Σελίδα 9 από 21
Ἔλθετε λοιπὸν πάντες οἱ Ἀρχιερεῖς καὶ ἂς ποιήσωμεν δέησιν νὰ ἐπισκιάσῃ ἡ Χάρις τοῦ Παναγίου Πνεύματος εἰς ἡμᾶς νὰ φωτίσῃ καὶ ἐμὲ καὶ τὴν Ἀρχιερωσύνην σας· ἐμὲ μὲν νὰ ἀκούσω τοὺς θείους λόγους σας, νὰ τοὺς ἐννοήσω καλῶς, διότι δὲν γνωρίζω, καθὼς πρέπει τὴν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν, ἐπειδὴ εἰς τὴν ρωμαϊκὴν ἐξεπαιδεύθην· τὴν δὲ Ἀρχιερωσύνην σας, διὰ νὰ δυνηθῆτε νὰ συνδιαλεχθῆτε μετὰ τοῦ Ἀρείου, καὶ νὰ ἀποδείξετε τὴν ἀλήθειαν, πρὸς δόξαν Θεοῦ».
Τότε ἠγέρθησαν ὅλοι οἱ Πατέρες καὶ αὐτὸς ὁ βασιλεὺς καὶ μετὰ δακρύων παρεκάλουν τὸν Θεόν, λέγοντες· «Πάτερ ἀγέννητε καὶ ἀθάνατε, Υἱὲ μονογενὲς καὶ ἄκτιστε, Πνεῦμα Πανάγιον καὶ ἄφθαρτον, μία Θεότης καὶ μία Οὐσία ἐν τρισὶ προσώποις, ὅπου ἔκτισας τὸν σύμπαντα κόσμον, ὅπου ἔπλασας τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι, ὅπου ἔνευσας καὶ εἰς τὴν καρδίαν τοῦ εὐσεβοῦς βασιλέως καὶ συνήθροισε, τὴν Ἁγίαν ταύτην Σύνοδον· Σὲ προσκυνοῦμεν, Σὲ δοξάζομεν, Σὲ κηρύττομεν Θεὸν ἀληθινόν, Σοῦ δεόμεθα καὶ Σὲ παρακαλοῦμεν, Θεὲ καὶ Κύριε τοῦ ἐλέους, ἐπάκουσον ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν δούλων σου καὶ κατάπεμψον τὸ Πανάγιόν Σου Πνεῦμα, ὡς καὶ εἰς τοὺς Ἀποστόλους Σου, νὰ φωτίσῃ ἡμᾶς καὶ νὰ μᾶς καθοδηγήσῃ, νὰ εἴπωμεν τὴν ἀλήθειαν καὶ νὰ Σὲ κηρύξωμεν Θεὸν ἀληθινὸν καὶ ἄκτιστον εἰς ὅλον τὸν κόσμον. Πρὸς τούτοις δὲ δὸς τὴν χάριν σου εἰς τὸν κράτιστον βασιλέα καὶ ἄνοιξον τοὺς ψυχικοὺς αὐτοῦ ὀφθαλμοὺς νὰ ἐννοήσῃ πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν».
Καὶ οἱ μὲν θεοφόροι Πατέρες οὕτως ἐδέοντο εἰς τὸν Θεόν· ὁ δὲ Θεός, πρὸς θαῦμα μέγα καὶ ἔκπληξιν, ἐτάραξε ὅλον τὸν τόπον ἐκεῖνον, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἵσταντο οἱ Ἀρχιερεῖς. Ἔγινε δηλαδὴ κάτι παρόμοιον μὲ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἔγινε εἰς τὸν καιρὸν τῶν Ἀποστόλων καὶ τὸ ὁποῖον διηγοῦνται αἱ Πράξεις (δ’ 31, ιϛ’ 26). Τότε ἔλαβον θάρρος οἱ Πατέρες καὶ ἤρχισαν νὰ διαλέγωνται μὲ τὸν Ἄρειον· καὶ πότε μὲν ἀπεκρίνετο ὁ Ἀντιοχείας Εὐστάθιος, πότε δὲ ὁ Ἐπίσκοπος τῆς Κουδρούβης Ὅσιος, πότε καὶ ἄλλοι τῶν Ἀρχιερέων μαθηματικοί. Ὁ δὲ Ἄρειος ἐν πρώτοις μὲν ἀπεκρίνετο μόνος· μετὰ δὲ ταῦτα ἠδυνάτησε καὶ προσέταξε φιλόσοφόν τινα Ἕλληνα νὰ ἀποκρίνηται ἀντ’ αὐτοῦ. Ὁ δὲ φιλόσοφος, ὡς δυνατὸς ὅπου ἦτο εἰς τὴν διαλεκτικήν, ἔκαμε καὶ τὴν διάλεξιν δυνατήν, τόσον ὥστε καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς ἀπηύδησαν ἀποκρινόμενοι.
