Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς διαλαμβάνων ἐν Συντομία περὶ ΠΑΝΤΩΝ τῶν ΟΣΙΩΝ καὶ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῶν ἐν τῷ ΑΓΙῼ ΟΡΕΙ τοῦ Ἄθω Λαμψάντων. Τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Διὰ τοῦτο κοινῇ ψήφῳ καὶ γνώμῃ πάντων ἡμῶν, τῶν ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει εὑρισκομένων πατέρων καὶ ἀδελφῶν, εἰς τοὺς ὑστέρους τούτους χρόνους ἐδιωρίσθη νὰ ἑορτάζηται ἀπὸ ὅλους τοὺς Ἁγιορείτας ἀπαραβάτως καὶ χρεωστικῶς κατ’ ἐνιαυτόν, ἡ κοινὴ αὕτη πάντων τῶν τοῦ Ὄρους Ἁγίων Πατέρων Πανήγυρις. Καὶ μ’ ὅλον ὅτι δὲν γνωρίζομεν διὰ ποίας ἀφορμὰς παρωράθη ἀπὸ τοὺς πρὸ ἡμῶν, ἡμεῖς ὅμως, φιλοπάτορες υἱοὶ ὄντες, ἀναπληροῦμεν τὸ ἐκείνων ὑστέρημα, καὶ τὴν κοινὴν ταύτην ἑορτὴν ἐκτελοῦμεν διὰ τρία αἴτια· πρῶτον, ἵνα, ὅσοι Πατέρες τοῦ Ὄρους, εἴτε απὸ τοὺς ὀνομαστούς, εἴτε ἀπὸ τοὺς, ἀνωνύμους, ἔμειναν ἕως τώρα ἀνεγκωμίαστοι, διότι δὲν ἔχουσιν ἰδίαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, διὰ τῆς κοινῆς ταύτης ἀκολουθίας καὶ ἑορτῆς καὶ αὐτοὶ τιμῶνται καὶ ἑορτάζωνται.

Δεύτερον, ἵνα μὴ ὡς ἀχάριστα τέκνα φανῶμεν, μὴ τιμήσαντες κοινῶς τοὺς πνευματικοὺς ἡμῶν Πατέρας τούτους καὶ διδασκάλους καὶ εὐεργέτας καὶ ὁδηγούς, τῶν ὁποίων καὶ τὰ Μοναστήρια κατοικοῦμεν, καὶ τὰς διδασκαλίας ἐντρυφῶμεν, καὶ τὸν ἄρτον αὐτῶν τρώγομεν, καὶ ἀκολούθως ἵνα μὴ εὑρεθῶμεν παραβάται κατὰ τοῦτο τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων, οἵτινες οὕτω παραγγέλλουσιν ἡμῖν εἰς τὰς Διαταγάς των· «Τὸν λαλοῦντά σοι τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ δοξάσεις· μνησθήσεις δὲ αὐτοῦ ἡμέρας καὶ νυκτός· τιμήσεις δὲ αὐτόν, οὐχ ὡς γεννήσεως αἴτιον, ἀλλ’ ὡς τοῦ εὖ εἶναί σοι πρόξενον γενόμενον» (βιβλ. ζ’ κεφαλ. ι’).

Καὶ τρίτον, ἵνα ἡ κοινὴ αὕτη τῶν Ἁγίων Πατέρων ἑορτὴ γένηται παρακίνησις πρὸς μίμησιν τῆς ἀρετῆς, καὶ τοῦ ζήλου αὐτῶν εἰς ἡμᾶς τοὺς Μοναχοὺς τοῦ νῦν καιροῦ, ὅτε ἠμελήθη μὲν καὶ ὠλιγόστευσεν ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ ἄσκησις, ἐπερίσσευσε δὲ ἡ κακία, καὶ ἡ τῆς μοναδικῆς πολιτείας χλιαρότης καὶ ἀμέλεια. Καὶ λοιπόν, Πατέρες καὶ Ἀδελφοί, ὅσοι σήμερον συνήχθητε εἰς τὴν ἑορτὴν ταύτην, προσέξατε μὲ φιληκοΐαν καὶ εὐλάβειαν, διὰ νὰ μάθητε ἐκ τοῦ παρόντος λόγου τὰ περὶ τῶν Ὁσίων Πατέρων τούτων, καὶ ἀκολούθως, διὰ νὰ μιμηθῆτε, διὰ τῶν ἔργων αὐτούς, ἵνα καὶ παρὰ τοῦ τῶν Ἁγίων Θεοῦ λάβητε τὸν ἄξιον μισθὸν τῆς φιληκοΐας σας καὶ μιμήσεως.

