Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Σελίδα 6 από 41

Καὶ δευτέρα τὸ «Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτὸν» (Λευϊτ. ιθ’ 18), ἀπεφάσισαν καὶ αὐτοὶ νὰ φυλάξωσι ταύτας τὰς δύο ἐντολάς καὶ διὰ μέσου τῆς φυλακῆς τῶν δύο τούτων, νὰ φυλάξωσιν ὁμοῦ καὶ ὅλας τὰς ἄλλας μερικὰς ἐντολὰς τοῦ Νόμου καὶ τῶν Προφητῶν, καθὼς εἶπεν ὁ Κύριος: «Ἐν ταύταις ταῖς δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται κρέμανται» (Ματθ. κβ’ 40) καὶ οὕτω νὰ φθάσωσιν εἰς τὴν τελειότητα τῆς ἀρετῆς, τὴν δυνατὴν οὖσαν εἰς τοὺς ἀνθρώπους ἐν τῷ παρόντι βίῳ.

Καὶ λοιπὸν ἐμιμήθησαν τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὅστις πρῶτον ἔδειξεν, ὅτι ἀγαπᾷ τὸν Θεόν, καὶ δεύτερον, ὅτι ἀγαπᾷ καὶ τὸν πλησίον διότι, καθὼς λέγουσιν οἱ ἱεροὶ Εὐαγγελισταί, ὁ Ματθαῖος, ὁ Μάρκος, ὁ Λουκᾶς, εὐθὺς ἀφοῦ ἐβαπτίσθη, ἀνήχθη εἰς τὴν ἔρημον ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἐπειράσθη ἀπὸ τὸν Διάβολον μὲ τοὺς τρεῖς γίγαντας τῶν παθῶν μὲ τὴν φιληδονίαν, λέγω, τὴν φιλοδοξίαν καὶ τὴν φιλαργυρίαν· καὶ οὕτω νικήσας ὁ Κύριος τὸν Διάβολον καὶ τὰ πάθη ταῦτα, τὰ ὁποῖα τὸν προσέβαλον, ἔδειξεν ὅτι ἀγαπᾷ τὸν Θεόν, καθ’ ὃ ἄνθρωπος, ἐξ ὅλης του τῆς ψυχῆς, ἐξ ὅλης του τῆς διανοίας καὶ ἐξ ὅλης του τῆς ἰσχύος, καὶ ὅτι εἶναι τέλειος εἰς τὴν πρώτην ἐντολήν. Μετὰ ταῦτα δὲ πάλιν ἐπιστρέφων ἁπὸ τὴν ἔρημον εἰς τὸν κόσμον, καὶ κηρύττων τὸ εὐαγγέλιον τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν, καὶ διδάσκων τοὺς ἀνθρώπους νὰ φυλάττωσι τὰς θείας καὶ σωτηρίους Αὐτοῦ ἐντολάς, καὶ νὰ ὑπομένωσιν ὄχι μόνον κόπους καὶ ὕβρεις καὶ ὀνειδισμοὺς διὰ τὴν ἀγάπην τῶν ἀδελφῶν, ἀλλὰ καὶ πάθη καὶ σταυρὸν καὶ θάνατον, καὶ ταῦτα πάντα νικήσας μὲ τόσην μεγαλοψυχίαν, ὥστε νὰ παρακαλῇ καὶ δι’ αὐτοὺς τοὺς ἰδίους σταυρωτάς, λέγων· «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκᾶ κγ’ 34), τοιουτοτρόπως ἔδειξεν ὅτι ἀγαπᾷ καὶ τὸν πλησίον, ὄχι μόνον ὡς τὸν ἑαυτόν του, ἀλλὰ καὶ περισσότερον ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του· καὶ ὅτι εἶναι τέλειος καὶ εἰς τὴν δευτέραν ἐντολήν, καθὼς περὶ τούτων πλατύτατα καὶ γλαφυρώτατα ἀναφέρει ὁ θεοφόρος Μάξιμος.

Τοιουτοτρόπως, λέγω, ἐμιμήθησαν τὸν Κύριον καὶ οἱ Ἅγιοι καὶ θεοφόροι οὗτοι Πατέρες. Καὶ κατὰ τὸ παράδειγμα τοῦ Κυρίου, πρῶτον μὲν ἔδειξαν, ὅτι ἀγαπῶσι τὸν Θεὸν ἐξ ὅλης των τῆς καρδίας· δεύτερον δέ, ὅτι ἀγαπῶσι καὶ τὸν πλησίον των ὡς τὸν ἑαυτόν των·

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