Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

α’ νὰ μὴ κρύπτωσι τοὺς λογισμούς των, ἀλλὰ νὰ τοὺς ἐξομολογοῦνται· β’ νὰ ἔχωσι βεβαίαν καὶ ἀληθινὴν ἀγάπην εἰς τοὺς Γέροντάς των, καὶ ὄχι πλαστὴν καὶ ὑποκριτικήν· γ’ νὰ φυλάττωσι καθαρὰν καὶ ἄδολον πίστιν εἰς αὐτούς, ὡς εἰς τὸν ἴδιον Χριστόν· δ’ νὰ λέγωσι τὴν ἀλήθειαν εἰς ὅλα, καὶ λόγια καὶ ἔργα ὅσα πράξωσι· ε’ νὰ ἔχωσι τελείαν ἐκκοπὴν ὄχι μόνον τοῦ θελήματος, ἀλλὰ καὶ τοῦ φρονήματός των· καὶ ϛ’ νὰ μὴ ἀντιλέγωσι καὶ ἀντιπράττωσιν εἰς τοὺς Ἡγουμένους καὶ προεστῶτάς των, εἰς ὅσα τοὺς προστάζουσι κατ᾽ ἐντολὴν Θεοῦ. Ἐπειδή, κατὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, «ἡ ἀντιλογία, τὸ αὐτοκρατορικὸν καὶ ἀνυπότακτον δείκνυσι».

Καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν ὅλοι, ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου, ἂς μιμώμεθα κατὰ τὸ δυνατὸν τοὺς Ὁσίους τούτους εἰς τὴν φύλαξιν τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ εἰς τὴν ὑπομονὴν τῶν πειρασμῶν καὶ τῶν κόπων τῆς ἀσκήσεως εἰς τὴν φιλαδελφίαν· εἰς τὴν ἀγάπην· ἐξαιρέτως δὲ καὶ μάλιστα εἰς τὴν ἀκτημοσύνην καὶ παρθενίαν. Διότι αὗται αἱ δύο ἀρεταὶ εἶναι ἴδιαι ἡμῶν τῶν Μοναχῶν, κατὰ τὰς ὁποίας διαφέρομεν ἀπὸ τοὺς κοσμικούς, ὡς λέγει ὁ θεῖος Μάξιμος. Εἰς τὴν ἀκτημοσύνην μᾶς βοηθεῖ μεγάλως τὸ νὰ βιάζωμεν ἑαυτοὺς εἰς τὸ νὰ μὴ θέλωμεν τὰ περιττὰ καὶ ὑπὲρ τὴν ἀνάγκην, ἀλλὰ τὰ μέτρια καὶ ἀναγκαῖα. Εἰς δὲ τὴν παρθενίαν μᾶς βοηθεῖ μεγάλως ἡ φυλακὴ τῶν πέντε αἰσθήσεων, καὶ μάλιστα ἡ τῆς ὁράσεως· ὅτι διὰ τοῦ μέσου αὑτῶν, ὡς διά τινων θυρίδων, ἀναβαίνει ὁ τῆς ψυχῆς θάνατος· καθὼς λέγει ὁ Ἱερεμίας· «ἀνέβη θάνατος διὰ τῶν θυρίδων» (θ’ 20). Ἐξαιρέτως δὲ εἰς τοῦτο βοηθεῖ ἡμῖν ἡ ἐν καρδίᾳ νοερὰ καὶ ἀδιάλειπτος προσευχή, τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», ὅτι διὰ τῆς παντοτινῆς μελέτης τοῦ Ἁγίου τούτου Ὀνόματος ἀποδιώκομεν τοὺς αἰσχροὺς καὶ βλασφήμους λογισμούς, ὅσους προβάλλει ὁ Διάβολος· καθὼς λέγει ὁ Ἰωάννης τῆς Κλίμακος· «Ἰησοῦ ὀνόματι μάστιζε πολεμίους». Ὅθεν ἂς μὴ ἀρκώμεθα μόνον εἰς τὸ νὰ ἀναγινώσκωμεν τὴν κοινὴν καὶ διωρισμένην ἀκολουθίαν καὶ νὰ κάμνωμεν τὸν συνειθισμένον κανόνα μας, τὴν δὲ νοερὰν καὶ παντοτινὴν προσευχὴν νὰ ἀμελῶμεν, διότι αὕτη εἶναι τὸ ἐξαίρετον ἔργον ἡμῶν τῶν Μοναχῶν.

Ἡμεῖς ὅσοι εὑρισκόμεθα ἐδῶ εἰς τοῦτο τὸ Ἅγιον Ὄρος, εἴτε Μοναστηριακοί, εἴτε Σκητιῶται, εἴτε Κελλιῶται, πρέπει νὰ ἐντρεπώμεθα, ἂν ὄχι ἀπὸ ἄλλο, ἀλλὰ κἂν ἀπ’ αὐτὸ τὸ ὄνομα, τὸ ὁποῖον ἔχει ὁ τόπος οὗτος εἰς τὸν ὁποῖον καθήμεθα, καὶ ἐκ τούτου νὰ παρακινώμεθα εἰς τὴν ἀρετήν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».