Λόγος εἰς τὰ ΠΑΘΗ καὶ τὴν ΣΤΑΥΡΩΣΙΝ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτήρος ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΥ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ» Γεωργίου Σουγδουρῆ.

«Τῇ δὲ ἐπαύριον, ἥτις ἐστὶ μετὰ τὴν Παρασκευήν, συνήχθησαν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι πρὸς Πιλᾶτον, λέγοντες· Κύριε, ἐμνήσθημεν, ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος εἶπεν ἔτι ζῶν· Μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι. Κέλευσον οὖν ἀσφαλισθῆναι τὸν τάφον ἕως τῆς τρίτης ἡμέρας, μήποτε ἐλθόντες οἱ Μαθηταὶ αὐτοῦ νυκτός, κλέψωσιν αὐτὸν καὶ εἴπωσι τῷ λαῷ· Ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεκρῶν· καὶ ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης» (Ματθ. κζ’ 62-64).

Κατὰ τὴν ἑπομένην ἀπὸ τῆς Σταυρώσεως ἡμέραν, ἤτοι κατὰ τὸ Σάββατον, συνήχθησαν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι καὶ ἐλθόντες εἰς τὸν Πιλᾶτον, εἶπον πρὸς αὐτόν· «Αὐθέντα, ἐνεθυμήθημεν, ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος, ὅτε ἀκόμη ἔζη, εἶπεν ὅτι ὅταν περάσουν τρεῖς ἡμέραι, θέλω ἀναστηθῆ. Πρόσταξε λοιπὸν νὰ φυλαχθῇ ὁ Τάφος ἕως τῆς τρίτης ἡμέρας, ἵνα μὴ ὑπάγωσι κατὰ τὴν νύκτα οἱ Μαθηταὶ Αὐτοῦ καὶ κλέψωσιν Αὐτόν, εἴπωσι δὲ εἰς τὸν λαόν, ὅτι ἀνέστη ἐκ τῶν νεκρῶν καὶ τότε θέλει γίνει ἡ ὑστέρα πλάνη χειροτέρα ἀπὸ τὴν πρώτην». Ἔχομεν καὶ ἐνταῦθα πέντε ἀπορίας. Πρῶτον, διατὶ δὲν λέγει ὁ Εὐαγγελιστής, ὅτι ἐν τῷ Σαββάτῳ ἐπῆγαν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι πρὸς τὸν Πιλᾶτον, ἀλλὰ λέγει ἐπὶ τὴν αὔριον τῆς Παρασκευῆς· δεύτερον, τὶ σημαίνει Παρασκευή· τρίτον διατὶ δὲν ἐπῆγαν καὶ ἄλλοι τινές, ἀλλὰ μόνοι οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι· τέταρτον, πότε εἶπεν ὁ Χριστὸς εἰς τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ εἰς τοὺς Φαρισαίους, ὅτι μετὰ τρεῖς ἡμέρας θέλω ἀναστηθῆ· καὶ πέμπτον, ποία εἶναι ἡ σημασία τοῦ λόγου, τὸν ὁποῖον λέγουν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι, ὅτι ἡ ὑστέρα πλάνη θέλει γίνει χειροτέρα τῆς πρώτης.