Ὑποσημειώσεις
[1] Τοῦτο συνέβη περί τὸ ἔτος 296. Ὑπῆρξε δὲ ἀρχηγὸς τῆς ἐπαναστάσεως ἐκείνης Ἀχιλλεύς τις, ὅστις καὶ ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν βασιλέα. Ἡ στάσις αὕτη ἐστοίχισε πολὺ εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, τὴν ὁποίαν ὁ Διοκλητιανὸς παρέδωσεν εἰς τὸ πῦρ, τοὺς δὲ κατοίκους αὐτῆς κατέσφαξε. Περὶ τῆς σφαγῆς ταύτης διηγούμενος ὁ Μαλάλας (Ϛʹ αἰὼν) λέγει τὰ ἑξῆς: «Παραλαβὼν δὲ Ἀλεξάνδρειαν (ὁ Διοκλητιανὸς) ἐνέπρησεν αὐτήν· εἰσῆλθε δὲ ἐν αὐτῇ ἔφιππος, τοῦ ἵππου αὐτοῦ περιπατοῦντος ἐπάνω τῶν λειψάνων. Ἦν δὲ κελεύσας τῷ ἐξπεδίτῳ (εἶχε δώσει διαταγὴν εἰς τὸ στράτευμα αὐτοῦ) μὴ φείσασθαι τοῦ φονεύειν, ἕως οὗ ἀνέλθῃ τὰ αἵματα τῶν σφαζομένων ἕως τὸ γόνυ τοῦ ἵππου, οὗ ἐκάθητο» (ἔκδοσις Βόννης, σελ. 309).
[2] Τὰ περί τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου βλέπε ἐκτενέστερον ἐν τῷ κατὰ πλάτος Βίῳ αὐτοῦ, ὡς παραθέτομεν τοῦτον ἱστορικῶς ἐνημερωμένον ἐν τῷ Εʹ τόμῳ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Μαΐου καʹ (21ην).
[3] Περί τῶν ὑπὸ τῆς Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου νομοθετηθέντων περί τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα ὡς καὶ περὶ τοῦ πῶς τοῦτο ἑωρτάζετο τὸ πάλαι βλέπε εἰς τὴν σημείωσιν τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα σελ. 65-71 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.
[4] Ὁ θεῖος Ἀλέξανδρος διαδεχθείς τὸν μακάριον Μητροφάνην, προέστη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν) ἔτη 13 (330-343). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται κατὰ τὴν λʹ (30ὴν) Αὐγούστου (βλέπε ἐν τόμῳ Ηʹ).
[5] Παῦλος ὁ ἁγιώτατος Πατριάρχης διεδέχθη τὸν ἀοίδιμον Ἀλέξανδρον (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν), ἐν ἔτει 343, ἡ πατριαρχεία ὅμως αὐτοῦ ὑπῆρξε πλήρης δραματικῶν ἐπεισοδίων. Καὶ ἐν πρώτοις ἐξωσθείς μετά τινας μῆνας ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου ἀντικατεστάθη ὑπὸ τοῦ ἀρειανόφρονος Εὐσεβίου τοῦ Νικομηδείας. Τούτου δὲ ἀποθανόντος ἐν ἔτει 345 ἀποκατεστάθη ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὁ Παῦλος, ἀλλὰ συγχρόνως οἱ Ἀρειανοὶ ἐχειροτόνησαν τὸν Μακεδόνιον τὸν πνευματομάχον. Ἡ ἐπακολουθήσασα διαμάχη ὑπῆρξε δεινή. Ὁ Κωνστάντιος ἐδίωκε καὶ ἐξώριζε τὸν Παῦλον, οἱ δὲ Ὀρθόδοξοι διὰ Συνόδων ἀποκαθίστων αὐτόν. Τέλος ἐν ἔτει 347 ἀπαγόμενος εἰς ἐξορίαν ἀπεπνίγη καθ’ ὁδὸν ἐντολῇ τοῦ Αὐτοκράτορος. Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τῇ ϛʹ (6ῃ) Νοεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ).
[6] Ἡ τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου πατριαρχεία ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ὑπῆρξεν ἔτι πλέον δυσχερεστέρα ἐκταθεῖσα εἰς μῆκος χρόνων ὁλοκλήρων τεσσαράκοντα πέντε (328-373). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τὴν ιηʹ (18ην) Ἰανουαρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ).
[7] Περί τοῦ Ἁγίου τούτου Μητροφάνους βλέπε ἐν τῇ ἡμερομηνίᾳ ταύτῃ ἐν τόμῳ Ϛʹ.
