Λόγος εἰς τὰ ΠΑΘΗ καὶ τὴν ΣΤΑΥΡΩΣΙΝ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτήρος ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΥ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ» Γεωργίου Σουγδουρῆ.

Ἀλλὰ ἰδὲ τὴν λεπτολογίαν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου· δὲν λέγει ἁπλῶς ὅτι ὁ Πέτρος ἔκλαυσε πικρῶς, ἤτοι μετὰ συντετριμμένης καρδίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, ὅπερ πρέπει νὰ ποιοῦμεν καὶ ἡμεῖς, ὅταν μεταννοοῦντες ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν ἐξομολογούμεθα. Διότι ἰδοὺ ὁ Πέτρος, ὅστις καὶ ἀφοῦ μετέλαβε τοῦ Σώματος καὶ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν Μυστικὸν Δεῖπνον, τρὶς ἀρνηθεὶς Αὐτόν, μετενόησε καὶ ἐγένετο δεκτὸς ἀπὸ τὸν Χριστὸν καὶ Κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων ἀνεκηρύχθη.

«Πρωΐας δὲ γενομένης συμβούλιον ἔλαβον πάντες οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύτεροι τοῦ λαοῦ κατὰ τοῦ Ἰησοῦ, ὥστε θανατῶσαι αὐτόν. Καὶ δήσαντες αὐτόν, ἀπήγαγον καὶ παρέδωκαν αὐτὸν Ποντίῳ Πιλάτῳ τῷ ἡγεμόνι» (Ματθ. κζ’ 1-2).

Ἔχομεν ἐνταῦθα τρεῖς ἀπορίας· πρώτην, τίνες ἦσαν οἱ ἀρχιερεῖς, καὶ ποῖοι ἐλέγοντο πρεσβύτεροι τοῦ λαοῦ· δευτέραν δέ, διατὶ παρέδωκαν αὐτὸν εἰς τὸν Πιλᾶτον καὶ τρίτην, διατὶ ἐλέγετο ὁ Πιλᾶτος Πόντιος. Καὶ πρὸς μὲν τὴν πρώτην ἀπορίαν λέγομεν, ὅτι ἀρχιερεῖς μὲν ὠνομάζοντο ὁ Ἄννας καὶ ὁ Καϊάφας καὶ ἄλλοι τινές, οἵτινες ἦσαν εἰς τοὺς προλαβόντας χρόνους ἀρχιερεῖς, κατὰ τὴν ἐφημερίαν τοῦ χρόνου. Πρεσβύτεροι δὲ τοῦ λαοῦ ὠνομάζοντο ὅσοι ἦσαν μὲν ἐγγράμματοι, δὲν ἦσαν ὅμως χειροτονημένοι ἀρχιερεῖς. Πρὸς δὲ τὴν δευτέραν ἀπορίαν λέγομεν, ὅτι εἰς τὸν Πιλᾶτον, Ἕλληνα ὄντα, παρέδωκαν τὸν Χριστόν, ἐπειδὴ αὐτοὶ ἐξουσίαν δὲν εἶχον νὰ θανατώσουν ἄνθρωπον ἄνευ τῆς γνώμης τοῦ ἡγεμόνος Πιλάτου, ὁ ὁποῖος ἦτο τότε νεωστὶ ἀπεσταλμένος ἡγεμὼν τῆς Ἰουδαίας ὑπὸ τοῦ Καίσαρος τῆς Ρώμης Τιβερίου. Διὰ τοῦτο καὶ ἔλεγον πρὸς αὐτόν, ὡς λέγει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης εἰς τὸ δέκατον ὄγδοον κεφάλαιον· «Ἡμῖν οὐκ ἔξεστιν ἀποκτεῖναι οὐδένα» (Ἰωάν. ιη’ 31). Ἡ δὲ λύσις τῆς τρίτης ἀπορίας εἶναι, ὅτι ὁ Πιλᾶτος ἐλέγετο Πόντιος, διότι ἦτο ἀπὸ μικράν τινα νῆσον, ὀνομαζομένην Ποντίαν [2], ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ Τυρρηνικὸν πέλαγος, πλησίον τῆς μεγάλης νήσου Σικελίας.

