Σελίδα 5 από 21
Τότε οἱ μὲν Χριστιανοὶ ηὔξανον, οἱ δὲ εἰδωλολάτραι ὠλιγόστευον. Βλέπων δὲ ὁ διάβολος τὴν Χριστιανικὴν Πίστιν αὐξανομένην παρεκίνησε τὸν γαμβρὸν τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τὸν Λικίνιον, καὶ ἐδίωκε τοὺς Χριστιανούς. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ὅμως, ἐπιθυμῶν περισσότερον τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ὑπὲρ τὴν ἀγάπην τοῦ γαμβροῦ του, ἐκίνησε πόλεμον κατὰ τοῦ Λικινίου. Νικηθεὶς δὲ εἰς τὸν πόλεμον ἐκεῖνον ὁ Λικίνιος καὶ φοβούμενος μὴ φονευθῇ, ἐπῆγε θεληματικῶς καὶ προσεκύνησε τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον. Ὁ δὲ Μέγας Κωνσταντῖνος τὸν ἔστειλεν εἰς Θεσσαλονίκην νὰ κάθηται ἐντὸς τοῦ φρουρίου καὶ νὰ μὴ τολμᾷ νὰ ἐξέλθῃ τῆς θύρας αὐτοῦ, τὸ δὲ εἰσόδημα ὅλον τῆς Θεσσαλονίκης νὰ ἔχῃ πρὸς συντήρησίν του. Τοῦτο ὑπέμεινεν ὀλίγον καιρὸν ὁ Λικίνιος, ἀλλὰ μετὰ ταῦτα ἐπεβουλεύθη καὶ πάλιν τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον· αὐτὸς δὲ ὡς τὸ ἔμαθεν, ἔστειλε διαταγὴν καὶ τὸν ἐφόνευσαν.
Κατὰ δὲ τὸ εἰκοστὸν ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ εὐσεβεστάτου Κωνσταντίνου ὑπῆρχεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ἀλεξανδρείας μεγάλη ἀναταραχή, διότι ἐτάραττεν αὐτὴν μὲ τὰς αἱρέσεις του, τὰς ὁποίας ἐκήρυττεν ἄνθρωπός τις, Λίβυς τὸ γένος, ὀνόματι Ἄρειος. Οὗτος εἶχεν ἔλθει ἀπὸ καιροῦ εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν διὰ νὰ σπουδάσῃ καὶ εἶχε γίνει μαθηματικὸς κατὰ πολλά, ὁ δὲ Ἀρχιερεὺς τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ὅστις ἦτο ὁ μακάριος Πέτρος ὁ Ἱερομάρτυς (300-311), τὸν ἐχειροτόνησε Διάκονον. Ἀφ’ ὅτου ὅμως ὁ Ἄρειος ἐχειροτονήθη, ἤρχισε νὰ λέγῃ βλασφημίας κατὰ τοῦ Χριστοῦ, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι Θεὸς ἀληθινός, ἀλλὰ κτίσμα καὶ ποίημα τοῦ Θεοῦ. Ἰδὼν δὲ ὁ Ἅγιος Πέτρος ὅτι εἶναι βλάσφημος ὁ Ἄρειος, ἀμέσως τὸν καθῄρεσε, διότι εἶδε καθ’ ὕπνον, ὅτι ὁ Χριστὸς ἵστατο ἐπὶ τῆς Ἁγίας Τραπέζης ὡς βρέφος μικρὸν καὶ ἐφόρει χιτῶνα ἐσχισμένον. Τὸν ἠρώτησε τότε· «Τίς σου ἔσχισε, Κύριε, τὸν χιτῶνα;». Ὁ δὲ Χριστὸς ἀπεκρίθη πρὸς αὐτόν· «Ὁ Ἄρειος, ὅστις λέγει, ὅτι δὲν εἶμαι Θεὸς ἀληθινός, αὐτὸς μοῦ τὸν ἔσχισε». Διὰ τοῦτο τὸν καθῄρεσε. Ἦτο λοιπὸν ὁ τρισάθλιος Ἄρειος ἀργὸς τῆς διακονίας.
Μετὰ δὲ τὸν θάνατον τοῦ μακαρίου Πέτρου ἀρχιεράτευσεν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ὁ Ἀχιλλᾶς (311-312), ὅστις ἐπανέφερε τὸν Ἄρειον εἰς τὴν εὐσέβειαν, ἔπειτα δὲ τὸν ἐχειροτόνησε καὶ πρωτοπαπᾶν τῆς Ἀλεξανδρείας, ἀλλὰ καὶ διδάσκαλον τὸν κατέστησεν εἰς τὸ περίφημον τότε, διδασκαλεῖον τῆς Ἀλεξανδρείας.
