Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Πῶς δὲ νὰ σιωπήσω τὸν Ὅσιον Ἀκάκιον, τὸν ἐν τῇ Σκήτῃ τοῦ Καυσοκαλυβίου ἀσκήσαντα; Τὸν νεώτερον μὲν εἰς τοὺς χρόνους, εἰς δὲ τοὺς ἀγῶνας φθάσαντα τοὺς παλαιοὺς Ὁσίους; Τὸν ἀγρίαις βοτάναις τρεφόμενον; Τὸν ἀξιωθέντα πολλῶν ὀπτασιῶν καὶ θείων δωρεῶν, μάλιστα δὲ τοῦ προορατικοῦ χαρίσματος; Τὸν πολλοὺς πειρασμοὺς ὑπὸ τῶν δαιμόνων ὑπομείναντα; Τὸν διὰ τῶν ἁγίων του εὐχῶν καὶ πατρικῶν παραινέσεων τρεῖς ἀναδείξαντα Ὁσιομάρτυρας, ὧν τὰ ὀνόματα εἶναι ταῦτα: Παχώμιος ὁ Ὁσιομάρτυς, ὁ εἰς τὸ Οὐσάκιον τῆς Φιλαδελφείας μαρτυρήσας ἐν ἐτει 1780, τοῦ ὁποίου τὸ Λείψανον εὑρίσκεται εἰς τὴν Πάτμον ἐν τῷ Μοναστηρίῳ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου [Μαΐου 7η, τόμος Εʹ]· Ρωμανὸς Ὁσιομάρτυς, ὁ καταγόμενος ἐκ τοῦ Καρπενησίου, καὶ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν μαρτυρήσας ἐν ἔτει 1694 [Ἰανουαρίου 5η, τόμος Αʹ καὶ Φεβρουαρίου 16η, τόμος Βʹ]. Καὶ Νικόδημος ὁ ἐξ Ἀλβανίας, ὅστις λαβὼν ράβδον παρὰ τοῦ Ὁσίου Ἀκακίου καὶ δι’ αὐτῆς ἐνισχυθείς, ἐτελείωσεν ἐνδόξως καὶ ἀνδρικῶς τὸ μαρτύριον εἰς τὴν ἰδίαν πατρίδα, ἤτοι εἰς τὸ Ἐλβασὰν τῆς Ἀλβανίας, ἐν ἔτει 1722 [Ἰουλίου 11η, τόμος Ζʹ]. Ἐτελεύτησε δὲ ὁ Ὅσιος Ἀκάκιος ἐν ἔτει 1730 [Ἀπριλίου 12η, τόμος Δʹ].

Βλάστημα τῆς Λαύρας εἶναι καὶ ὁ Ὁσιομάρτυς Δαμασκηνός, ὅστις πρότερον ἀρνηθείς, ὕστερον δὲ δώδεκα ἔτη ποιήσας ὑποταγὴν μεγάλην εἰς τὴν Λαύραν, ἀπῆλθε μετὰ τοῦ ἐν τῇ Λαύρᾳ ὄντος Διονυσίου Πατριάρχου εἰς Κωνσταντινούπολιν. Ἐκεῖ δὲ παρρησίᾳ ὁμολογήσας τὸν Δεσπότην Χριστόν, καὶ πολλὰ βάσανα παθών, ἀπετμήθη τὴν κεφαλήν, ἐν ἔτει 1681 [Νοεμβρίου 13η, τόμος ΙΑʹ].

Ἐδῶ εἰς τὴν Λαύραν ἐξήνθησεν ὡς ἱερὸν φυτὸν καὶ ὁ Ἱερομάρτυς Ἱερεὺς Κωνστάντιος, ὅστις Μοσχοβίτης ὢν καὶ ἐφημέριος τοῦ πρέσβεως τῆς Ρωσίας εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἦλθεν εἰς τὸ Ὄρος καὶ κατῴκησεν εἰς τὴν Λαύραν, διὰ τὸν συμβάντα τότε πόλεμον μεταξὺ Ρώσων καὶ Ἀγαρηνῶν. Ἀφ’ οὗ δὲ ἔγινεν εἰρήνη, ἀπῆλθε πάλιν εἰς τὴν βασιλεύουσαν· ἐπειδὴ δὲ διά τινα διχόνοιαν, συμβᾶσαν μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ πρέσβεως, ἠρνήθη, φεῦ! τὸν Χριστόν, ὕστερον μετανοήσας διὰ τὴν ἄρνησιν, παρουσιάσθη. Καὶ τὴν μὲν πίστιν τῶν Χριστιανῶν ὁμολογήσας, τὴν δὲ τῶν Ἀγαρηνῶν θρησκείαν ἀπελέγξας, ἀπετμήθη τὴν κεφαλὴν ἔμπροσθεν τοῦ βασιλικοῦ παλατίοι, καὶ οὕτως ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον, ἐν ἔτει 1743 [Δεκεμβρίου 26η, τόμος ΙΒʹ].


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».