ὅπως ὑψηγορεῖ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος· «Τοιούτοις δὲ γενομένοις, ὡς οἰκείοις ἤδη προσομιλεῖ, (τολμᾷ τι νεανικὸν ὁ λόγος). Θεὸς θεοῖς ἑνούμενός τε καὶ γνωριζόμενος· καὶ τοσοῦτον ἴσως, ὅσον ἤδη γινώσκει τοὺς γινωσκομένους» (λόγος εἰς τὸ Πάσχα καὶ εἰς τὰ Γενέθλια).
Ἀφ’ οὗ δὲ τοιουτοτρόπως, ἐφάνησαν τέλειοι φύλακες τῆς πρώτης ἐντολῆς, ἤτοι τῆς πρὸς τὸν Θεὸν ἀγάπης, τότε ἠθέλησαν νὰ φυλάξωσιν, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν νὰ ἀποδείξουν ὅτι φυλάττουσι καὶ τὴν δευτέραν ἐντολὴν τῆς πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπης. Καὶ δή, ἀφήσαντες τὴν ἡσυχίαν, ἐκινήθησαν ἄλλος μὲν ἀπὸ ἕν θεϊκὸν καὶ οὐράνιον σημεῖον ὅπερ εἶδεν, ἄλλος δὲ ἀπὸ ἄλλο· καὶ ὅλοι ὁμοῦ ἐθερμάνθησαν ἀπὸ μίαν θείαν ἔμπνευσιν καὶ ἀπὸ ἕνα θεοφιλῆ σκοπὸν τῆς τῶν ἀδελφῶν ἀγάπης, εἰς τὸ νὰ κτίσωσι Λαύρας, ἱερὰ Μοναστήρια, Μονύδρια, Σκήτας καὶ Κελλία εἴς τε τὰ βόρεια καὶ νότια μέρη τοῦ Ὄρους, καὶ εἰς διάφορα ἄλλα μέρη αὐτοῦ, πρὸς κατοικίαν καὶ ἀνάπαυσιν ἐκείνων, ὅσοι φεύγουσι τὰς τοῦ κόσμου μερίμνας, ἔρχονται δὲ ἐδῶ διὰ νὰ ζήσωσι μοναχικὴν ζωήν. Ὁμοίως ἐκινήθησαν καὶ εἰς τὸ νὰ οἰκοδομήσωσιν ἐν τοῖς Μοναστηρίοις Ναοὺς θαυμαστούς, Ναοὺς παμμεγέθεις καὶ ὡραιοτάτους ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναχράντου Αὐτοῦ Μητρὸς καὶ τῶν Ἁγίων Αὐτοῦ διὰ νὰ δοξολογῆται ἀκαταπαύστως ἐν αὐτοῖς ὁ τῶν ὅλων Θεός· νομίζω δέ, ὅτι μελετῶντες νὰ κτίσωσιν αὐτά, ἔλεγεν εἰς τὸν ἑαυτόν του ὁ καθεὶς ἀπὸ τοὺς τρισμακαρίστους τούτους Πατέρας τὸ δαβιτικὸν ἐκεῖνο: «Οὐ δώσω ὕπνον τοῖς ὀφθαλμοῖς μου, καὶ τοῖς βλεφάροις μου νυσταγμόν, καὶ ἀνάπαυσιν τοῖς κροτάφοις μου, ἕως οὗ εὕρω τόπον τῷ Κυρίῳ, σκήνωμα τῷ Θεῷ Ἰακώβ» (Ψαλμ. ρλα’ 4).
Ἀφ’ οὗ δὲ ταῦτα πάντα τὰ εὐαγῆ καὶ ἱερὰ καταγώγια οὕτω, καθὼς αὐτὰ βλέπομεν ἕως τῆς σήμερον, ἐκ θεμελίων ᾠκοδόμησαν, μὲ μυρίους ἱδρῶτας, κόπους καὶ πειρασμούς, μὲ ἁδρότατα καὶ βασιλικὰ ἔξοδα, μὲ πολλὰς ὁδοιπορίας καὶ ποντοπορίας, μὲ πολλοὺς κινδύνους καὶ αὐτῆς τῆς ἰδίας αὐτῶν ζωῆς καὶ μὲ παράτασιν καιρῶν καὶ χρόνων πολλῶν, ἀκολούθως ἐφρόντισαν οἱ φιλαδελφότατοι νὰ προκίσωσιν αὐτὰ καὶ μὲ ἱερὰ κειμήλια, μὲ θησαυροὺς τιμίων Ξύλων καὶ ἁγίων Λειψάνων, μὲ ὑποστατικὰ καὶ μετόχια πλούσια, καὶ μὲ ἄλλα κτήματα κινητὰ καὶ ἀκίνητα, ἵνα δι’ αὐτῶν ἐξασφαλίσωσι τόσον τὰ διὰ τὴν ζωοτροφίαν καὶ αὐτάρκειαν τῶν εἰς αὐτὰ ἐνασκουμένων ἀδελφῶν ἀπαιτούμενα, ὅσον καὶ τὰ τοιαῦτα διὰ τὴν ὑποδοχὴν τῶν πτωχῶν, τῶν ἀσθενῶν καὶ τῶν ξένων τῶν εἰς αὐτὰ προσερχομένων.