Ὑποσημειώσεις
[1] Τοῦτο συνέβη περί τὸ ἔτος 296. Ὑπῆρξε δὲ ἀρχηγὸς τῆς ἐπαναστάσεως ἐκείνης Ἀχιλλεύς τις, ὅστις καὶ ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν βασιλέα. Ἡ στάσις αὕτη ἐστοίχισε πολὺ εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, τὴν ὁποίαν ὁ Διοκλητιανὸς παρέδωσεν εἰς τὸ πῦρ, τοὺς δὲ κατοίκους αὐτῆς κατέσφαξε. Περὶ τῆς σφαγῆς ταύτης διηγούμενος ὁ Μαλάλας (Ϛʹ αἰὼν) λέγει τὰ ἑξῆς: «Παραλαβὼν δὲ Ἀλεξάνδρειαν (ὁ Διοκλητιανὸς) ἐνέπρησεν αὐτήν· εἰσῆλθε δὲ ἐν αὐτῇ ἔφιππος, τοῦ ἵππου αὐτοῦ περιπατοῦντος ἐπάνω τῶν λειψάνων. Ἦν δὲ κελεύσας τῷ ἐξπεδίτῳ (εἶχε δώσει διαταγὴν εἰς τὸ στράτευμα αὐτοῦ) μὴ φείσασθαι τοῦ φονεύειν, ἕως οὗ ἀνέλθῃ τὰ αἵματα τῶν σφαζομένων ἕως τὸ γόνυ τοῦ ἵππου, οὗ ἐκάθητο» (ἔκδοσις Βόννης, σελ. 309).
[2] Τὰ περί τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου βλέπε ἐκτενέστερον ἐν τῷ κατὰ πλάτος Βίῳ αὐτοῦ, ὡς παραθέτομεν τοῦτον ἱστορικῶς ἐνημερωμένον ἐν τῷ Εʹ τόμῳ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Μαΐου καʹ (21ην).
[3] Περί τῶν ὑπὸ τῆς Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου νομοθετηθέντων περί τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα ὡς καὶ περὶ τοῦ πῶς τοῦτο ἑωρτάζετο τὸ πάλαι βλέπε εἰς τὴν σημείωσιν τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα σελ. 65-71 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.
[4] Ὁ θεῖος Ἀλέξανδρος διαδεχθείς τὸν μακάριον Μητροφάνην, προέστη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν) ἔτη 13 (330-343). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται κατὰ τὴν λʹ (30ὴν) Αὐγούστου (βλέπε ἐν τόμῳ Ηʹ).
[5] Παῦλος ὁ ἁγιώτατος Πατριάρχης διεδέχθη τὸν ἀοίδιμον Ἀλέξανδρον (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν), ἐν ἔτει 343, ἡ πατριαρχεία ὅμως αὐτοῦ ὑπῆρξε πλήρης δραματικῶν ἐπεισοδίων. Καὶ ἐν πρώτοις ἐξωσθείς μετά τινας μῆνας ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου ἀντικατεστάθη ὑπὸ τοῦ ἀρειανόφρονος Εὐσεβίου τοῦ Νικομηδείας. Τούτου δὲ ἀποθανόντος ἐν ἔτει 345 ἀποκατεστάθη ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὁ Παῦλος, ἀλλὰ συγχρόνως οἱ Ἀρειανοὶ ἐχειροτόνησαν τὸν Μακεδόνιον τὸν πνευματομάχον. Ἡ ἐπακολουθήσασα διαμάχη ὑπῆρξε δεινή. Ὁ Κωνστάντιος ἐδίωκε καὶ ἐξώριζε τὸν Παῦλον, οἱ δὲ Ὀρθόδοξοι διὰ Συνόδων ἀποκαθίστων αὐτόν. Τέλος ἐν ἔτει 347 ἀπαγόμενος εἰς ἐξορίαν ἀπεπνίγη καθ’ ὁδὸν ἐντολῇ τοῦ Αὐτοκράτορος. Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τῇ ϛʹ (6ῃ) Νοεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ).
[6] Ἡ τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου πατριαρχεία ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ὑπῆρξεν ἔτι πλέον δυσχερεστέρα ἐκταθεῖσα εἰς μῆκος χρόνων ὁλοκλήρων τεσσαράκοντα πέντε (328-373). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τὴν ιηʹ (18ην) Ἰανουαρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ).
[7] Περί τοῦ Ἁγίου τούτου Μητροφάνους βλέπε ἐν τῇ ἡμερομηνίᾳ ταύτῃ ἐν τόμῳ Ϛʹ.
