Λόγος εἰς τὰ ΠΑΘΗ καὶ τὴν ΣΤΑΥΡΩΣΙΝ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτήρος ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΥ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ» Γεωργίου Σουγδουρῆ.

Πρὸς δὲ τὸ δεύτερον ζήτημα, διατὶ δὲν ἀπέστειλεν ὁ Πιλᾶτος μόνους τοὺς στρατιώτας νὰ φυλάττωσι τὸν Τάφον, ἀλλὰ εἶπε πρὸς τοὺς ἀρχιερεῖς· «Ὑπάγετε καὶ σεῖς μετ’ αὐτῶν», λέγομεν, ὅτι ἦτο Θεοῦ οἰκονομία, νὰ εἴπῃ ὁ Πιλᾶτος τοῦτον τὸν λόγον· διότι ἐὰν ἤθελον ὑπάγει μόνοι οἱ στρατιῶται ἄνευ τῶν ἀρχιερέων, ἔμελλον νὰ λέγουν οἱ Ἰουδαῖοι, μετὰ τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ, ὅτι οἱ στρατιῶται, ὡς ἐθνικοὶ ὄντες, ἔλαβον ἀργύρια παρὰ τῶν Μαθητῶν καὶ ἄφησαν αὐτοὺς νὰ λάβουν τὸ Σῶμα. Διὰ τοῦτο λοιπὸν ηὐδόκησεν ὁ Θεὸς νὰ ὑπάγωσι καὶ οἱ ἀρχιερεῖς μετὰ τῶν στρατιωτῶν εἰς τὸν Τάφον, ἵνα μὴ στερεωθῇ μετὰ ταῦτα τὸ ψεῦδος.

Ἰδού, βοηθείᾳ Θεοῦ, ἐτελειώσαμεν τὴν ἑρμηνείαν τῶν λόγων τοῦ Εὐαγγελίου εἰς τὰ Ἅγια Πάθη καὶ τὴν Σταύρωσιν τοῦ Κυρίου. Ἂς ἐξετάσωμεν δὲ τώρα καὶ περὶ τῶν ἐν ᾍδῃ πεπραγμένων ὑπὸ τοῦ Κυρίου, ἵνα δώσωμεν τέλος παντὸς τοῦ λόγου. Περὶ τούτου δὲ θέλομεν ἐξετάσει, διὰ τὸ συντομώτερον, τρεῖς μόνον ἀπορίας. Πρῶτον, πόσας ὥρας ἔμεινεν ὁ Χριστὸς ἐν τῷ ᾍδῃ; Δεύτερον, ὁ Χριστός, καταβὰς ἐν τῷ ᾍδῃ, πάντων τῶν ἀπ’ αἰῶνος κεκοιμημένων τὰς ψυχὰς ἀνέστησεν ἢ μερικῶν; Τρίτον, πόθεν ἔχομεν τὰς μαρτυρίας, ὅτι ὁ Χριστὸς ἐπῆγεν εἰς τὸν ᾍδην; Διότι οἱ Εὐαγγελισταὶ τίποτε περὶ τούτου δὲν διηγοῦνται, ἀλλὰ παρευθὺς μετὰ τὴν διήγησιν τῆς ταφῆς τοῦ Χριστοῦ, διηγοῦνται τὰ περὶ τῆς Ἀναστάσεως Αὐτοῦ.

