στέκουσιν ὡς τόσα μεγάλα φρούρια, καὶ νυκτοφυλακτοῦσι πέριξ ὅλον τοῦτον τὸν τόπον, ὡς τόσα προπύργια ὀχυρότατα, καὶ φυλακτικαὶ ἀκροπόλεις, προλαμβάνουσι πάντα πειρασμὸν καὶ ἐνόχλησιν ἀπὸ θαλάσσης καὶ ξηρᾶς; Δὲν βλέπετε πῶς οἱ ἐν τῷ μέσῳ τοῦ Ὄρους εὑρισκόμενοι Μοναχοὶ πάντες ὑπὸ τὴν σκέπην τῶν κύκλῳ Μοναστηρίων φυλαττόμενοι, ζῶσι καὶ κοιμῶνται ἀτάραχοι καὶ εἰρηνικοί;

Ἀπὸ δὲ τοῦ τέλους καὶ τοῦ σκοποῦ, διὰ τὸν ὁποῖον ἐκτίσθησαν, εἶναι τόσον μεγαλοπρεπῆ τὰ ἱερὰ ταῦτα Μοναστήρια, εἰς τρόπον ὥστε ὅλα τὰ ἑπτὰ λεγόμενα θαύματα τοῦ κόσμου, ὁ ναὸς τῆς Ἀρτέμιδος εἰς τὴν Ἔφεσον· ἡ Πυραμὶς τοῦ Χέοπος εἰς τὴν Αἴγυπτον· ὁ τάφος τοῦ Μαυσώλου εἰς τὴν Καρίαν· οἱ κρεμαστοὶ κῆποι τῆς Βαβυλῶνος· ὁ Κολοσσὸς τῆς Ρόδου· ὁ πύργος τοῦ φάρου εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν· τὸ ἐλεφάντινον ἄγαλμα τοῦ Ὀλυμπίου Διὸς ἐν Ὀλυμπίᾳ καὶ ἐπὶ πᾶσι, τὸ ὄγδοον θαῦμα τοῦ κόσμου, τὸ ὁποῖον ὑπερέβη ὅλα τὰ ἑπτά, τὸ ἀμφιθέατρον τοῦ Οὐεσπασιανοῦ, ὅλα ταῦτα, λέγω, τὰ μεγαλοπρεπῆ θαύματα, ἂν καὶ ἐνομίσθησαν εἰς τὰς φαντασίας τῶν ἀνοήτων ἀνθρώπων, ὅτι ὑπερβαίνουσι τὰ ὄρη καὶ σκεπάζουσι τοὺς ὁρίζοντας, συγκρινόμενα ὅμως πρὸς τὸ μεγαλοπρεπὲς καὶ θεϊκὸν τέλος τούτων τῶν ἱερῶν Μοναστηρίων, φαίνονται εἰς τοὺς φρονίμους ἢ ὡς τόσαι φωλεαὶ ἔρημοι πτηνῶν ἢ ὡς τόσα κρημνώδη χαλάσματα καὶ ἐρείπια, εἰς τὰ ὁποῖα ἔχουσι τὸ βασίλειον των οἱ νυκτοκόρακες οἱ ποντικοί, αἱ ἀράχναι καὶ τὰ ἄλλα κνώδαλα καὶ ζωΰφια. Ἐπειδὴ ὁ σκοπὸς μὲν ἐκείνων ὑπῆρξεν ἡ ματαία φιλοδοξία, ἡ ὁποία ἀνθεῖ καὶ ἀπανθεῖ, παρομοία μὲ τὰ ἄνθη τοῦ ἔαρος, ὁ σκοπὸς δὲ τούτων τῶν εὐαγῶν Μοναστηρίων ὑπάρχει ἡ παντοτεινὴ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ παντοτεινὴ ὠφέλεια καὶ σωτηρία ψυχῶν ἀΰλων, ψυχῶν ἁθανάτων, ἐκ τῶν ὁποίων μιᾶς μόνης, ὄχι τὰ ἑπτὰ θαύματα τοῦ κόσμου, ὄχι τὰ ὀκτώ, ἀλλὰ ὅλος ὁ αἰσθητὸς οὗτος καὶ ὁρώμενος κόσμος δὲν εἶναι ἀντάξιος· «Οὐκ ἔστι σταθμὸς πᾶς ἄξιος ἐγκρατοῦς ψυχῆς» (Σειράχ, κϛ’ 5).

Τί λέγω; ὁ ἐξαίρετος σκοπὸς τῶν Μοναστηρίων τούτων, καὶ τὸ κατ’ ἐξοχὴν ἀποτέλεσμα, καὶ ὁ εὐωδέστατος καρπός, ἐστάθησαν ὅλοι οἱ σήμερον ἑορταζόμενοι Ἅγιοι καὶ θεοφόροι Πατέρες ὅλου κοινῶς τοῦ Ἁγίου Ὄρους οἱ ὀνομαστοὶ καὶ ἀνώνυμοι, οἱ ἐν τοῖς Κοινοβίοις καὶ οἱ ἐν ἡσυχίᾳ, τοῖς κελλίοις καὶ ταῖς Σκήταις, εὐαρεστήσαντες τῷ Κυρίῳ καὶ ἁγιάσαντες. Λέγω δὲ καρπὸν τῶν ἱερῶν Μοναστηρίων τοὺς Μοναστὰς καὶ Ἡσυχαστάς, καθότι ὑπὸ τὴν σκέπην καὶ φροντίδα τῶν Μοναστηρίων ἦσαν οἱ ἔξω ἡσυχάζοντες τῷ τότε καιρῷ. Θέλετε νὰ πληροφορηθῆτε; Ἂς περιέλθωμεν ὅλα τὰ Μοναστήρια τοῦ Ὄρους διὰ τῆς διανοίας, διὰ νὰ ἴδωμεν πόσοι Ἅγιοι ἐβλάστησαν ἀπὸ ἓν ἕκαστον Μοναστήριον [3].

