Λόγος εἰς τὰ ΠΑΘΗ καὶ τὴν ΣΤΑΥΡΩΣΙΝ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτήρος ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΥ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ» Γεωργίου Σουγδουρῆ.

Ὁ δὲ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, λύων τὰς ἀπορίας πάσας, ταῦτα λέγει εἰς τὸν περὶ τῶν ἐν πίστει κεκοιμημένων λόγον του· «Ἐὰν ἔσωσεν ὁ Χριστὸς ἐν τῷ ᾍδῃ μόνους, ὅσοι τὸν ἐπίστευσαν εἰς τὴν γῆν ποτέ, τοὐτέστι τοὺς Προπάτορας καὶ τοὺς καθεξῆς πιστούς, τί θαυμαστὸν καὶ παράδοξον ἐποίησεν, ὅτι κατῆλθεν εἰς τὸν ᾍδην; Διότι τοῦτο εἶναι τῆς δικαιοκρισίας τοῦ Θεοῦ, νὰ σωθῶσι δηλαδή, ὅσοι τὸν ἐπίστευσαν τότε καὶ ὅσοι τὸν πιστεύουν καὶ τώρα. Δὲν εἶναι λοιπὸν θαυμαστόν, ἐὰν ἔσωσεν ἐκείνους μόνους. Διότι ἔργον τῆς ἄκρας φιλανθρωπίας τοῦ Χριστοῦ ἦτο τὸ νὰ σώσῃ καὶ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐδῶ μὲν δὲν τὸν ἐπίστευσαν, ἐπειδὴ δὲν ἤκουσαν τὸ Ὄνομά Του, τότε ὅμως εἰς τὸν ᾍδην ἐπίστευσαν εἰς Αὐτόν. Θέλει ἴσως εἴπει τις, ὅτι καὶ ποῖος ἦτο ἐκεῖνος, ὅστις θὰ ἦτο εἰς τὴν κόλασιν καὶ εἰς τὸ σκότος τὸ ἀφεγγὲς καὶ βλέπων τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ, ὅπερ ἔλαμψε μέσα εἰς τὸν ᾍδην, δὲν θὰ ἐπίστευεν; Ἀλλὰ πρὸς ταύτην τὴν ἀπορίαν πάλιν λέγει ὁ αὐτὸς Ἅγιος παρακατιών, ὅτι τινὲς τῶν ἀπίστων ἐν τῇ γῇ, ἐπίστευσαν τότε εἰς τὸν Χριστόν, ὅσοι δηλαδὴ διῆλθον τὴν ζωήν των μὲ παρθενίαν, μὲ νηστείαν, μὲ καθαρότητα καὶ μὲ ἄλλας ἀρετάς, ὅπως οἱ σοφοὶ τῶν Ἑλλήνων, οἱ ζήσαντες μετὰ σπουδῆς καὶ ἀποχῆς τῶν παθῶν, ἐξ ὧν οἱ μὲν ἐσέβοντο τὴν ἄνω Πρόνοιαν, ἄλλοι δὲ προεῖπον περὶ τῆς Σαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Σταυρώσεως Αὐτοῦ· ἄλλοι δὲ καὶ τὴν ἐκ τῆς Θεοτόκου Γέννησιν καὶ τὸ Ὄνομα αὐτῆς προεῖπον ὅτι δηλαδὴ Μαρία θέλει εἶναι τὸ ὄνομα αὐτῆς· ἄλλοι δὲ καὶ τὰ θαύματα πάντα λεπτομερῶς προεῖπον. Τούτους λοιπὸν πάντας καὶ τοὺς ὁμοίους αὐτῶν δὲν παρεῖδεν ὁ φιλάνθρωπος Χριστὸς ἵνα μὴ ἀπολεσθοῦν εἰς τέλος.

