Σελίδα 16 από 21
Τότε ἐκεῖνος, ἐπειδὴ δὲν ἠδύνατο νὰ ἀποφύγῃ, ἔγραψε καὶ εἰς τὸ φανερὸν ὅτι ὁμολογεῖ καὶ παραδέχεται ὅσα εἶπον καὶ ἐνομοθέτησαν οἱ Πατέρες. Ὁ δὲ βασιλεύς, μὴ ἐννοήσας τὴν πονηρίαν του, ἔγραψεν ἐπιστολὴν πρὸς τὸν Ἀρχιερέα τῆς Ἀλεξανδρείας Ἀλέξανδρον νὰ δεχθῇ τὸν Ἄρειον καὶ νὰ τὸν ἀποκαταστήσῃ πάλιν εἰς τὸ πρῶτον διδασκαλεῖον ὡς ἦτο καὶ εἰς τὸ ἀξίωμα τῆς Ἱερωσύνης.
Ὁ δὲ μέγας Ἀλέξανδρος ὁμοῦ μὲ τὸν μέγαν Ἀθανάσιον, γνωρίζοντες τὴν κακογνωμίαν τοῦ Ἀρείου δὲν τὸν ἐδέχθησαν, οὔτε ἔπραξαν ὡς ἔγραφεν ἡ ἐπιστολὴ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου. Ὁ Ἄρειος λοιπόν, ὡς εἶδεν, ὅτι δὲν τὸν ἐδέχθησαν, πάλιν ἤρχισε καὶ ἐδίδασκε τὰ τῆς αἱρέσεώς του καὶ σύγχυσιν μεγάλην ἔφερεν εἱς τὴν Αἴγυπτον. Ταῦτα μαθὼν ὁ βασιλεύς, ἐκάλεσε τὸν Ἄρειον νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν διὰ νὰ τὸν ἀκούσῃ τὶ λέγει καὶ διατὶ δὲν τὸν ἐδέχθησαν. Ἐπῆγε λοιπὸν καὶ πάλιν καὶ ὑπεκρίθη ἐνώπιον τοῦ βασιλέως ὅτι μετανοεῖ. Ἀλλ’ ὁ μάγος αὐτὸς τί ἐτεχνεύθη; Ἔγραψεν εἰς μικρὸν χάρτην ὅλας αὐτοῦ τὰς βλασφημίας, ἔπειτα ἐκρέμασε τὸν χάρτην ὑπὸ τὴν μασχάλην· ἐκράτει δὲ εἰς τὴν ἀριστερὰν χεῖρα ἄλλον χάρτην εἰς τὸν ὁποῖον εἶχε γεγραμμένα τὰ δόγματα τῶν Πατέρων. Τείνων λοιπὸν πρὸς τὸν βασιλέα τὴν ἀριστεράν του χεῖρα μὲ τὸν χάρτην εἰς τὸν ὁποῖον εἶχε τὰ δόγματα τῶν Πατέρων, ἔθετε τὴν δεξιὰν εἰς τὸ στῆθός του ὅπου εἶχε τον χάρτην μὲ τὰ ἰδικά του δόγματα καὶ δεικνύων σχῆμα προσκυνήσεως, ἔλεγε· «Βασιλεῦ, πιστεύω αὐτὰ τὰ ὁποῖα γράφει αὐτὸς ὁ χάρτης». Ὁ δὲ βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, ὡς ἀπονήρευτος ἄνθρωπος ὅπου ἦτο, ἐπίστευσε τὸν τρισκατάρατον καὶ πάλιν ἀπεφάσισε νὰ τὸν τιμήσῃ.
Κατὰ δὲ τὰς ἡμέρας ἐκείνας ἀπέθανεν ὁ βασιλεὺς Κωνσταντῖνος εἰς ἡλικίαν ἑξήκοντα πέντε ἐτῶν, βασιλεύσας ἔτη τριάκοντα ἕν. Πρὸ δὲ τοῦ θανάτου του ἔγραψε διαθήκην πῶς νὰ διανείμωσι τὰ τρία αὐτοῦ τέκνα τὴν βασιλείαν του. Διότι ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος τρία τέκνα ἀρσενικὰ ἐγέννησεν ἀπὸ τὴν γυναῖκά του Φαύσταν, τὸν Κωνταντῖνον, τὸν Κωνστάντιον καὶ τὸν Κώνσταντα. Εἶχε δὲ καὶ τὸν Κρίσπον ἀπὸ ἄλλην γυναῖκα, τὸν ὁποῖον ἐσυκοφάντησεν ἡ μητρυιά του, ἡ δευτέρα δηλαδὴ γυνὴ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὅτι ἠθέλησε νὰ τὴν δυναστεύσῃ, ὁ δὲ βασιλεὺς τὸν ἐφόνευσε. Μετὰ δὲ ταῦτα, μαθὼν ὅτι ψευδὴς ἦτο ἡ συκοφαντία, ἔβαλεν αὐτὴν εἰς λουτρὸν καὶ ἐκάη.
