Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ Κυριακῇ δευτέρᾳ τῶν Νηστειῶν, μνήμην ἐπιτελοῦμεν τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, τοῦ Παλαμᾶ, διαπρέψαντος ἐν ἔτει ἀπὸ Χριστοῦ ͵ατμ’ (1340).

Ἐπειδὴ ὅμως τοῦτο εἶναι δύσκολον καὶ διὰ τὸ πλῆθος τῶν θαυμάτων καὶ διὰ τὴν στενότητα τοῦ καιροῦ, διὰ τοῦτο παρατρέχω ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἐνήργησε παραδόξως μετὰ θάνατον, τὰ ὁποῖα εἶναι γεγραμμένα εἰς τὴν ἰδίαν αὐτοῦ φυλλάδα καὶ ὅστις ποθεῖ ἂς τὰ ἀναγνώσῃ ἐκεῖ· διηγοῦμαι δὲ ἐδῶ ἐν συντομίᾳ ἓν μόνον θεῖον θαῦμα νέον, ὅπερ ἔκαμε, διὰ τοῦ ὁποίου αὐτὸς μὲν ἀποδεικνύεται ὄντως Ἅγιος, δεδοξασμένος παρὰ Θεοῦ, ἡ δὲ μήτηρ ἡμῶν Ἁγία Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία, ἥτις τὸν δοξάζει καὶ τὸν ἑορτάζει ὡς Ἅγιον, ἀποδεικνύεται καὶ αὐτὴ θεία καὶ Ἁγία καὶ ἀπαράτρεπτος, καὶ ἀκούσατε αὐτὸ μὲ προσοχήν.

Ἐπειδὴ οἱ Λατῖνοι κατηγοροῦν τὴν Ἁγίαν Ὀρθόδοξον Ἀνατολικὴν Ἐκκλησίαν ἡμῶν λέγοντες, ὅτι ἀφ’ ὅτου ἀπεχωρίσθη ἀπὸ τὴν Δυτικήν, ἤτοι τὴν Φράγκικην Ἐκκλησίαν, δὲν ἀνέδειξε πλέον οὐδένα Ἅγιον νέον, οὔτε θαύματα ἔχει πλέον, διὰ τοῦτο θέλων ὁ ἱερὸς Νεκτάριος, ὅστις ἐχρημάτισε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κατὰ τὰ μέσα τοῦ ΙΖ’ (17ου) ἀπὸ Χριστοῦ αἰῶνος (1660-1669), θέλων, λέγω, αὐτὸς ὁ διάπυρος ζηλωτὴς τῆς ἀληθείας νὰ φράξῃ τὰ ἀπύλωτα στόματα τῶν Λατίνων καὶ νὰ τοὺς ἀποδείξῃ ψεύστας καὶ συκοφάντας ἀπαριθμεῖ πολλοὺς νέους Ἁγίους τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι διέλαμψαν μετὰ τὸ σχίσμα καὶ διηγεῖται πολλὰ καὶ παράδοξα νέα θαύματα. Λέγει λοιπὸν καὶ διὰ τὸν Ἅγιον Γρηγόριον, τὸν σήμερον ἑορταζόμενον καὶ τὸ ἑξῆς φοβερὸν θαυμάσιον.

Εἰς τὴν νῆσον Θήραν, τὴν κοινῶς λεγομένην Σαντορίνην, κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου τούτου, ἤτοι κατὰ τὴν παροῦσαν δευτέραν Κυριακὴν τῶν Νηστειῶν, Λατῖνοι τινὲς ἔπλεον διὰ πλοιαρίου χάριν ἀναψυχῆς ἢ μᾶλλον, καθὼς λέγει ὁ Ἱεροσολύμων Δοσίθεος [6] εἰς τὸ ἴδιον τοῦτο θαῦμα, οἱ Λατῖνοι ἔβαλαν ἐπὶ ταὐτοῦ παῖδας τινὰς ἐντὸς λέμβου καὶ ἔπλεον, κτυπῶντες δὲ τὰς χεῖράς των ἔλεγον· «Ἀνάθεμα τὸν Παλαμᾶν ἂν εἶναι ὁ Παλαμᾶς Ἅγιος, ἂς κάμῃ νὰ πνιγοῦμεν». Αὐτὰ ἐβλασφήμουν τὰ Φραγκόπουλα, καὶ ὤ τοῦ παραδόξου θαύματος, ἀδελφοί! Ὤ τῆς Ἁγιότητος καὶ τῆς πρὸς Θεὸν παρρησίας τοῦ θείου Γρηγορίου! Τὴν ἰδίαν ὥραν κατὰ τὴν ὁποίαν ἐβλασφήμουν, χωρὶς καμμίαν ταραχὴν τῆς θαλάσσης, μάλιστα εἰς καιρὸν γαλήνης, κατεποντίσθη τὸ πλοιάριον ὁμοῦ μὲ ὅλους ἐκείνους, οἵτινες ἦσαν ἐντὸς αὐτοῦ, κατὰ τὴν βλασφημίαν τὴν ὁποίαν ἔλεγον· «Ἄν εἶναι Ἅγιος, ἂς μᾶς πνίξῃ». Καὶ τὰ μὲν σώματα τῶν βλασφήμων ἐκείνων ἐβυθίσθησαν εἰς τὴν θάλασσαν, αἱ δὲ μιαραὶ αὐτῶν ψυχαὶ ἐβυθίσθησαν εἰς τὸ αἰώνιον πῦρ τῆς κολάσεως· οὕτως ἐβεβαιώθη ἡ ἁγιότης τοῦ θείου Γρηγορίου καὶ ἐθαυμαστώθη ὁ Θεός, ὁ θαυμαστὸς ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ· ᾯ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