«Τότε ἰδὼν Ἰούδας ὁ παραδιδοὺς αὐτὸν ὅτι κατεκρίθη, μεταμεληθεὶς ἀπέστρεψε τὰ τριάκοντα ἀργύρια τοῖς ἀρχιερεῦσι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις, λέγων· Ἥμαρτον παραδοὺς αἷμα ἀθῶον (Ματθ. κζ’ 3-4).

Πότε, λέγει, μετενόησε ὁ Ἰούδας; Τότε, ὅταν ἐπῆγαν τὸν Χριστὸν οἱ Ἰουδαῖοι πρὸς τον Πιλᾶτον. Διότι πρωτύτερα μὲν ὑπελόγιζεν ὁ μιαρὸς Ἰούδας, ὅτι δὲν θέλουν τελικῶς δυνηθῆ νὰ τὸν θανατώσουν, ἀλλὰ θέλει φύγει ἀπ’ αὐτῶν, καθὼς συνέβη καὶ πολλὰς ἄλλας φορὰς καὶ ἔφυγεν ἐκ μέσου αὐτῶν, ὡς τὸ μαρτυρεῖ ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης εἰς τὸ δέκατον κεφάλαιον (ι’ 39).


Ὑποσημειώσεις

[1] Θευδᾶς· ἡγέτης Ἰουδαϊκῆς ἐπαναστατικῆς κινήσεως συνισταμένης ἐκ τετρακοσίων ἀνδρῶν, ἥτις ἐθεώρει τοῦτον ὡς Μεσσίαν. Ὁ Θευδᾶς ἐξετελέσθη ὡς στασιαστὴς ὑπὸ τῶν Ρωμαίων, χρόνον τινὰ ἐνωρίτερον τοῦ Χριστοῦ. Τοῦτον ἀναφέρει ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐν ταῖς Πράξεσι (εʹ 36).
[2] Ἡ νῆσος Ποντία ἰταλιστὶ ὀνομάζεται Πόντζια.
[3] Κατὰ τὸν ἀείμνηστον Ἰωὴλ Γιαννακόπουλον («Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. Αʹ σελ. 31), μονὰς τῶν ἑβραϊκῶν ἀργυρῶν νομισμάτων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τὸ τάλαντον, βάρους 34,5 κιλῶν, ὅπερ ὑποδιαιρεῖται εἰς 60 μνᾶς, βάρους 575 γραμμαρίων ἑκάστη.
[4] Βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
[5] Σ.τ.Ε. Ἡ ἀπάντησις εἰς τὸ παρὸν ἐρώτημα συνεγράφη ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τῆς ὁμάδος τῶν ἐπιμελητῶν τῆς παρούσης ἐκδόσεως, πρὸς ὀρθοτέραν καὶ ἐπιστημονικῶς πληρεστέραν ἐνημέρωσιν τοῦ φιλομαθοῦς ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ.
[6] Περὶ τῆς χρήσης τῶν Ἀραμαϊκῶν ὡς καθομιλουμένην γλῶσσαν, ὑπενθυμίζομεν τὰς ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ ἀπαντώσας λέξεις καὶ φράσεις· ρακὰ (Ματθ. εʹ 41), μαμωνᾶς (Ματθ. ϛʹ 24), Γολγοθᾶ (Ματθ. κζʹ 33), Ἠλί, Ἠλί, λαμὰ σαβαχθανὶ (Ματθ. κζʹ 46), ταλιθὰ κούμι (Μάρκ. εʹ 41), ἐφφαθὰ (Μάρκ. ζʹ 34), ἀββᾶ (Μάρκ. ιδʹ 36), Βηθσαϊδὰ (Ἰωάν. εʹ 2), Γαββαθᾶ (Ἰωάν. ιθʹ 13), Ἀκελδαμὰ (Πραξ. αʹ 19), μαρὰν ἀθὰ (Αʹ Κορ. ιϛʹ 22), Ἀρμαγεδὼν (Ἀποκ. ιʹ 16).
[7] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Λογγίνου τοῦ Ἑκατοντάρχου βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ιϛʹ (16ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.
[8] Βλέπε περὶ τῆς Ἁγίας ταύτης ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κβʹ (22ᾳ) τοῦ μηνὸς Ἰουλίου.