Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ Κυριακῇ δευτέρᾳ τῶν Νηστειῶν, μνήμην ἐπιτελοῦμεν τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, τοῦ Παλαμᾶ, διαπρέψαντος ἐν ἔτει ἀπὸ Χριστοῦ ͵ατμ’ (1340).

Θαῦμα δὲ πάλιν ἐξαίσιον ἠκολούθησε καθ’ ὅν χρόνον τὸ πλοῖον, εἰς τὸ ὁποῖον ἦτο ὁ Ἅγιος, εἰσήρχετο εἰς τοὺς λιμένας τῆς Κωνσταντινουπόλεως διὰ νὰ προσορμισθῇ. Ἠκούοντο τότε εἰς τὸν ἀέρα ἦχοι καὶ ψαλμῳδίαι θαυμάσιαι, ὡσὰν νὰ ἤρχοντο ἀπὸ τὸ μέρος τοῦ πλοίου, ἠννόησαν δὲ οἱ ἀκούοντες ὅτι αἱ μελῳδίαι ἐκεῖναι δὲν ἦσαν ἐξ ἀνθρώπων ἀλλ’ ἐξ οὐρανίων Ἀγγέλων, οἵτινες συνώδευον ἀοράτως τὸν Ἅγιον, ὅστις ἀφοῦ διέτριψεν ἐπ’ ὀλίγον εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ἐπέστρεψε τελευταῖον καὶ εἰς τὴν ἰδικήν του ἐπαρχίαν. Εὑρὼν δὲ αὐτὴν διψασμένην καὶ ἀπὸ διδασκαλίαν καὶ ἀπὸ ἀνομβρίαν, τὴν ἐπότισε θαυμασίως καὶ κατὰ τὰ δύο. Εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος φίλον εὐλαβῆ τινα Ἱερομόναχον, Πορφύριον ὀνομαζόμενον, νύκτα δέ τινα κατὰ τὴν ὁποίαν ἔψαλλον τὴν ἑορτὴν τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, κατέλαβεν αὐτὸν πόνος τις εἰς τὴν ἀριστερὰν πλευρὰν τόσον σφοδρός, ὥστε οὔτε νὰ κατακλιθῇ εἰς στρωμνὴν δὲν ἠδύνατο. Ἐπειδὴ δὲ ἐπῆγε καὶ ὁ Ἅγιος νὰ λειτουργήσῃ, ἐπλησίασεν εἰς αὐτὸν ὁ Πορφύριος καὶ τὸν παρεκάλει θερμῶς ζητῶν θεραπείαν. Ὁ δὲ Ἅγιος θέσας τὴν χεῖρά του σταυροειδῶς εἰς τὴν πλευράν του καὶ λέγων μὲ κατάνυξιν καὶ συντριβὴν τὸ τροπάριον ἐκεῖνο «Σταυρούμενος, Δέσποτα» κ.τ.λ. καὶ τὸ «Ἰάσαι σε ὁ Χριστός», ὤ τοῦ θαύματος! ἠλευθερώθη ὁ πάσχων ἀπὸ τὸν πικρὸν ἐκεῖνον πόνον καὶ ἐπέστρεψεν ὑγιὴς εἰς τὸ κελλίον του.

Ἄλλην φορὰν πάλιν ὁ αὐτὸς Πορφύριος ἔπαθεν ἔμφραγμα εἰς τὸν λαιμὸν τόσον κακόν, ὥστε οὔτε ὀλίγον κἄν ὕδωρ δὲν ἠδύνατο νὰ διέλθῃ ἀπ’ αὐτοῦ ἐπὶ ὀκτὼ ἡμερόνυκτα καὶ ἐκινδύνευεν εἰς θάνατον. Σταυρώσας δὲ τὸ μέρος ἐκεῖνο μὲ τὴν ἱεράν του δεξιὰν ὁ μέγας Γρηγόριος, καὶ λέγων μετὰ δακρύων πρὸς τὸν Χριστὸν τὸ τροπάριον «Παθῶν ἀμέτοχος σὺ διέμεινας» κ.τ.λ., τὸν ἐθεράπευσε παραδόξως.

Καὶ παιδίον χρυσοκεντητοῦ τινος, πέντε ἐτῶν τὴν ἡλικίαν, ἔπασχεν ἐπὶ δεκαπέντε μῆνας ἀπὸ δεινὴν αἱμόρροιαν καὶ οὐδεὶς ἠδυνήθη νὰ τὸ θεραπεύσῃ. Ὅθεν ἦτο ἀποφασισμένον διὰ θάνατον. Σφραγίσας δὲ αὐτὸ ὁ Ἅγιος μὲ τὸν τύπον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ νοερῶς προσευξάμενος τὸ ἰάτρευσε καὶ τὸ ἀπέδωκεν ὑγιὲς εἰς τοὺς γονεῖς του.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Γρηγορίου, τοῦ ἐν τοῖς ὁρίοις τῆς Μεγίστης Λαύρας ἀσκήσαντος, βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ϛʹ (6ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου.

[2] Ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου, γλαφυρωτάτην καὶ διδακτικωτάτην ὁμιλίαν τοῦ Ἁγίου, ἐκφωνηθεῖσαν κατὰ τὴν παροῦσαν Δευτέραν Κυριακὴν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, καταχωρίζομεν ἐνταῦθα μετὰ τὴν βιογραφίαν του.

[3] Ἐπιστρέψας ὁ Βαρλαὰμ εἰς τὴν ἰδίαν αὑτοῦ πατρίδα ἀπέβαλε τὸ προσωπεῖον τῆς Ὀρθοδοξίας, τὴν ὁποίαν εἶχε δῆθεν ἀσπασθῆ καὶ ἐπανελθὼν εἰς τοὺς Λατίνους ἐγένετο Ἐπίσκοπος τῆς ἐν Ἰταλίᾳ Λατινικῆς Ἐπισκοπῆς Ἱέρακος. Οὐ μόνον δὲ τοῦτο ἀλλὰ καὶ πολλὰ ἔκτοτε κατὰ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας συνέγραψεν, ὑπὲρ τῆς ὁποίας τοσοῦτον ἄλλοτε δῆθεν ὑπερεμάχει (Κ. Παπαρρηγοπούλου, Ἱστ. Ἑλλ. Ἔθνους, τόμ. Εʹ (αʹ) σελ. 193).

[4] Στέφανος Δʹ ὁ Δουσὰν (1331-1355). Βλέπε περὶ τούτου ἐκτενὴ ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Συμεὼν τῆς ἐν Ἄθῳ Μονῆς τοῦ Χιλανταρίου, τῇ ιγʹ (13ῃ) τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου.

[5] Πρόκειται περὶ τοῦ Ἰωάννου Εʹ τοῦ Παλαιολόγου τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη 1341-1391. Οὗτος εὑρίσκετο τότε εἰς ἔριδας μετὰ τοῦ πενθεροῦ του βασιλέως Ἰωάννου Ϛʹ τοῦ Κατακουζηνοῦ (1347-1354). Ὑπῆρχε δὲ ἡ ἔρις διότι ἀποθανόντος ἐν ἔτει 1341 τοῦ Ἀνδρονίκου Γʹ τοῦ Παλαιολόγου (1328-1341), ἀνεκηρύχθη βασιλεὺς ὁ ἀνήλικος υἱός του Ἰωάννης Εʹ ἡλικίας τότε ἐννέα μόλις ἐτῶν. Ὁ Ἰωάννης Κατακουζηνός, φίλος στενὸς τοῦ Ἀνδρονίκου Γʹ, ἀνέλαβε τὴν προστασίαν τοὺ ἀνηλίκου βασιλέως, μετ’ ὀλίγον ὅμως ἀνεκηρύχθη βασιλεὺς ὁ ἴδιος, χωρὶς καὶ νὰ ἀποξενώσῃ τῆς βασιλείας τὸν Ἰωάννην Εʹ, μάλιστα τὸν ὑπάνδρευσε μετὰ τῆς θυγατρός του. Συνεπείᾳ τούτου ἠκολούθησαν αἱ προρρηθεῖσαι ἔριδες καὶ διαμάχαι, δι’ ἃς μεγίστη ὑπῆρξεν ἡ εὐθύνη τοῦ Πατριάρχου Ἰωάννου ΙΔʹ τοῦ Καλέκα, ἀλλὰ καὶ ὁ Ἰωάννης Εʹ ἀνάξιος ἀπεδείχθη τῆς τε βασιλείας καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀποδεχθεὶς κατά τινα ἐπίσκεψίν του εἰς τὸν Πάπαν, ἐν ἔτει 1369, τὴν πρὸς ἐκεῖνον ὑποταγήν, τὴν ὁποίαν ὅμως ἀπέτρεψεν ἡ εὐσέβεια τοῦ Πατριάρχου Φιλοθέου καὶ τοῦ λαοῦ. Ὁ Ἰωάννης Ϛʹ ἐβασίλευσε μέχρι τοῦ ἔτους 1354, καθ’ ὃ ἀποχωρήσας τῆς βασιλείας ἐκάρη Μοναχὸς λαβὼν τὸ ὄνομα Ἰωάσαφ.

[6] Τόμος Ἀγάπης, σελ. 31.