                   

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Γρηγορίου, τοῦ ἐν τοῖς ὁρίοις τῆς Μεγίστης Λαύρας ἀσκήσαντος, βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ϛʹ (6ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου.

[2] Ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου, γλαφυρωτάτην καὶ διδακτικωτάτην ὁμιλίαν τοῦ Ἁγίου, ἐκφωνηθεῖσαν κατὰ τὴν παροῦσαν Δευτέραν Κυριακὴν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, καταχωρίζομεν ἐνταῦθα μετὰ τὴν βιογραφίαν του.

[3] Ἐπιστρέψας ὁ Βαρλαὰμ εἰς τὴν ἰδίαν αὑτοῦ πατρίδα ἀπέβαλε τὸ προσωπεῖον τῆς Ὀρθοδοξίας, τὴν ὁποίαν εἶχε δῆθεν ἀσπασθῆ καὶ ἐπανελθὼν εἰς τοὺς Λατίνους ἐγένετο Ἐπίσκοπος τῆς ἐν Ἰταλίᾳ Λατινικῆς Ἐπισκοπῆς Ἱέρακος. Οὐ μόνον δὲ τοῦτο ἀλλὰ καὶ πολλὰ ἔκτοτε κατὰ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας συνέγραψεν, ὑπὲρ τῆς ὁποίας τοσοῦτον ἄλλοτε δῆθεν ὑπερεμάχει (Κ. Παπαρρηγοπούλου, Ἱστ. Ἑλλ. Ἔθνους, τόμ. Εʹ (αʹ) σελ. 193).

[4] Στέφανος Δʹ ὁ Δουσὰν (1331-1355). Βλέπε περὶ τούτου ἐκτενὴ ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Συμεὼν τῆς ἐν Ἄθῳ Μονῆς τοῦ Χιλανταρίου, τῇ ιγʹ (13ῃ) τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου.

[5] Πρόκειται περὶ τοῦ Ἰωάννου Εʹ τοῦ Παλαιολόγου τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη 1341-1391. Οὗτος εὑρίσκετο τότε εἰς ἔριδας μετὰ τοῦ πενθεροῦ του βασιλέως Ἰωάννου Ϛʹ τοῦ Κατακουζηνοῦ (1347-1354). Ὑπῆρχε δὲ ἡ ἔρις διότι ἀποθανόντος ἐν ἔτει 1341 τοῦ Ἀνδρονίκου Γʹ τοῦ Παλαιολόγου (1328-1341), ἀνεκηρύχθη βασιλεὺς ὁ ἀνήλικος υἱός του Ἰωάννης Εʹ ἡλικίας τότε ἐννέα μόλις ἐτῶν. Ὁ Ἰωάννης Κατακουζηνός, φίλος στενὸς τοῦ Ἀνδρονίκου Γʹ, ἀνέλαβε τὴν προστασίαν τοὺ ἀνηλίκου βασιλέως, μετ’ ὀλίγον ὅμως ἀνεκηρύχθη βασιλεὺς ὁ ἴδιος, χωρὶς καὶ νὰ ἀποξενώσῃ τῆς βασιλείας τὸν Ἰωάννην Εʹ, μάλιστα τὸν ὑπάνδρευσε μετὰ τῆς θυγατρός του. Συνεπείᾳ τούτου ἠκολούθησαν αἱ προρρηθεῖσαι ἔριδες καὶ διαμάχαι, δι’ ἃς μεγίστη ὑπῆρξεν ἡ εὐθύνη τοῦ Πατριάρχου Ἰωάννου ΙΔʹ τοῦ Καλέκα, ἀλλὰ καὶ ὁ Ἰωάννης Εʹ ἀνάξιος ἀπεδείχθη τῆς τε βασιλείας καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀποδεχθεὶς κατά τινα ἐπίσκεψίν του εἰς τὸν Πάπαν, ἐν ἔτει 1369, τὴν πρὸς ἐκεῖνον ὑποταγήν, τὴν ὁποίαν ὅμως ἀπέτρεψεν ἡ εὐσέβεια τοῦ Πατριάρχου Φιλοθέου καὶ τοῦ λαοῦ. Ὁ Ἰωάννης Ϛʹ ἐβασίλευσε μέχρι τοῦ ἔτους 1354, καθ’ ὃ ἀποχωρήσας τῆς βασιλείας ἐκάρη Μοναχὸς λαβὼν τὸ ὄνομα Ἰωάσαφ.

[6] Τόμος Ἀγάπης, σελ. 31.