Ὅσοι δὲ ἦσαν ἐπὶ τῆς γῆς πόρνοι, μοιχοί, ἄδικοι, κλέπται, λῃσταί, φονεῖς καὶ γενικῶς ὅσοι ἐπολιτεύθησαν ἐν ἀνομίαις καὶ ἀσελγείαις, ἐκεῖνοι δὲν ἠδυνήθησαν παντελῶς νὰ ἴδωσι τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ, ὅπερ ἔλαμψεν ἐν τῷ ᾍδῃ, οὔτε τῆς διδαχῆς Αὐτοῦ ἤκουσαν, ὡς ἐσκοτισμένοι ὄντες ἐκ τῶν πάλαι ἡδονῶν καὶ ἐπιθυμιῶν. Φέρει δὲ ὁ αὐτὸς Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς καὶ δύο παραβολάς, πρὸς ἀπόδειξιν τοῦ λόγου αὐτοῦ, καὶ λέγει, ὅτι ἡ βροχὴ καταβαίνει μὲν ἐξ οὐρανοῦ ἐπὶ τὴν γῆν, ἀλλὰ δὲν ὠφελεῖ ὁμοίως ὅλους τοὺς τόπους καὶ ἀνθρώπους. Διότι, ἐὰν μὲν εὕρῃ τίποτε ἐσπαρμένον ἐπὶ τῆς γῆς, τὸ ποτίζει καὶ τὸ τρέφει· ἐὰν δὲ δὲν εὕρῃ σπέρμα, μένει καὶ ἀνενέργητος καὶ καμμίαν ὠφέλειαν δὲν δίδει, ὄχι διότι δὲν ἔχει φυσικὴν ἐνέργειαν ἡ βροχὴ νὰ ὠφελῇ, ἀλλ’ ὅτι δὲν εὗρε τίποτε ἕτοιμον, καταβεβλημένον ἐν τῇ γῇ, νὰ δεχθῇ τὴν ὠφέλειαν ἐκείνην. Οὕτω λοιπὸν καὶ τοῦ νοητοῦ Ὄμβρου, τοῦ Χριστοῦ δηλαδή, κατελθόντος ἐν τῷ ᾍδῃ, ὅσοι μὲν εἶχον ἔργα ἀγαθὰ προητοιμασμένα ἐν τῇ γῆ, ἐδέχθησαν καὶ τὴν παρ’ Αὐτοῦ ὠφέλειαν, ὅσοι δὲ δὲν εἶχον σπέρμα Δικαιοσύνης οὔτε ἄλλης ἀρετῆς, δικαίως ἐστερήθησαν καὶ τῆς ὠφελείας.


Ὑποσημειώσεις

[1] Θευδᾶς· ἡγέτης Ἰουδαϊκῆς ἐπαναστατικῆς κινήσεως συνισταμένης ἐκ τετρακοσίων ἀνδρῶν, ἥτις ἐθεώρει τοῦτον ὡς Μεσσίαν. Ὁ Θευδᾶς ἐξετελέσθη ὡς στασιαστὴς ὑπὸ τῶν Ρωμαίων, χρόνον τινὰ ἐνωρίτερον τοῦ Χριστοῦ. Τοῦτον ἀναφέρει ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐν ταῖς Πράξεσι (εʹ 36).
[2] Ἡ νῆσος Ποντία ἰταλιστὶ ὀνομάζεται Πόντζια.
[3] Κατὰ τὸν ἀείμνηστον Ἰωὴλ Γιαννακόπουλον («Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. Αʹ σελ. 31), μονὰς τῶν ἑβραϊκῶν ἀργυρῶν νομισμάτων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τὸ τάλαντον, βάρους 34,5 κιλῶν, ὅπερ ὑποδιαιρεῖται εἰς 60 μνᾶς, βάρους 575 γραμμαρίων ἑκάστη.
[4] Βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
[5] Σ.τ.Ε. Ἡ ἀπάντησις εἰς τὸ παρὸν ἐρώτημα συνεγράφη ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τῆς ὁμάδος τῶν ἐπιμελητῶν τῆς παρούσης ἐκδόσεως, πρὸς ὀρθοτέραν καὶ ἐπιστημονικῶς πληρεστέραν ἐνημέρωσιν τοῦ φιλομαθοῦς ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ.
[6] Περὶ τῆς χρήσης τῶν Ἀραμαϊκῶν ὡς καθομιλουμένην γλῶσσαν, ὑπενθυμίζομεν τὰς ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ ἀπαντώσας λέξεις καὶ φράσεις· ρακὰ (Ματθ. εʹ 41), μαμωνᾶς (Ματθ. ϛʹ 24), Γολγοθᾶ (Ματθ. κζʹ 33), Ἠλί, Ἠλί, λαμὰ σαβαχθανὶ (Ματθ. κζʹ 46), ταλιθὰ κούμι (Μάρκ. εʹ 41), ἐφφαθὰ (Μάρκ. ζʹ 34), ἀββᾶ (Μάρκ. ιδʹ 36), Βηθσαϊδὰ (Ἰωάν. εʹ 2), Γαββαθᾶ (Ἰωάν. ιθʹ 13), Ἀκελδαμὰ (Πραξ. αʹ 19), μαρὰν ἀθὰ (Αʹ Κορ. ιϛʹ 22), Ἀρμαγεδὼν (Ἀποκ. ιʹ 16).
[7] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Λογγίνου τοῦ Ἑκατοντάρχου βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ιϛʹ (16ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.
[8] Βλέπε περὶ τῆς Ἁγίας ταύτης ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κβʹ (22ᾳ) τοῦ μηνὸς Ἰουλίου.