Ἐδῶ εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Φιλοθέου εὑρίσκομεν γενόμενον Μοναχὸν καὶ τὸν Ἰσαπόστολον καὶ Ἱερομάρτυρα Κοσμᾶν, τὸν ἔκ τινος χωρίου τῆς Ναυπάκτου, Μεγάλου Δένδρου λεγομένου, καταγόμενον, ἐφημέριον δὲ τῆς αὐτῆς Μονῆς χρηματίσαντα, τοῦ ὁποίου τὸν Βίον καὶ τὴν περίοδον τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος καὶ τὰ θαύματα καὶ τὸ μαρτυρικὸν τέλος ὅποιος βούλεται νὰ μάθῃ πλατύτερον, ἂς ἀναγνώσῃ ταῦτα πάντα ἐν τῷ Βίῳ αὐτοῦ [Αὐγούστου 24η, τόμος Ηʹ].
(ιγ’.) Ἂς ὑπάγωμεν καὶ εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Γρηγορίου καὶ ἐδῶ εὑρίσκομεν τὸν Ὅσιον Γρηγόριον, τὸν κτίτορα τῆς Μονῆς ταύτης, ὅστις, ὅτι μὲν ἦτο ἡσυχαστὴς καὶ Ὅσιος μαρτυρεῖ τὸ μέχρι τῆς σήμερον σῳζόμενον σπήλαιον αὐτοῦ, ἐν ᾧ ἡσυχάζων, τοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνας ὁ ἀοίδιμος ἠγωνίζετο, ὅτι δὲ ὡς Ἅγιος ἑωρτάζετο, μαρτυρεῖ ἡ θεία αὐτοῦ εἰκών. Ὁποῖα δὲ ἐστάθησαν τὰ κατὰ μέρος κατορθώματα τῆς ἐνθέου αὐτοῦ πολιτείας, ὁ πανδαμάτωρ χρόνος δὲν μᾶς ἄφησε κανὲν ὑπόμνημα, τὸ ὁποῖον νομίζομεν, ὅτι συνηφανίσθη ὁμοῦ μὲ ὅλον τὸ Μοναστήριον, ἀπὸ τὴν εἰς αὐτὸ γενομένην πυρκαϊάν, κατὰ τὴν παλαιὰν παράδοσιν τὴν ὁποίαν ἔχομεν [Δεκεμβρίου 7η, τόμος ΙΒʹ].
(ιδ’.) Ἂς ὑπάγωμεν εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τῆς Σίμωνος Πέτρας· καὶ ἐδῶ εὑρίσκομεν τὸν Ἅγιον Σίμωνα τὸν Μυροβλύτην, τὸν κτίτορα τῆς αὐτῆς Μονῆς, ὅστις ζήσας πρότερον εἰς ὑποταγὴν γέροντος, εἶτα ἡσυχάσας, εἰς τὸ ἐκεῖσε σῳζόμενον σπήλαιον αὐτοῦ, εἰς τόσην τελειότητα ἀνυψώθη ὁ ἀοίδιμος, ὥστε καὶ τὸν διάβολον εἰς εἶδος δράκοντος φανέντα αὐτῷ ἐνίκησε καὶ θείου φωτισμοῦ ἠξιώθη, καὶ φωνὴν ἤκουσε παρὰ τῆς Θεοτόκου ἐν τῇ νυκτὶ τῶν Χριστουγέννων, προστάζουσαν αὐτὸν νὰ κτίσῃ τὸ Μοναστήριον ἐπάνω εἰς τὴν πέτραν, ὅπου καὶ ἀστέρα εἶδεν ἱστάμενον κατελθόντα ἄνωθεν. Ἀφ’ οὗ δὲ ἔκτισε τὸ Μοναστήριον, ἐποίησε καὶ πολλὰ θαύματα. Τὸν μὲν κεραστὴν καὶ μαθητήν του πεσόντα κάτω ἀπὸ τὸ μέγα ὕψος ἐκεῖνο ἀβλαβῆ διεφύλαξε, καὶ τῶν ὁρμησάντων κατ’ αὐτοῦ Ἀράβων ἄλλου μὲν ἐξήρανε τὴν χεῖρα, ἄλλων δὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐτύφλωσε, καὶ πάλιν ἰατρεύσας αὐτούς, ἐβάπτισε καὶ Μοναχοὺς ἐποίησε, καὶ τὴν θυγατέρα δὲ τοῦ βασιλέως τῆς Σερβίας Ἰωάννου Οὔγγλεζη, δαιμονιζομένην ἰάτρευσε. Ἀλλὰ καὶ μετὰ θάνατον μύρον εὐῶδες ἐκ τῶν Λειψάνων του ἀνέβλυσε, καθὼς τοῦτο μαρτυρεῖ τὸ τοῦ ἀνωτέρω βασιλέως χρυσόβουλλον [Δεκεμβρίου 28η, τόμος, ΙΒʹ].