Λόγος εἰς τὰ ΠΑΘΗ καὶ τὴν ΣΤΑΥΡΩΣΙΝ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτήρος ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΥ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ» Γεωργίου Σουγδουρῆ.

Ἔχομεν δὲ καὶ εἴκοσι τέσσαρας ὥρας ἀπὸ τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου τῆς Παρασκευῆς μέχρι τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου τοῦ Σαββάτου, γίνονται εἴκοσιν ἑπτά. Ἔχομεν καὶ ἄλλας ἓξ ὥρας ἀπὸ τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου τοῦ Σαββάτου μέχρι τοῦ μεσονυκτίου τοῦ Σαββάτου πρὸς τὴν Κυριακήν, ὁπότε ἀνέστη ὁ Κύριος, γίνονται τριάκοντα τρεῖς. Αὕτη εἶναι ἡ λύσις τῆς πρώτης ἀπορίας. Πρὸς δὲ τὴν δευτέραν ἀπορίαν λέγομεν τὰ ἑξῆς: Ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, εἰς τὸν λόγον τοῦ Πάσχα, παρακινῶν τοὺς ἀνθρώπους εἰς μίμησιν τῶν Παθῶν τοῦ Χριστοῦ καὶ διεγείρων αὐτοὺς πρὸς ἔρευναν τῶν Μυστηρίων τῆς διπλῆς καταβάσεως τοῦ Χριστοῦ, τῆς ἐν τῇ γῇ δηλαδὴ καὶ ἐν τῷ ᾍδῃ, λέγει· «Γνῶθι καὶ τὰ ἐκεῖσε τοῦ Χριστοῦ Μυστήρια, τίς ἡ οἰκονομία τῆς διπλῆς καταβάσεως; Τίς ὁ λόγος; Ἁπλῶς σῴζει πάντας ἐπιφανεὶς ἢ κἀκεῖ τοὺς πιστεύοντας;». Πλὴν δὲν εἶναι ἀποφασιστικὸς ὁ λόγος οὗτος τοῦ Ἁγίου, ἀλλὰ μᾶλλον διαπορητικός· διότι δὲν ἀποφασίζει νὰ εἴπῃ, ὅτι ὁ Χριστὸς ἔσωσεν ἐν τῷ ᾍδῃ πάντας τοὺς κεκοιμημένους ἢ μόνον τοὺς εἰς Αὐτὸν πιστεύσαντας ἐκεῖ, ἀλλὰ θέτει τοῦτο εἰς ἀπορίαν καὶ λέγει πρὸς ἕνα ἕκαστον Χριστιανόν, ὅτι ἐρεύνησον νὰ καταλάβῃς, πάντας ἀνεξαιρέτως ἔσωσεν ὁ Χριστὸς ἐπιφανεὶς ἐν τῷ ᾍδῃ ἢ καὶ ἐκεῖ ἔσωσε μόνον τοὺς πιστεύσαντας εἰς Αὐτόν;

Ὄχι δὲ μόνον τὴν ἀπορίαν ταύτην γεννᾷ, ἡ ρῆσις αὕτη τοῦ Θεολόγου ἀλλὰ καὶ ἄλλην, ἡ ὁποία εἶναι ἡ ἑξῆς: Ὁ Χριστὸς κατελθὼν ἐν τῷ ᾍδῃ ποίους ἐκ τῶν πιστευσάντων εἰς Αὐτὸν ἔσωσεν; Ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἰδόντες τὴν παρουσίαν Του ἐν τῷ ᾍδῃ ἐπίστευσαν εἰς Αὐτὸν ἢ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι προεπίστευσαν ἐν τῇ γῇ; Δηλαδὴ τοὺς δικαίους Προπάτορας καὶ Ἁγίους Προφήτας καὶ ἐπιλοίπους πιστοὺς ἀνθρώπους; Καὶ ὁ μὲν Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, τοιαῦτα λέγων, διετύπωσεν ἀπορίαν εἰς τὴν ἀπορίαν καὶ οὐχὶ λύσιν. Ὁμοίως δὲ καὶ ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν Γερμανός, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, ἐν τῷ εἰς τὴν Θεόσωμον τοῦ Κυρίου ταφὴν ἄριστα παρ’ αὐτοῦ συντεθειμένῳ λόγῳ οὗ ἡ ἀρχή· «Σάββατον μέν ἐστι σήμερον», οὕτω λέγει· «Καὶ τῷ ἐκ νεκρῶν πρωτοτόκῳ λύσαντι τὰς τοῦ θανάτου ὠδῖνας, οἱ ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ ᾍδου συνείποντο· ὅσοι δηλαδή, τὸ τῆς ἀπιστίας δὲν ἔπαθον ἄμβλωμα». Διὰ τούτων ὅμως τῶν λόγων οὔτε ὁ Ἅγιος Γερμανὸς λύει τὸ ζήτημα, διότι γεννᾶται καὶ ἐδῶ ἡ ἀπορία, ποίους ἔσωσεν ὁ Χριστός, τοὺς ἐν τῇ γῇ προπιστεύσαντας εἰς Αὐτὸν ἢ τοὺς ἐν τῷ ᾍδῃ; Διότι ἁπλῶς μόνον λέγει, ὅτι, ὅσοι δὲν ἠπίστησαν, ὅλοι ἠκολούθησαν εἰς τὸν Χριστὸν ἀναστάντα· τὸ δὲ ποῦ δὲν ἠπίστησαν, δὲν δηλοποιεῖ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Θευδᾶς· ἡγέτης Ἰουδαϊκῆς ἐπαναστατικῆς κινήσεως συνισταμένης ἐκ τετρακοσίων ἀνδρῶν, ἥτις ἐθεώρει τοῦτον ὡς Μεσσίαν. Ὁ Θευδᾶς ἐξετελέσθη ὡς στασιαστὴς ὑπὸ τῶν Ρωμαίων, χρόνον τινὰ ἐνωρίτερον τοῦ Χριστοῦ. Τοῦτον ἀναφέρει ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐν ταῖς Πράξεσι (εʹ 36).
[2] Ἡ νῆσος Ποντία ἰταλιστὶ ὀνομάζεται Πόντζια.
[3] Κατὰ τὸν ἀείμνηστον Ἰωὴλ Γιαννακόπουλον («Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. Αʹ σελ. 31), μονὰς τῶν ἑβραϊκῶν ἀργυρῶν νομισμάτων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τὸ τάλαντον, βάρους 34,5 κιλῶν, ὅπερ ὑποδιαιρεῖται εἰς 60 μνᾶς, βάρους 575 γραμμαρίων ἑκάστη.
[4] Βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
[5] Σ.τ.Ε. Ἡ ἀπάντησις εἰς τὸ παρὸν ἐρώτημα συνεγράφη ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τῆς ὁμάδος τῶν ἐπιμελητῶν τῆς παρούσης ἐκδόσεως, πρὸς ὀρθοτέραν καὶ ἐπιστημονικῶς πληρεστέραν ἐνημέρωσιν τοῦ φιλομαθοῦς ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ.
[6] Περὶ τῆς χρήσης τῶν Ἀραμαϊκῶν ὡς καθομιλουμένην γλῶσσαν, ὑπενθυμίζομεν τὰς ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ ἀπαντώσας λέξεις καὶ φράσεις· ρακὰ (Ματθ. εʹ 41), μαμωνᾶς (Ματθ. ϛʹ 24), Γολγοθᾶ (Ματθ. κζʹ 33), Ἠλί, Ἠλί, λαμὰ σαβαχθανὶ (Ματθ. κζʹ 46), ταλιθὰ κούμι (Μάρκ. εʹ 41), ἐφφαθὰ (Μάρκ. ζʹ 34), ἀββᾶ (Μάρκ. ιδʹ 36), Βηθσαϊδὰ (Ἰωάν. εʹ 2), Γαββαθᾶ (Ἰωάν. ιθʹ 13), Ἀκελδαμὰ (Πραξ. αʹ 19), μαρὰν ἀθὰ (Αʹ Κορ. ιϛʹ 22), Ἀρμαγεδὼν (Ἀποκ. ιʹ 16).
[7] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Λογγίνου τοῦ Ἑκατοντάρχου βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ιϛʹ (16ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.
[8] Βλέπε περὶ τῆς Ἁγίας ταύτης ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κβʹ (22ᾳ) τοῦ μηνὸς Ἰουλίου.