Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Εἰς τὴν περιφέρειαν τῆς Λαύρας εὑρίσκομεν τὸν Ὅσιον Γερόντιον, τὸν τελευταῖον Ἡγούμενον τῆς Μονῆς τῶν βουλευτηρίων καὶ πρῶτον οἰκιστὴν τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης. Οὗτος ἀποφεύγων τὰς συνεχεῖς ἐπιδρομὰς τῶν πειρατῶν, τὰς ὁποίας ὑφίστατο ἡ ἐν λόγῳ Μονὴ ὡς παράλιος, ἀνῆλθε μετὰ τῶν λοιπῶν ἀδελφῶν εἰς τὰ ἄνωθεν ταύτης βραχώδη μέρη· καὶ οἱ μὲν ἄλλοι ἀδελφοὶ ἔμειναν ὅπου νῦν ὑπάρχει ἡ Σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης, ὁ δὲ Ὅσιος Γερόντιος, τὴν τιμίαν ἡσυχίαν ἀσπαζόμενος, ἀνῆλθεν εἰς τὰ πλέον ὑψηλότερα μέρη μεθ’ ἑνὸς ἐκ τῶν μαθητῶν του, ἔνθα τὸ Παρεκκλήσιον τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Καὶ οὕτως ὁσίως πολιτευσάμενος, καὶ διὰ πράξεως καὶ θεωρίας ἑαυτὸν ἐκκαθάρας, καὶ διὰ προσευχῆς πρὸς τὴν Θεοτόκον ὕδωρ ἐπανειλημμένως ἐκ γῆς ἀνύδρου ἀναβλύσας, μετέστη πρὸς Κύριον, πλήρης ἡμερῶν γενόμενος [Ἰουλίου 26η, τόμος Ζʹ].

Ἐν τῇ Σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης καὶ δὴ ἐν τῇ Μικρᾷ Ἁγίᾳ Ἄννῃ εὑρίσκομεν διαπρέψαντα ἀσκητικῶς καὶ τὸν Ὅσιον Διονύσιον τὸν Ρήτορα, τὸν Ἱερομόναχον, τὸν καὶ Στουδίτην καλούμενον, ὡς προερχόμενον ἔκ τινος παραρτήματος τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει πάλαι ποτὲ ἀκμασάσης περιωνύμου Μονῆς τοῦ Στουδίου [Ἰουλίου 9η, τόμος Ζʹ].

Ἐνταῦθα βλέπομεν καὶ τὸν Ὅσιον Μητροφάνην τὸν Ἱερομόναχον καὶ πνευματικόν, τὸν καὶ μαθητὴν χρηματίσαντα τοῦ ἀνωτέρω θείου Διονυσίου μετὰ τοῦ ὁποίου τὸν καλὸν τῆς ἀρετῆς ἀγῶνα ἠγωνίσθη, καὶ τὸ βραβεῖον τῆς ἄνω κλήσεως ἔλαβε, καὶ τὸν Δεσπότην Χριστὸν ἐδόξασεν [Ἰουλίου 9η, τόμος Ζʹ].

Ἐν τῇ περιωνύμῳ ταύτῃ Σκήτῃ διέπρεψε καὶ ὁ Ὅσιος καὶ σωφρονέστατος Σωφρόνιος, ὁ καὶ τοῦ ἱερατικοῦ ἠξιωμένος χαρίσματος, ὁ ὅμοιος τοῦ μακαρίου Ἀλεξίου τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ. Οὖτος ἐλθὼν εἰς Ἅγιον Ὄρος, καὶ μονάσας ἐν τῇ εἰρημένῃ Σκήτη, ἐπολιτεύθη, κατὰ τὸν θεῖον Ἀπόστολον, σωφρόνως καὶ δικαίως καὶ εὐσεβῶς, τύπος καὶ παράδειγμα καλῶν ἔργων γενόμενος εἰς τοὺς συνασκητὰς αὐτοῦ [Αὐγούστου 18η, τόμος Ηʹ].

Βλάστημα τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης τυγχάνει καὶ ὁ Ὁσιομάρτυς Μακάριος, ὁ ἐκ Κίου τῆς Βιθυνίας καταγόμενος. Τούτου ὁ πατὴρ δεξάμενος τὴν ἀσέβειαν προέτρεπε καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς αὐτὸ τοῦτο, οἱ δὲ Ἀγαρηνοὶ αἰτίαν εὑρόντες περιέταμον αὐτὸν καὶ μὴ θέλοντα· ἐκ τούτου ἐλθὼν κρυφίως εἰς Ἅγιον Ὄρος ἐγένετο Μοναχὸς ἐν τῇ Σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης ἐν τῇ ὁποίᾳ μεγάλως ἀγωνισθεὶς ἐπὶ δώδεκα ἔτη, ἀπῆλθεν εἰς Προῦσαν καὶ ὡμολόγησε τὴν εὐσέβειαν, ἐκφαυλίσας τὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ἤθη καὶ σεβάσματα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».