ΛΟΓΟΣ - ΑΝΑΓΝΩΣΙΣ Β’

(α’.) ΔΙΑ νὰ φυλάξωμεν τὴν τάξιν, ἂς ὑπάγωμεν πρῶτον εἰς τὴν Μεγίστην Λαύραν. Ἐδῶ εὑρίσκομεν τὸν Μέγαν Ἀθανάσιον, τὸν θαυμαστὸν κτίτορα τῆς Μονῆς ταύτης καὶ ὅλων τῶν Πατέρων τοῦ Ὄρους τὸν καθηγητὴν καὶ διδάσκαλον, ὁ ὁποῖος ὡς ἄλλος Μωϋσῆς, ἀναβὰς εἰς τὸν ἱερὸν Ἄθω, ὡς εἰς ἄλλο Σίναιον Ὄρος, καὶ εἰσελθὼν εἰς τὸν ἄδυτον γνόφον τῆς θεωρίας, ἔλαβεν ὡς θεογράφους πλάκας τοὺς τύπους καὶ τὰς τάξεις καὶ διδασκαλίας, τόσον τῆς κοινοβιακῆς ζωῆς τῶν Μοναχῶν καὶ τῆς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἀγγελικῆς ἀκολουθίας, καὶ παρέδωκεν αὐτὰς εἰς ὅλους τοὺς ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει Πατέρας. Οὗτος ὁποίαν μὲν εἶχεν ἰσάγγελον πολιτείαν, ὁποίους δὲ ἀγῶνας ἀσκητικοὺς ἐτέλεσε καὶ οἷα χαρίσματα παρὰ Θεοῦ ἔλαβε καὶ ὁποίας δυνάμεως, κατὰ πνευμάτων ἀκαθάρτων ἐπλούτησε καὶ οἵου τέλους μακαρίου ἠξιώθη, περιττὸν εἶναι νὰ λέγωμεν ἐνταῦθα [Ἰουλίου 5η, Τόμος Ζʹ].

Ἐδῶ εὑρίσκομεν καὶ τὸν Ὅσιον Πέτρον τὸν Ἀθωνίτην, τὸν πρῶτον Ἡσυχαστὴν τοῦ Ἅγίου Ὄρους καὶ πάντων τῶν ἄλλων Ἡσυχαστῶν τοῦ Ἄθωνος τὸν τύπον καὶ τὸ παράδειγμα. Οὗτος ἐλευθερωθεὶς ἐκ τῆς φυλακῆς τοῦ Σαμαρᾶ μὲ τὴν ἐπιστασίαν τῆς Θεοτόκου, καὶ παρ’ αὐτῆς ἀκούσας τὰς περὶ τοῦ Ὄρους ὑποσχέσεις ἐκείνας, ὅσας ἀνεφέραμεν εἰς τὴν ἀρχήν, ἦλθε καὶ κατῴκησεν εἰς τὸ σπήλαιον, ὅπερ εὑρίσκεται ὑποκάτω εἰς τὴν μεσηβρινὴν ὑπώρειαν τοῦ Ἄθωνος, τὸ ὁποῖον φαίνεται ἕως τῆς σήμερον. Ἐκεῖ δὲ διῆλθεν ἀγγελικὴν ἀληθῶς καὶ οὐράνιον ζωήν, γυμνὸς καὶ ἀνυπόδητος, ὡς ὁ μέγας Ὀνούφριος, πολλοὺς μὲν πειρασμοὺς καὶ πολέμους ἐκ τῶν δαιμόνων ὑπομείνας, πεντήκοντα δὲ καὶ τρεῖς χρόνους μάννα ἐσθίων οὐράνιον, ὡς ὁ πάλαι ἰσραηλιτικὸς λαὸς εἰς τὴν ἔρημον [Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ].

Ἐδῶ εὑρίσκομεν καὶ τὸν θεῖον Γρηγόριον τὸν Παλαμᾶν, τὸν μέγαν ἐκεῖνον Θεολόγον καὶ πάντων τῶν Θεολόγων τὴν ὀρθὴν ἐξήγησιν καὶ τὸ ἐπισφράγισμα. Οὗτος ἂν καὶ διετέλεσεν ὑποτασσόμενος εἰς τὰ ὅρια τοῦ Βατοπαιδίου πρότερον καὶ ἐγένετο καὶ τῆς Μονῆς Ἐσφιγμένου Ἡγούμενος, ἐξεκίνησεν ὅμως νὰ ὀνομάζηται καὶ νὰ εἶναι Λαυριώτης· διότι τὸν περισσότερον καιρὸν τῆς ζωῆς του διέτριψεν εἰς τὴν Λαύραν, πότε μὲν ἐντὸς αὐτῆς, ὑποτασσόμενος εἰς τοὺς κανόνας τοῦ Κοινοβίου, πότε δὲ ἔξω, ἡσυχάζων ἐπάνω εἰς τὸ Κάθισμα τὸ λεγόμενον Παλαμᾶς.