«Καλὴ εἶναι ἡ μετὰ ἡσυχίας τοῦ νοὸς προσευχή, διότι καθαρίζει τὸ νοερὸν ὄμμα τῆς ψυχῆς καὶ καταξιώνει τὸν ἄνθρωπον τῆς θείας ἀποκαλύψεως τῶν ἀπορρήτων. Ὅμως εἰς ὡρισμένους καιροὺς εἶναι ἀναγκαία καὶ ἡ συναναστροφὴ καὶ συνάντησις τῶν ὁμοψύχων ἀδελφῶν, εἰς τὸ νὰ κάμνετε ὁμοῦ κοινῶς τὰς προσευχὰς καὶ ψαλμῳδίας. Πρέπει λοιπὸν νὰ ὑπάγῃς καὶ σὺ τώρα πρὸς τοὺς ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι ἀγρυπνοῦν καὶ οἱ ὁποῖοι ἔχουν μεγάλην ἀνάγκην ἀπὸ τὴν ἐπιστασίαν σου». Παρευθὺς τότε μὲ τοὺς λόγους τούτους ἔγινεν ἄφαντος ὁ μέγας Ἀντώνιος. Ὁ δὲ θεῖος Γρηγόριος ἐπῆγεν εὐθὺς εἰς τοὺς ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι τὸν ὑπεδέχθησαν μετὰ χαρᾶς καὶ καθ’ ὅλην ἐκείνην τὴν νύκτα διῆλθον ὁμοῦ ἀγρυπνοῦντες καὶ πανηγυρίζοντες. Μετὰ ταῦτα ὁ θεῖος Γρηγόριος ἐπῆγεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἔδειξεν εἰς τοὺς Ἡσυχαστὰς καὶ εἰς τοὺς ἐγκρίτους Προεστῶτας τῶν Μοναστηρίων τὰ ὅσα ἔγραψεν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας κατὰ τῆς πλάνης τοῦ Βαρλαάμ, τὰ ὁποῖα καὶ ἐθαύμασαν καὶ ἐπῄνεσαν καὶ συμφώνως ὅλοι τὰ ἐκύρωσαν.
Κατὰ δὲ τὴν ὥραν κατὰ τὴν ὁποίαν ἐπρόκειτο νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος, εὑρίσκετο πλησίον εἰς τὸν θάνατον ἡ ἀδελφή του, ὀνόματι Θεοδότη. Ὅθεν τὸν ἠρώτησαν οἱ μαθηταὶ καὶ φίλοι του, τί εἴδους νὰ γίνῃ ἡ κηδεία της. Ὁ δὲ Ἅγιος, προβλέπων τὸ μέλλον, τοὺς εἶπε· «Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ μὲ ἐρωτήσετε περὶ τούτου· ἐπειδή, Θεοῦ θέλοντος, θέλω ἐπιστρέψει καὶ ἐγὼ ἕως τότε καὶ θέλω εὑρεθῆ ἐδῶ πρὸ τῆς τελευτῆς». Οὕτως εἶπε καὶ ὁ λόγος ἔργον ἐγένετο. Διότι ὅταν ἦλθεν εἰς τὴν ἐσχάτην ὥραν ἡ Θεοδότη, ἐζήτησε τὸν θεῖον Γρηγόριον, τὸν καλόν της ἀδελφὸν καὶ πατέρα· ἀκούσασα δὲ ὅτι ἔλειπεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος, ἐλυπήθη βαθύτατα, καὶ ἐταλάνισε τὸν ἑαυτόν της, ὅτι ἐστάθη ἀναξία τῆς τελευταίας θεωρίας καὶ ὁμιλίας ἐκείνου. Ἀπὸ τὴν ὥραν ἐκείνην ἐσιώπησε καὶ ἡσύχασε τελείως ὡς νὰ ἐστράφη τρόπον τινὰ εἰς τὸν ἑαυτόν της (οἱ δὲ ἐκεῖ παρόντες ἡτοίμαζαν τὰ πρὸς ταφὴν ἀπαιτούμενα), ἀλλ’ ὤ τοῦ θαύματος! Ὀκτὼ ἡμέραι ἐπέρασαν, κατὰ τὰς ὁποίας εὑρίσκετο χωρὶς τροφήν, χωρὶς ὕπνον, χωρὶς ὁμιλίαν, χωρὶς πόνους, διατηρουμένη μὲ μικρὰν μόνον ἀναπνοήν, ἐκ τοῦ κινήματος δὲ τῶν ὀφθαλμῶν ἐδείκνυετο, ὅτι εὑρίσκετο ἀκόμη ἐν τῇ ζωῇ καὶ ἐπρόσμενε τὸν ἀδελφόν της. Καὶ πράγματι χωρὶς ἀμφιβολίαν τοῦτο ἦτο. Διότι καθὼς ἔφθασεν ἡ ἑσπέρα τῆς ὀγδόῃς ἡμέρας, ἦλθε καὶ ὁ ποθούμενος ἀπὸ τὸ Ὄρος καὶ σταθεὶς πλησίον τῆς ἀδελφῆς του ὡμίλησε πρὸς αὐτήν.