Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Μετὰ δὲ τὴν κοίμησίν του τόση πολλὴ καὶ ἄρρητος εὐωδία μύρου ἐξήρχετο ἀπὸ τὸν τάφον τοῦ τρισμακαρίου, ἕως τεσσαράκοντα ἡμέρας, ὥστε ᾐσθάνοντο οἱ Πατέρες αὐτὴν κάτω εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Ἐσφιγμένου εἰς διάστημα ἑνὸς μιλίου καὶ ἐπέκεινα, δοξάσαντος αὐτὸ τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν καθαρότητα καὶ θεάρεστον πολιτείαν του [Φεβρουαρίου 28η, τόμος Βʹ].

(ιϛ’.) Ἂς ὑπάγωμεν τελευταῖον καὶ εἰς τὴν Σκήτην καὶ τὰ κελλία τῷ Καρεῶν· καὶ ἐδῶ εὑρίσκομεν τὸν Ὅσιον Νεκτάριον, τὸν ἐν τινι κελλίῳ, τοῦ Πάγαρη ἐπονομαζομένῳ, ἀσκητικῶς καὶ ἀξιοπρεπῶς ζήσαντα καὶ τελειωθέντα ἐν ἔτει ͵αυο’ (1470) [Δεκεμβρίου 5η, τόμος ΙΒʹ]. Εἰς τὸ αὐτὸ κελλίον εὑρίσκομεν καὶ τὸν γέροντα αὐτοῦ Φιλόθεον, τὸν προορατικοῦ χαρίσματος ἠξιωμένον [Δεκεμβρίου 5η, τόμος ΙΒʹ].

Ἐδῶ εὑρίσκομεν Ὁσιομάρτυρας, τὸν Πρῶτον τοῦ Ὄρους καὶ τοὺς κύκλῳ κατοικοῦντας εἰς τὰ κελλία, οἵτινες, ἐπειδὴ ἤλεγξαν τοὺς λατινόφρονας Μιχαὴλ τὸν βασιλέα καὶ Βέκκον τὸν Πατριάρχην, ὁ μὲν πρῶτος ἐκρεμάσθη, οἱ δὲ ἄλλοι ξίφει τὴν κεφαλὴν ἀπετμήθησαν [Δεκεμβρίου 5η, τόμος ΙΒʹ].

Δὲν δύναμαι νὰ σιωπήσω καὶ τὸν Ὅσιον Νικηφόρον, τὸν πρότερον μὲν Λατῖνον ὄντα, ὕστερον δὲ τὸ δόγμα τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας δεξάμενον, καὶ ἐλθόντα ναὶ ἡσυχάσαντα εἰς τὰ ἐρημικώτερα μέρη τοῦ Ὄρους· ὅστις συνέγραψε τὴν σοφὴν μέθοδον περὶ τῆς νοερᾶς προσευχῆς, ἀποκειμένην ἐν τῇ Φιλοκαλίᾳ, σελὶδα 869 [Μαΐου 4η, τόμος Αʹ].

Ὁμοίως ἐδῶ εὑρίσκομεν καὶ τὸν Ὅσιον καὶ θεόσοφον Θεόληπτον, ὅστις ἀσκήσας πρότερον ἐνταῦθα, ὕστερον ἔγινε Φιλαδελφείας Ἀρχιερεύς, ὡς ἀναφέρει περὶ αὐτοῦ ὁ Παλαμᾶς θεῖος Γρηγόριος. Τὸν Θεόληπτον τοῦτον καὶ τὸν ἀνωτέρω Νικηφόρον ἔλαβε διδασκάλους ὁ ρηθεὶς Γρηγόριος εἰς τὴν μοναδικὴν φιλοσοφίαν (ὅρα ἐν τῷ Βίῳ αὐτῷ).

Οὗτοι εἶναι οἱ ὀνομαστοὶ καὶ γνωστοὶ εἰς ἡμᾶς Ἅγιοι, ὅσοι ἐβλάστησαν εἰς τοῦτο τὸ Ὄρος· εἶναι δὲ καὶ ἄλλοι ἀνώνυμοι καὶ ἀγνώριστοι εἰς ἡμᾶς, οἵτινες ἄλλοι μὲν ὑπὸ τῶν ἀσεβῶν Ἀράβων καὶ Ἀγαρηνῶν ἀνηρέθησαν εἰς πολλὰ Μοναστήρια πρὸ τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἄλλοι δὲ κατὰ διαφόρους καιροὺς καὶ τρόπους εὐηρέστησαν τῷ Θεῷ, καὶ ἡγίασαν, τοὺς ὁποίους ἐὰν θέλω νὰ ἐξαριθμήσω, βέβαια θέλουσι πληθυνθῆ ὡς ἡ ἄμμος κατὰ τὸν Δαβίδ· «ἐξαριθμήσομαι αὐτούς, καὶ ὑπὲρ ἄμμον πληθυνθήσονται» (Ψαλμ. ρλη’ 17).


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».