Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Ὅθεν ἐν διαστήματι τεσσαράκοντα ἡμερῶν πολυειδῶς βασανισθεὶς καὶ μείνας ἀκλόνητος ἐξέπληξεν ἅπαντας, καὶ αὐτὸν τὸ ἐξωμότην πατέρα του συνεργοῦντα εἰς τὰς κατ’ αὐτοῦ τιμωρίας. Τέλος δέ, ἀποκεφαλισθέντος, φῶς οὐράνιον κατερχόμενον ἐφαίνετο ἄνωθεν τοῦ Ἁγίου Λειψάνου αὑτοῦ [Ὀκτωβρίου 6η, τόμος Ιʹ].

Ἀλλὰ καὶ Νικόδημος ὁ Ὁσιομάρτυς ταύτης τῆς Σκήτης βλαστὸς ἀειθαλὴς ὑπάρχει. Οὗτος δι’ ἔρωτα παιδίσκης τινός, καίτοι προηγουμένως εἶχε λάβει ἀλληλοδιαδόχως τέσσαρας γυναῖκας, ἠρνήθη, φεῦ! τὸν Σωτῆρα Χριστόν, ἀλλὰ μεταμεληθείς, ἦλθεν εἰς Ἅγιον Ὅρος καὶ ὑπετάγη ἐν τῇ Σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης εἰς Γέροντα μονάζοντα ἐν τῇ Καλύβῃ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ, ἔνθα διὰ πολλῶν δακρύων καὶ νηστειῶν ἱλεούμενος τὸν Θεόν, ἠξιώθη θείας ὀπτασίας τῆς Θεοτόκου. Ἐνισχυθεὶς δὲ ἐκ τούτου, καὶ τὰς εὐχὰς τοῦ Ὁσίου Ἀκακίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου λαβών, ἀπῆλθεν εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ Βελεγράδας (κοινῶς Ἐλβασάν), καὶ ὡμολόγησεν ἑαυτὸν Χριστιανόν, ἀνακηρύξας τὸ μέγα τοῦ Κυρίου ὄνομα, καὶ οὕτως ἀπεκεφαλίσθη, ἀφοῦ προηγουμένως ἐβασανίσθη ἐπὶ τρία νυχθήμερα [Ἰουλίου 11η, τόμος Ζʹ].

Κόσμημα ἀληθῶς οὐράνιον τῆς μεγαλωνύμου ταύτης Σκήτης εἶναι καὶ ὁ Ὁσιομάρτυς Κοσμᾶς, ὅστις ἐνταῦθα πρῶτον ἡσυχάσας καὶ εἶτα ὡς ἀναφλεχθεὶς πρὸς τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτύριον, ἀπελθὼν εἰς Κωνσταντινούπολιν ὡμολόγησε τὴν καλὴν ὁμολογίαν καὶ ἔλαβε τὸν ἀμαράντινον τῆς ἀθλήσεως στέφανον [4].

Ἐν ταύτῃ τῇ Σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης εὑρίσκομεν καὶ τὸν Ὁσιομάρτυρα Λουκᾶν τὸν ἐξ Ἀδριανουπόλεως. Οὗτος ὀρφανὸς ὤν, ἐδουλώθη εἴς τινα ἔμπορον. Συνέβη δὲ ἵνα λογομαχήσῃ πρὸς ἕνα Ὀθωμανόπαιδα, τὸν ὁποῖον καὶ ἔτυψεν ἱκανῶς. Θυμωθέντες ἐκ τούτου οἱ ἐκεῖσε Ἀγαρηνοὶ ἔδραμον κατ’ αὐτοῦ ὡς κύνες. Ὁ δὲ Λουκᾶς, παιδίον ἔτι ὤν, ὡμολόγησε, φεῦ! ὅτι τουρκεύει, ὅπερ καὶ ἐγένετο. Μετὰ δὲ ταῦτα γνοὺς τὸ κακόν, τὸ ὁποῖον ἔπαθε, φεύγει κρυφίως εἰς Ἅγιον Ὄρος, ἔνθα πολλοὺς πειρασμοὺς δοκιμάσας, ἦλθε τελευταῖον εἰς τὴν Ἁγίαν Ἄνναν, καὶ γενόμενος Μοναχὸς ἀπῆλθε μετὰ τοῦ Γέροντός του Ἱερέως Βησσαρίωνος (τοῦ μετέπειτα Βασιλείου κληθέντος) εἰς τὴν Μυτιλήνην, ὅπου τὸ πρῶτον ἐξώμοσε, καὶ παρρησιασθεὶς καὶ ποικίλως βασανισθείς, δέχεται τὸν δι’ ἀγχόνης θάνατον [Μαρτίου 23η, τόμος Γʹ].


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».