Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Ἐδῶ εὑρίσκομεν καὶ τὸν Ὅσιον Θεοφάνην, ὅστις ἐξ Ἰωαννίνων καταγόμενος καὶ ἐλθὼν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος, ἐγένετο Μοναχὸς εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον τοῦ Δοχειαρίου, καὶ εἰς τόσην τελειότητα ἀρετῆς ἔφθασεν, ὥστε ἔγινε καὶ Ἡγούμενος τῆς αὐτῆς Μονῆς, καὶ θαυμάτων δύναμιν ἠξιώθη, ἔτι ζῶν, νὰ λάβῃ παρὰ Κυρίου. Διότι τὸ ἁλμυρὸν ὕδωρ τῆς θαλάσσης διὰ προσευχῆς αὐτοῦ εἰς γλυκὺ μετέβαλε καὶ τὴν τρικυμίαν τῆς θαλάσσης εἰς γαλήνην μετεποίησε, καταβαίνων ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Καὶ μετὰ θάνατον δέ, ἔξω εἰς τὸ Μοναστήριον ὅπερ ἔκτισε τῶν Ἀσωμάτων εἰς τὴν χώραν τῆς Βεροίας ἐν τῇ Σκήτῃ τοῦ Τιμίου Προδρόμου, πολλὰ θαύματα ἐποίησε τὸ ἅγιον αὐτοῦ Λείψανον. Ἀλλὰ καὶ λεπρόν τινα Ἀγαρηνὸν ἰάτρευσε· καὶ δαιμονιῶντα ἐθεράπευσε καὶ ἕναν κουλὸν κατὰ τὴν δεξιὰν χεῖρα ὑγιᾶ ἐποίησε· καὶ τὴν χώραν τῆς Ναούσης πολλάκις ἀπὸ τὴν πανώλην διέσωσε· καὶ αἱμορροοῦσαν γυναῖκα ἀπὸ τὴν ἀσθένειαν ἐλύτρωσε, καὶ ἄλλα παρόμοια θαύματα ἐποίησε διὰ τοῦ ἁγίου Λειψάνου του, εἰς δόξαν Θεοῦ καὶ εἰς ἀπόδειξιν τῆς θεαρέστου πολιτείας του [Αὐγούστου 19η, τόμος Ηʹ].

(ια’.) Ἂς ὑπάγωμεν εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Καρακάλλου· ἐδῶ εὑρίσκομεν τὸν Ὁσιομάρτυρα Γεδεών, τὸν ἐκ τῆς ἐπαρχίας Δημητριάδος καταγόμενον. Οὗτος παρ’ ἡλικίαν καὶ διὰ τῆς βίας ἐξομόσας, ἔφυγε κρυφίως ἐλθὼν εἰς Ἅγιον Ὄρος, καὶ γενόμενος Μοναχὸς ἐν ταύτῃ τῇ εὐαγεῖ Μονῇ ὑπέβαλεν ἑαυτὸν εἰς πνευματικοὺς ἀγῶνας τῆς κατὰ Χριστὸν ζωῆς. Ἀλλ’ ἐπιθυμῶν τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ Μαρτύριον, ἀπῆλθε πρῶτον εἰς Βελεστῖνον καὶ εἶτα εἰς Τύρναβον, ἔνθα ὁμολογήσας τὴν εὐσέβειαν πλήρης θείου ζήλου καὶ ἀνδρείας, κατεκόπη διὰ πελέκεως μεληδὸν χεῖρας καὶ πόδας, χαίρων καὶ προσευχόμενος καὶ οὕτως ἐτελείωσε μαρτυρικῶς [Δεκεμβρίου 30ή, τόμος ΙΒʹ].

(ιβ’.) Ἂς ὑπάγωμεν εἱς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Φιλοθέου καὶ ἐδῶ εὑρίσκομεν τὸν Ἱεράρχην Θεοδόσιον τὸν ἀδελφὸν τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, ὅστις Ἡγούμενος κατασταθεὶς πρότερον τῆς αὐτῆς Μονῆς, εἶτα πεσὼν αἰχμάλωτος είς τοὺς Ἀγαρηνούς, ἔγινεν ὕστερον Τραπεζοῦντος Μητροπολίτης [Ἰανουαρίου 11η, τόμος Αʹ].

Εἰς τὴν Μονὴν ταύτην εὑρίσκομεν καὶ τὸν νέον Ὁσιομάρτυρα Δαμιανόν, ὅστις ἐξ Ἀγράφων καταγόμενος ἦλθεν εἰς τὸ Ὅρος καὶ ἔγινε Μοναχός. Ἡσυχάζων δὲ ἔξω τῆς Μονῆς ταύτης, ἤκουσε θείαν φωνὴν λέγουσαν· «Δαμιανέ, μὴ ζήτει μόνον τὸ ἰδικόν σου συμφέρον, ἀλλὰ καὶ τὸ τῶν ἄλλων». Ὅθεν ἀνεχώρησε καὶ ἐπῆγεν εἰς τὰ μέρη τοῦ Ὀλύμπου, κηρύττων εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, καὶ διδάσκων αὐτοὺς νὰ ἀπέχωσιν ἀπὸ πάσης κακίας καὶ νὰ φυλάττωσι τὰς ἐντολὰς τοῦ Χριστοῦ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».