Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Οὗτοι ὅλοι εἷναι οἱ πύρινοι ἐκεῖνοι καὶ ὑψηλοὶ πύργοι, τοὺς ὁποίους εἶδεν ἔξυπνος μὲ θείαν ὀπτασίαν ὁ Ὅσιος Μάρκος ὁ μαθητὴς Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου, ὅτι ἦσαν τριγύρω εἰς ὅλον τὸ Ἅγιον Ὄρος. Οὗτοι εἶναι τὸ πλῆθος ἐκεῖνο τῶν Μοναχῶν, τοὺς ὁποίους εἶδεν ὁ αὐτὸς Μάρκος, ὅτι ἵσταντο ὁμοῦ μὲ τοὺς Ἀγγέλους τε καὶ Ἀρχαγγέλους πέριξ τῆς Θεοτόκου, δοξολογοῦντες καὶ προσκυνοῦντες αὐτήν ἥτις ἔχουσα παλάτια χρυσᾶ καὶ ὑψηλά, κατὰ τὸ μέρος τῆς Βίγλας, ἐκάθητο ἐπὶ θρόνου ὡς Βασίλισσα, καθὼς ἀναφέρει ὁ Βίος τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Καυσοκαλυβίτου. Καὶ διὰ νὰ εἴπω μὲ συντομίαν, οὗτοι οἱ σήμερον ἑορταζόμενοι Ἅγιοι ἔδειξαν ἀληθῆ τὴν προφητείαν τῆς Θεοτόκου, τὴν ὁποίαν εἶπεν ὅτι θέλει ὀνομασθῆ ἅγιον τοῦτο τὸ Ὄρος, διότι οὗτοι τὸ ἡγίασαν, τὸ ἐθαυμάστωσαν, τὸ ἐδόξασαν, καὶ τὸ ἔκαμαν ὀνομαστὸ εἰς ὅλον τὸν κόσμον.

 

ΛΟΓΟΣ - ΑΝΑΓΝΩΣΙΣ Γ’ (ΗΘΙΚΟΝ)

ΤΟΙΟΥΤΟΤΡΟΠΩΣ μὲν οἱ θεοφόροι οὗτοι Παιέρες καὶ Ἅγιοι ἠγάπησαν καὶ ἐδόξασαν τὸν Θεὸν ἐπὶ τῆς γῆς μὲ τὴν ἰσάγγελον αὐτῶν πολιτείαν ναὶ τὰ θεάρεστα αὐτῶν κατορθώματα. Ἀμοιβαίως δὲ ἠγαπήθησαν καὶ ἐδοξάσθησαν καὶ παρὰ Θεοῦ, καὶ ἐν τῇ γῇ καὶ ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ζῶντες καὶ μετὰ θάνατον, μὲ τὰς ἀναβλύσεις τῶν μύρων, μὲ τὰς εὐωδίας τῶν λειψάνων, μὲ τὰ ὑπερᾳυσικὰ θαύματα, τὰ ὁποῖα ἐνήργησε δι’ αὐτῶν καὶ ἐνεργεῖ πάντοτε ὁ τῶν Ἁγίων Θεός, καὶ μὲ τὴν ἀπόλαυσιν ὅλων ἐκείνων τῶν οὐρανίων καὶ αἰωνίων ἀγαθῶν, «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε, καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε, καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν Αὐτόν» (Α’ Κορ. β’). Ὅθεν νῦν συγχορεύουσιν ἐν Οὐρανοῖς μὲ τὰς τάξεις τῶν Ἀγγέλων, μὲ τοὺς χοροὺς τῶν Πατριαρχῶν, τῶν Προφητῶν καὶ τῶν Ἀποστόλων. Οἱ Ἱεράρχαι μὲ τοὺς Ἱεράρχας· οἱ Ὅσιοι μὲ τοὺς Ὁσίους· οἱ Ὁμολογηταὶ μὲ τοὺς Ὁμολογητάς· οἱ Ὁσιομάρτυρες, καὶ Ἱερομάρτυρες μὲ τοὺς Ὁσιομάρτυρας καὶ Ἱερομάρτυρας, Θεὸν οὗτοι ὁρῶντες πρόσωπον πρὸς πρόσωπον, καὶ ὁρώμενοι καὶ φωτιζόμενοι παρὰ τοῦ Θεοῦ, ὃν ἐκ ψυχῆς ἠγάπησαν, μὲ τὴν τρανοτέραν γνῶσιν καὶ τελειοτέραν ἔλλαμψιν τῆς Θεότητος αὐτοῦ, τὸν ὁποίαν Βασιλείαν οὐρανῶν ὀνομάζει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος [11].

Ἡμεῖς δὲ οἱ τοιούτων Ἁγίων Πατέρων εὐτελεῖς υἱοὶ καὶ διάδοχοι, μὲ ποῖον τρόπον δυνάμεθα νὰ εὐαρεστήσωμεν τῷ Θεῷ, καὶ νὰ ἐπιτύχωμεν τῆς ποθουμένης σωτηρίας, διὰ τὴν ὁποίαν ἀφήσαμεν τὸν κόσμον καὶ ἤλθομεν ἐδῶ εἰς τὸ Ὄρος τοῦτο; Ἐγὼ νὰ σᾶς εἴπω· ἂν πιστῶς ἀκολουθῶμεν τὸ παράδειγμα τῆς ἐναρέτου ζωῆς καὶ πολιτείας τῶν Ὁσίων τούτων καὶ ἂν ἐπιμελώμεθα νὰ φυλάττωμεν ἀπαρασαλεύτους τοὺς νόμους καὶ κανόνας καὶ τύπους τῆς Μοναχικῆς πολιτείας, ὅσους παρέδωκαν ἐγγράφως εἰς ἡμᾶς οἱ τρισμακάριοι οὗτοι Ὅσιοι.

Καὶ λοιπόν, ὅσοι μὲν εἶναι Ἡγούμενοι καὶ Προεστῶτες τῶν ἱερῶν Μοναστηρίων, ἂς μιμῶνται τοὺς Ἁγίους εἰς τὴν πραότητα καὶ τὴν ταπείνωσιν. Ἂς μὴ ἐπαίρωντοι δὲ εἰς τὸ ἀξίωμα τῆς ἡγουμενίας, ἵνα μὴ μετὰ τῶν ὑπερηφάνων κατακριθῶσι, καὶ στερηθῶσι τοῦ μακαρισμοῦ τῶν ταπεινοφρόνων, καθὼς παραγγέλλει ὁ Μέγας Βασίλειος λέγων· «τὸν Προεστῶτα μὴ ἐπαιρέτω τὸ ἀξίωμα, ἵνα μὴ ἐκπέσῃ τοῦ μακαρισμοῦ τῆς ταπεινοφροσύνης». Ὅσοι δὲ εἶναι ὑποτακτικοὶ καὶ ὑποκείμενοι, ἂς μιμῶνται τοὺς Ἁγίους εἰς τὴν ἀληθινὴν ὑποταγὴν καὶ ὑπακοὴν φυλάσσοντες τὰ καθήκοντα τῆς ὑπακοῆς, τὰ ὁποῖα εἶναι ἕξ, κατὰ τοὺς θεοφόρους Πατέρας·


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».