Οὗτοι οἱ ἀοίδιμοι Ὅσιοι καὶ Θεοφόροι Πατέρες ἡμῶν, οἱ τῇ ἀληθείᾳ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων υἱοί, πατρίδας καὶ γένη εἶχον, ἄλλοι μὲν ἄλλας, καὶ ἄλλοι ἄλλας· πολλῶν δὲ ἐξ αὐτῶν οὐδὲ τὰς ἐπιγείους πατρίδας γνωρίζομεν οὐδόλως, ὁποῖαι ἐστάθησαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ μνήμη τῶν ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων ἀναιρεθέντων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ὁσίων Πατέρων ἐπιτελεῖται τῶν μὲν Δώδεκα Βατοπαιδινῶν μετὰ τοῦ Ἡγουμένου αὐτῶν Εὐθυμίου τῇ δʹ (4ῃ) Ἰανουαρίου, τῶν δὲ Εἰκοσιὲξ Ζωγραφιτῶν τῇ κβʹ (22ῃ) Σεπτεμβρίου. (Βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ καὶ Θʹ ἀντιστοίχως).

[2] Ἰουνίου 12η, τόμος Ϛʹ.

[3] Ἐν ἀγκύλαις ἀναγράφονται ὁ μὴν καὶ ἡ ἡμέρα καθ’ ἣν ἕκαστος τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων Ἁγίων ἑορτάζεται ἰδιαιτέρως· καθὼς καὶ ὁ τόμος τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἐν ᾧ περιέχονται τὰ κατ’ αὐτούς.

[4] Περί τοῦ Ὁσιομάρτυρος τούτου Κοσμᾶ οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔφθασε μέχρις ἡμῶν, πλὴν τῶν ὅσων ἐνταῦθα ἀναφέρονται.

[5] Ὁ μὲν Ὅσιος οὗτος Γαβριὴλ ἑορτάζεται Μαΐου 13 (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ), περὶ δὲ τῆς θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ, ἐν τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου.

[6] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, ἡ ὁποῖα ὑπῆρξεν πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393. Ὁ δὲ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος βασιλεὺς Ἀσάνης εἶναι ὁ Ἰωάννης Ἀσὰν ὁ Βʹ (1218-1241), τοῦ ὁποίου ἡ θυγάτηρ Ἑλένη ἐνυμφεύθη τὸν αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Θεόδωρον Βʹ Λάσκαριν.

[7] Καὶ περὶ τῶν τριῶν τούτων Ὁσιομαρτύρων οὐδὲν ἕτερον ἔγγραφον ὑπόμνημα ἔχομεν.

[8] Εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ᾈσματικὴν Ἀκολουθίαν τελείαν, ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ αὐτὸ Μοναστήριον καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταύτην.

[9] Καὶ εἰς τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεόφιλον ἐφιλοπόνησεν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τελείαν ᾀσματικὴν Ἀκολουθίαν, καὶ τὸν Βίον τούτου κατέστρωσεν εἰς τάξιν.

[10] Οἱ βασιλεῖς οὗτοι οὕτως ἀναφέρονται ἐν τῷ χειρογράφῳ Συναξαριστῇ. Κατὰ ταῦτα, ἐὰν δὲν ἔχει παρεισφρήσει λάθος τι ὁ Ἅγιος θὰ πρέπει νὰ ἦτο τότε ὑπερεκατοντούτης.

[11] Ἐν τῷ περί Θεολογίας πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ, ὁ θεῖος Γρηγόριος λέγει τὰ ἑξῆς: «Τί μοι τὸ λειπόμενον; Τί τὸ ἐλπιζόμενον; Βασιλείαν οὐρανῶν πάντως ἐρεῖς· ἡγοῦμαι δὲ μὴ ἄλλο τι τοῦτο εἶναι ἢ τὸ τυχεῖν τοῦ καθαρωτάτου τε καὶ τελειοτάτου· τελεώτατον δὲ τῶν ὄντων, γνῶσις Θεοῦ. Ἀλλὰ τὸ μὲν κατάσχωμεν· τὸ δὲ καταλάβωμεν· τὸ δὲ ἐκεῖθεν ταμιευσώμεθα, ἵνα ταύτην σχῶμεν τῆς φιλοπονίας τὴν ἐπικαρπίαν, ὅλην τῆς Ἁγίας Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, ἥτις ἐστί καὶ οἵα, καί ὅση, εἰ θέμις τοῦτο εἰπεῖν».