Πρὸς μὲν λοιπὸν τὴν πρώτην ἀπορίαν λέγομεν, ὅτι δὲν ὀνομάζει ὁ Εὐαγγελιστὴς τὴν ἡμέραν ἐκείνην Σάββατον, ἐπειδὴ Σάββατον Ἑβραϊστὶ σημαίνει κατάπαυσις· ἐκεῖνοι δὲ ἐπειδή, ἐνῷ ἔλεγον ὅτι φυλάττουν τὸν Νόμον, ἐν τούτοις παρενόμησαν καὶ δὲν κατέπαυσαν τὴν ἡμέραν ἐκείνην νὰ ἡσυχάσουν, οὔτε ἐπορεύθησαν εἰς τὴν μιαρὰν αὐτῶν Συναγωγήν, ἀλλὰ πρὸς τὸν Πιλάτον, ἐθνικὸν ὄντα, διὰ τοῦτο, ὡς πρὸς ἐκείνους τοὺς παρανόμους δὲν ἦτο ἡ ἡμέρα ἐκείνη Σάββατον, τουτέστι κατάπαυσις. Πρὸς δὲ τὴν δευτέραν λέγομεν, ὅτι Παρασκευὴ σημαίνει ἑτοιμασία· ἐπειδὴ δὲ οἱ Ἑβραῖοι ἑτοιμάζουσι κατὰ τὴν ἕκτην ταύτην ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος ὅσα φαγητὰ τοὺς χρειάζονται νὰ φάγουν κατὰ τὴν ἑβδόμην, δηλαδὴ τὸ Σάββατον, διὰ τοῦτο ὠνόμασαν τὴν ἡμέραν ταύτην Παρασκευήν, τουτέστι προετοιμασίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Θευδᾶς· ἡγέτης Ἰουδαϊκῆς ἐπαναστατικῆς κινήσεως συνισταμένης ἐκ τετρακοσίων ἀνδρῶν, ἥτις ἐθεώρει τοῦτον ὡς Μεσσίαν. Ὁ Θευδᾶς ἐξετελέσθη ὡς στασιαστὴς ὑπὸ τῶν Ρωμαίων, χρόνον τινὰ ἐνωρίτερον τοῦ Χριστοῦ. Τοῦτον ἀναφέρει ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐν ταῖς Πράξεσι (εʹ 36).
[2] Ἡ νῆσος Ποντία ἰταλιστὶ ὀνομάζεται Πόντζια.
[3] Κατὰ τὸν ἀείμνηστον Ἰωὴλ Γιαννακόπουλον («Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. Αʹ σελ. 31), μονὰς τῶν ἑβραϊκῶν ἀργυρῶν νομισμάτων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τὸ τάλαντον, βάρους 34,5 κιλῶν, ὅπερ ὑποδιαιρεῖται εἰς 60 μνᾶς, βάρους 575 γραμμαρίων ἑκάστη.
[4] Βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
[5] Σ.τ.Ε. Ἡ ἀπάντησις εἰς τὸ παρὸν ἐρώτημα συνεγράφη ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τῆς ὁμάδος τῶν ἐπιμελητῶν τῆς παρούσης ἐκδόσεως, πρὸς ὀρθοτέραν καὶ ἐπιστημονικῶς πληρεστέραν ἐνημέρωσιν τοῦ φιλομαθοῦς ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ.
[6] Περὶ τῆς χρήσης τῶν Ἀραμαϊκῶν ὡς καθομιλουμένην γλῶσσαν, ὑπενθυμίζομεν τὰς ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ ἀπαντώσας λέξεις καὶ φράσεις· ρακὰ (Ματθ. εʹ 41), μαμωνᾶς (Ματθ. ϛʹ 24), Γολγοθᾶ (Ματθ. κζʹ 33), Ἠλί, Ἠλί, λαμὰ σαβαχθανὶ (Ματθ. κζʹ 46), ταλιθὰ κούμι (Μάρκ. εʹ 41), ἐφφαθὰ (Μάρκ. ζʹ 34), ἀββᾶ (Μάρκ. ιδʹ 36), Βηθσαϊδὰ (Ἰωάν. εʹ 2), Γαββαθᾶ (Ἰωάν. ιθʹ 13), Ἀκελδαμὰ (Πραξ. αʹ 19), μαρὰν ἀθὰ (Αʹ Κορ. ιϛʹ 22), Ἀρμαγεδὼν (Ἀποκ. ιʹ 16).
[7] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Λογγίνου τοῦ Ἑκατοντάρχου βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ιϛʹ (16ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.
[8] Βλέπε περὶ τῆς Ἁγίας ταύτης ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κβʹ (22ᾳ) τοῦ μηνὸς Ἰουλίου.