Πρὸς μὲν λοιπὸν τὴν πρώτην ἀπορίαν λέγομεν, ὅτι ὁ Χριστὸς τριάκοντα τρεῖς ὥρας παρέμεινεν ἐν τῷ ᾍδῃ, κατ’ ἀναλογίαν τῶν τριάκοντα τριῶν χρόνων, τοὺς ὁποίους ἔκαμεν ἐπὶ τῆς γῆς. Ὅπως δὲ ἐν τῇ γῇ εὑρισκόμενος ἐδίδαξε τοὺς ἐν αὐτῇ ἀνθρώπους, οὕτως ἔπρεπε καὶ ἐν τῷ ᾍδῃ νὰ φωτίσῃ τοὺς ἐκεῖ κεκρατημένους, ἵνα αἱ τούτων ψυχαί, πληροφορούμεναι τὴν συγκατάβασιν Αὐτοῦ, ἐπιστρέψωσι καὶ σωθῶσι. Διὰ τοῦτο λοιπὸν ἔμεινε καὶ ἐν τῷ ᾍδῃ τριάκοντα τρεῖς ὥρας. Πῶς δὲ ἀριθμοῦνται αἱ τριάκοντα τρεῖς ὧραι; Ἄκουσον· τῇ ἐνάτῃ ὥρα, ὡς λέγουσιν οἱ Εὐαγγελισταί, ἐξέπνευσεν ὁ Χριστός· ἦτο δὲ τότε τοῦ μὲν παρ’ Ἑβραίοις λεγομένου Νισσὰν ἡ δεκάτη τετάρτη, τοῦ δὲ παρὰ Ρωμαίοις Μαρτίου ἡ εἰκοστὴ τρίτη. Διότι οἱ μὲν Ἑβραῖοι ἀριθμοῦσι τοὺς μῆνας κατὰ τὰς ἡμέρας τῆς σελήνης, οἱ δὲ Ρωμαῖοι κατὰ τὴν κίνησιν τοῦ ἡλίου. Εἶχε λοιπὸν τότε ὁ Μάρτιος ὥρας δώδεκα τὴν ἡμέραν καὶ δώδεκα τὴν νύκτα. Ἐπειδὴ λοιπόν, ὡς εἶπον, ὥρᾳ ἐνάτῃ ἐξέπνευσεν ὁ Χριστός, ἔχομεν ἕως τῆς δωδεκάτης ὥρας, ὁπότε δύει ὁ ἥλιος, ὥρας τρεῖς ἐκ τῆς Παρασκευῆς.


Ὑποσημειώσεις

[1] Θευδᾶς· ἡγέτης Ἰουδαϊκῆς ἐπαναστατικῆς κινήσεως συνισταμένης ἐκ τετρακοσίων ἀνδρῶν, ἥτις ἐθεώρει τοῦτον ὡς Μεσσίαν. Ὁ Θευδᾶς ἐξετελέσθη ὡς στασιαστὴς ὑπὸ τῶν Ρωμαίων, χρόνον τινὰ ἐνωρίτερον τοῦ Χριστοῦ. Τοῦτον ἀναφέρει ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐν ταῖς Πράξεσι (εʹ 36).
[2] Ἡ νῆσος Ποντία ἰταλιστὶ ὀνομάζεται Πόντζια.
[3] Κατὰ τὸν ἀείμνηστον Ἰωὴλ Γιαννακόπουλον («Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. Αʹ σελ. 31), μονὰς τῶν ἑβραϊκῶν ἀργυρῶν νομισμάτων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τὸ τάλαντον, βάρους 34,5 κιλῶν, ὅπερ ὑποδιαιρεῖται εἰς 60 μνᾶς, βάρους 575 γραμμαρίων ἑκάστη.
[4] Βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
[5] Σ.τ.Ε. Ἡ ἀπάντησις εἰς τὸ παρὸν ἐρώτημα συνεγράφη ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τῆς ὁμάδος τῶν ἐπιμελητῶν τῆς παρούσης ἐκδόσεως, πρὸς ὀρθοτέραν καὶ ἐπιστημονικῶς πληρεστέραν ἐνημέρωσιν τοῦ φιλομαθοῦς ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ.
[6] Περὶ τῆς χρήσης τῶν Ἀραμαϊκῶν ὡς καθομιλουμένην γλῶσσαν, ὑπενθυμίζομεν τὰς ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ ἀπαντώσας λέξεις καὶ φράσεις· ρακὰ (Ματθ. εʹ 41), μαμωνᾶς (Ματθ. ϛʹ 24), Γολγοθᾶ (Ματθ. κζʹ 33), Ἠλί, Ἠλί, λαμὰ σαβαχθανὶ (Ματθ. κζʹ 46), ταλιθὰ κούμι (Μάρκ. εʹ 41), ἐφφαθὰ (Μάρκ. ζʹ 34), ἀββᾶ (Μάρκ. ιδʹ 36), Βηθσαϊδὰ (Ἰωάν. εʹ 2), Γαββαθᾶ (Ἰωάν. ιθʹ 13), Ἀκελδαμὰ (Πραξ. αʹ 19), μαρὰν ἀθὰ (Αʹ Κορ. ιϛʹ 22), Ἀρμαγεδὼν (Ἀποκ. ιʹ 16).
[7] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Λογγίνου τοῦ Ἑκατοντάρχου βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ιϛʹ (16ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.
[8] Βλέπε περὶ τῆς Ἁγίας ταύτης ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κβʹ (22ᾳ) τοῦ μηνὸς Ἰουλίου.