Ὑποσημειώσεις
[1] Τοῦτο συνέβη περί τὸ ἔτος 296. Ὑπῆρξε δὲ ἀρχηγὸς τῆς ἐπαναστάσεως ἐκείνης Ἀχιλλεύς τις, ὅστις καὶ ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν βασιλέα. Ἡ στάσις αὕτη ἐστοίχισε πολὺ εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, τὴν ὁποίαν ὁ Διοκλητιανὸς παρέδωσεν εἰς τὸ πῦρ, τοὺς δὲ κατοίκους αὐτῆς κατέσφαξε. Περὶ τῆς σφαγῆς ταύτης διηγούμενος ὁ Μαλάλας (Ϛʹ αἰὼν) λέγει τὰ ἑξῆς: «Παραλαβὼν δὲ Ἀλεξάνδρειαν (ὁ Διοκλητιανὸς) ἐνέπρησεν αὐτήν· εἰσῆλθε δὲ ἐν αὐτῇ ἔφιππος, τοῦ ἵππου αὐτοῦ περιπατοῦντος ἐπάνω τῶν λειψάνων. Ἦν δὲ κελεύσας τῷ ἐξπεδίτῳ (εἶχε δώσει διαταγὴν εἰς τὸ στράτευμα αὐτοῦ) μὴ φείσασθαι τοῦ φονεύειν, ἕως οὗ ἀνέλθῃ τὰ αἵματα τῶν σφαζομένων ἕως τὸ γόνυ τοῦ ἵππου, οὗ ἐκάθητο» (ἔκδοσις Βόννης, σελ. 309).
[2] Τὰ περί τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου βλέπε ἐκτενέστερον ἐν τῷ κατὰ πλάτος Βίῳ αὐτοῦ, ὡς παραθέτομεν τοῦτον ἱστορικῶς ἐνημερωμένον ἐν τῷ Εʹ τόμῳ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Μαΐου καʹ (21ην).
[3] Περί τῶν ὑπὸ τῆς Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου νομοθετηθέντων περί τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα ὡς καὶ περὶ τοῦ πῶς τοῦτο ἑωρτάζετο τὸ πάλαι βλέπε εἰς τὴν σημείωσιν τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα σελ. 65-71 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.
[4] Ὁ θεῖος Ἀλέξανδρος διαδεχθείς τὸν μακάριον Μητροφάνην, προέστη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν) ἔτη 13 (330-343). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται κατὰ τὴν λʹ (30ὴν) Αὐγούστου (βλέπε ἐν τόμῳ Ηʹ).
[5] Παῦλος ὁ ἁγιώτατος Πατριάρχης διεδέχθη τὸν ἀοίδιμον Ἀλέξανδρον (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν), ἐν ἔτει 343, ἡ πατριαρχεία ὅμως αὐτοῦ ὑπῆρξε πλήρης δραματικῶν ἐπεισοδίων. Καὶ ἐν πρώτοις ἐξωσθείς μετά τινας μῆνας ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου ἀντικατεστάθη ὑπὸ τοῦ ἀρειανόφρονος Εὐσεβίου τοῦ Νικομηδείας. Τούτου δὲ ἀποθανόντος ἐν ἔτει 345 ἀποκατεστάθη ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὁ Παῦλος, ἀλλὰ συγχρόνως οἱ Ἀρειανοὶ ἐχειροτόνησαν τὸν Μακεδόνιον τὸν πνευματομάχον. Ἡ ἐπακολουθήσασα διαμάχη ὑπῆρξε δεινή. Ὁ Κωνστάντιος ἐδίωκε καὶ ἐξώριζε τὸν Παῦλον, οἱ δὲ Ὀρθόδοξοι διὰ Συνόδων ἀποκαθίστων αὐτόν. Τέλος ἐν ἔτει 347 ἀπαγόμενος εἰς ἐξορίαν ἀπεπνίγη καθ’ ὁδὸν ἐντολῇ τοῦ Αὐτοκράτορος. Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τῇ ϛʹ (6ῃ) Νοεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ).
[6] Ἡ τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου πατριαρχεία ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ὑπῆρξεν ἔτι πλέον δυσχερεστέρα ἐκταθεῖσα εἰς μῆκος χρόνων ὁλοκλήρων τεσσαράκοντα πέντε (328-373). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τὴν ιηʹ (18ην) Ἰανουαρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ).
[7] Περί τοῦ Ἁγίου τούτου Μητροφάνους βλέπε ἐν τῇ ἡμερομηνίᾳ ταύτῃ ἐν τόμῳ Ϛʹ.
