Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Ἐπειδὴ ὅμως ἐκεῖ ἐπεβουλεύετο παρά τινων κακοπροαιρέτων ἀνεχώρησε, καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὰ μέρη τῶν Ἀγράφων, ὅπου καὶ κτίσας μικρὸν Μοναστήριον ἡσύχαζε μὲ ἄλλους ἀδελφούς. Ἐπιβουλευθεὶς δὲ καὶ ἐκεῖ, παρεδόθη εἰς τὸν κριτὴν τῆς Λαρίσης, καὶ βασανισθεὶς μὲ διαφόρους βασάνους, καὶ μὴ ἀρνηθεὶς τὸν Χριστόν, ἀλλὰ μᾶλλον ἐλέγχων ἀνδρείως τὴν θρησκείαν τῶν Ἀγαρηνῶν, ἐκρεμάσθη· καὶ πεσὼν απὸ τὴν κρεμάθραν ἔτι ζῶν, παρεδόθη εἰς τὸ πῦρ καὶ ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον τῷ 1568 [Φεβρουαρίου 14η, τόμος Βʹ].

Ἐδῶ εὑρίσκομεν καὶ τὸν σημειοφόρον ἡσυχαστὴν Δομέτιον μὲ τὸν ὁποῖον ἡσύχασεν ὁ Ὁσιομάρτυς Δαμιανὸς τρία ἔτη [Αὐγούστου 7η, τόμος Ηʹ].

Ἐδῶ εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Φιλοθέου εὑρίσκομεν ἀκόμη καὶ τὸν Ἅγιον Συμεών, τὸν μονοχίτωνα καὶ ἀνυπόδητον· ὅστις προσεπωνομάζετο Κουρευμένος· διότι ὢν πρότερον Διάκονος εἰς τὴν Λαύραν, ἐπειδὴ ἀδελφός τις ἐθαύμασε καὶ ὠρέχθη τὰ μαλλία του, ὁ θεῖος Συμεὼν τὰ ἔκοψε καὶ τοῦ τὰ ἔδωκεν. Οὗτος λοιπὸν ἀπελθὼν ὕστερον εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Φιλοθέου, ἐγένετο Ἡγούμενος εἰς αὐτὸ διὰ τὴν ἀρετήν του καὶ φρόνησιν. Ἐπειδὴ δὲ μίαν φορὰν ἤλεγξε μερικοὺς ἀτάκτους Μοναχούς, ἐκεῖνοι μὴ ὑποφέροντες τὸν ἔλεγχον, ἔδειραν, φεῦ! αὐτὸν καὶ ἐφυλάκισαν. Ὅθεν ἀναχωρήσας ὁ Ἅγιος ἀπὸ τὸ Ὄρος, ἀπῆλθεν εἰς τὰ μέρη τῆς Ζαγορᾶς, τοῦ Εὐρίπου, τῶν Ἀθηνῶν καὶ τῆς Λαρίσης, κηρύττων τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, καὶ πολλοὺς ἁμαρτωλοὺς ἐπιστρέφων εἰς μετάνοιαν. Κατοικήσας δὲ τρεῖς ὁλοκλήρους χρόνους ὑποκάτω εἰς μίαν μηλέαν, κατὰ τὸ βουνὸν τὸ καλούμενον Φλαμούριον, πηγνύμενος ἀπὸ τὴν ψύχραν τοῦ χειμῶνος καὶ καταφλεγόμενος ἀπὸ τὴν καῦσιν τοῦ θέρους, ἐσύναξεν ἐκεῖ πολλοὺς ἀδελφούς, ὅπου καὶ ἔκτισε Μοναστήριον εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἀπελθὼν ἔπειτα εἰς Κωνσταντινούπολιν διά τινα ἀνάγκην, ἐκοιμήθη ἐκεῖ ἐν Κυρίῳ ὁ τρισμακάριστος. Μετὰ δὲ τὴν κοίμησίν του εὐωδίασε τὸ ἅγιον αὐτοῦ Λείψανον, καὶ πολλὰ θαύματα ἐποίησε. Καὶ ἡ ἁγία αὐτοῦ Κάρα, ἡ εὑρισκομένη τώρα εἰς τὸ ἄνωθεν Μοναστήριόν του, Χριστιανόν τινα ἰάτρευσεν ἀπὸ τὴν ἀνίατον ἀσθένειαν τῆς φθίσεως, καὶ ἄλλον τινὰ ὑδρωπικὸν μέρος τοῦ Λειψάνου του ὑγιᾶ ἐποίησε· καὶ ἄλλους πολλοὺς καθ’ ἑκάστην ἰατρεύει ἀπὸ δαιμόνια, καὶ ἀπὸ ἄλλας διαφόρους ἀσθενείας μάλιστα δὲ ἀπὸ τὴν θανατηφόρον ἀσθένειαν τῆς πανώλους, ὡς ἐν τῷ τετυπωμένῳ κατὰ πλάτος βίῳ αὐτοῦ ὁρᾶται εἰς ἔνδειξιν τῆς θεαρέστου πολιτείας του [Ἀπριλίου 19η, τόμος, Δʹ].


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».