆς λύπης, ἀποβάλλουν τρόπον τινὰ ἕνα μέρος ἀπὸ τὸ βάρος τοῦ ὑγροῦ διὰ μερικῶν πόρων, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται εἰς τοὺς ὀφθαλμούς. Ἐκ τούτου προξενοῦνται καὶ μερικοὶ ἦχοι καὶ ζάλαι καὶ σκοτοδῖναι, ὅταν ἀκούσωμεν ἔξαφνα κάποιαν ἀπροσδόκητον συμφοράν, ἐπειδὴ ἡ κεφαλὴ κλονίζεται ἀπὸ τοὺς ἀτμοὺς τοὺς ὁποίους παράγει ἡ συγκέντρωσις τῆς θερμότητος εἰς τὸ βάθος τοῦ ἐγκεφάλου. Κατόπιν, ἔχω τὴν γνώμην, ὅπως τὸ σύννεφον μεταβάλλεται εἰς βροχήν, τοιουτοτρόπως καὶ οἱ πυκνοὶ ἀτμοὶ διαλύονται εἰς δάκρυα. Διὰ τοῦτο οἱ λυπούμενοι καὶ θρηνοῦντες αἰσθάνονται καὶ κάποιαν εὐχαρίστησιν, ἐπειδὴ τὸ βάρος τῆς λύπης ἀνακουφίζεται ὀλίγον διὰ τῶν δακρύων. Ὅτι δὲ ὁ λόγος οὗτος εἶναι ἀληθής, τὸ ἀποδεικνύει ἡ ἐμπειρία τῶν συμβαινόντων. Ἐγνωρίσαμεν δηλαδὴ πολλούς, οἱ ὁποῖοι, ὅταν περιέπεσαν εἰς ἀνεπανορθώτους συμφοράς, ἀφοῦ ἔκλαυσαν τὴν συμφοράν των, ἐπέδειξαν ὑπομονήν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὸν θρῆνον τοῦτον τοῦ Δαβὶδ διὰ τὸν θάνατον τοῦ Ἰωνάθαν βλέπε ἐν τῇ Βʹ Βασιλειῶν, αʹ 17-27. Ἐχθρὸς δὲ τοῦ ὁποίου τὸν θάνατον ὁμοῦ μετὰ τοῦ Ἰωνάθαν ἔκλαυσεν ὁ Δαβίδ, εἶναι ὁ Σαοὺλ ὁ βασιλεύς, ὁ πατὴρ τοῦ Ἰωνάθαν. Ἀμφότεροι οὗτοι, καθὼς καὶ ἕτεροι δύο ἀκόμη υἱοὶ τοῦ Σαούλ, ὁ Ἀμιναδὰβ καὶ ὁ Μελχισὰ ἐφονεύθησαν κατὰ τὴν μάχην, ἥτις ἔλαβε χώραν ἐπὶ τοῦ Ὄρους Γελβουέ. Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ ὑφ’ ἡμῶν ἐκδοθέντι· «Ἐκλογαὶ καὶ Ἀπανθίσματα», ἐξ ἔργων τοῦ θείου Πατρὸς καὶ οἰκουμενικοῦ Διδασκάλου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, ἐν Λόγῳ ΚΘʹ «Περὶ Ἀκακίας καὶ Ἀνεξικακίας καὶ Ἀμνησικακίας», παρ. 43-44 καὶ ἑξ.

[2] Λυδία λίθος ὀνομάζεται μέλας λίθος, ὁμαλῆς ἐπιφανείας, χρησιμοποιούμενος ὑπὸ τῶν χρυσοχόων πρὸς ἔλεγχον τῆς εἰς χρυσὸν περιεκτικότητος τῶν χρυσῶν κοσμημάτων, νομισμάτων καὶ λοιπῶν χρυσῶν ἀντικειμένων. Ὁ λίθος οὗτος εἶναι μέλας ἴασπις, εὑρισκόμενος ἐν ἀφθονίᾳ εἰς τὴν Λυδίαν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἐξ ἧς ἔλαβε καὶ τὸ ὄνομα.