Σελίδα 19 από 21
Ἐνῶ δὲ ὁ Πατριάρχης ἐδέετο εἰς τὸν Θεόν, οἱ Ἀρχιερεῖς ἐκεῖνοι οἱ βοηθοὶ τοῦ Ἀρείου παρήγγειλαν εἰς αὐτὸν νὰ ἑτοιμασθῇ, διὰ νὰ συλλειτουργήσῃ κατὰ τὴν ἑπομένην μετ’ αὐτῶν. Τὴν νύκτα ἐκείνην διῆλθεν ὁ Ἄρειος ἑτοιμαζόμενος νὰ λειτουργήσῃ. Ὅταν δὲ ἤγγισεν ἡ ὥρα τῆς Λειτουργίας, ὁ Πατριάρχης Ἀλέξανδρος περισσότερον ἐδέετο εἰς τὸν Θεὸν μετὰ πολλῶν δακρύων. Ὁ δὲ δικαιοκρίτης Θεὸς, προβλέπων τὸ ἀμετάθετον τῆς ψυχῆς τοῦ Ἀρείου, τί ᾠκονόμησε; Πορευόμενος ὁ Ἄρειος εἰς τὸ Πατριαρχεῖον διὰ νὰ λειτουργήσῃ κατελήφθη ἀπὸ βίαν τῆς φύσεως καὶ εἰσελθὼν εἰς τὸ προωρισμένον διὰ τὴν ἐκπλήρωσιν τῆς φυσικῆς ἀνάγκης μέρος παρευθὺς ἐχύθησαν εἰς αὐτὸ ὅλα τὰ ἔντερά του καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ.
Οἱ δὲ Ἀρχιερεῖς, μὴ γνωρίζοντες τὶ ἔπαθε, τὸν ἀνέμενον ἐπὶ πολλὴν ὥραν, ἀλλ’ ἐπειδὴ εἶδον ὅτι ἀργεῖ, ἔστειλαν εἰς τὸ οἴκημα τὸ ὁποῖον ἔμενε νὰ τὸν ζητήσουν. Οἱ ἀπεσταλμένοι λοιπὸν οὗτοι ἐρωτῶντες τὸν κόσμον, μήπως εἶδον αὐτόν, ἔμαθον ὅτι εἰσῆλθεν εἰς τὸ ἀναγκαῖον τῆς ἀγορᾶς· ἀμέσως δὲ ἐπῆγαν καὶ ἅμα τὸν εὗρον τοιουτοτρόπως καταδεδικασμένον, ἔφριξαν ἅπαντες. Ἔδραμον λοιπὸν εἰς τοὺς Ἀρχιερεῖς καὶ ἀνήγγειλαν τὴν ὑπόθεσιν. Τότε οἱ μὲν εὐσεβεῖς ἐχάρησαν, δοξάζοντες τὸν Θεόν, οἱ δὲ αἱρετικοὶ ἐκεῖνοι κατῃσχύνθησαν καὶ μὴ ἔχοντες τὶ νὰ πράξουν, εἶπαν, ὅτι φυσικὸν θάνατον ὑπέστη. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως τοῦ Θεοῦ ἠλευθερώθη τὴν ἡμέραν ἐκείνην ἀπὸ τὴν αἵρεσιν τοῦ ἀσεβεστάτου Ἀρείου καὶ ὁ Πατριάρχης ἐδόξασε τὸν Θεόν. Τοιοῦτον τέλος ἔλαβεν ὁ τρισάθλιος Ἄρειος. Ἐπειδὴ κατεπάτησε τὴν Ὀρθοδοξίαν καὶ ἐπρόδωσε τὴν Πίστιν τοῦ Χριστοῦ, ὡς ὁ προδότης Ἰούδας, πρεπόντως ἔλαβε, καθὼς καὶ ἐκεῖνος, κακὸν θάνατον. Ὁ δὲ Πατριάρχης Ἀλέξανδρος ἀρχιερατεύσας εἴκοσι τρία ἔτη εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ἐν ἡλικίᾳ ἐνενήκοντα ὀκτὼ ἐτῶν.
Διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν, εὐλογημένοι Χριστιανοί, ἑορτάζομεν σήμερον τὴν Σύνοδον τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἐπειδὴ οὗτοι μετὰ τοὺς Ἀποστόλους ἐδίδαξαν εἰς ἡμᾶς τὴν εὐσέβειαν καὶ ἐκήρυξαν τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθινόν. Διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς κατ’ ἔτος ἑορτάζομεν τὴν μνήμην αὐτῶν, πρὸς ἀνάμνησιν, ὅτι ὁ μὲν βλάσφημος καὶ ἀσεβὴς Ἄρειος κατεδικάσθη διὰ τὴν ἀσέβειάν του, οἱ δὲ Ἅγιοι Πατέρες, διότι ἠγωνίσθησαν διὰ τὴν Ὀρθοδοξίαν, ἐτιμήθησαν παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ παρὰ τῶν ἀνθρώπων.
Ὑποσημειώσεις
[1] Τοῦτο συνέβη περί τὸ ἔτος 296. Ὑπῆρξε δὲ ἀρχηγὸς τῆς ἐπαναστάσεως ἐκείνης Ἀχιλλεύς τις, ὅστις καὶ ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν βασιλέα. Ἡ στάσις αὕτη ἐστοίχισε πολὺ εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, τὴν ὁποίαν ὁ Διοκλητιανὸς παρέδωσεν εἰς τὸ πῦρ, τοὺς δὲ κατοίκους αὐτῆς κατέσφαξε. Περὶ τῆς σφαγῆς ταύτης διηγούμενος ὁ Μαλάλας (Ϛʹ αἰὼν) λέγει τὰ ἑξῆς: «Παραλαβὼν δὲ Ἀλεξάνδρειαν (ὁ Διοκλητιανὸς) ἐνέπρησεν αὐτήν· εἰσῆλθε δὲ ἐν αὐτῇ ἔφιππος, τοῦ ἵππου αὐτοῦ περιπατοῦντος ἐπάνω τῶν λειψάνων. Ἦν δὲ κελεύσας τῷ ἐξπεδίτῳ (εἶχε δώσει διαταγὴν εἰς τὸ στράτευμα αὐτοῦ) μὴ φείσασθαι τοῦ φονεύειν, ἕως οὗ ἀνέλθῃ τὰ αἵματα τῶν σφαζομένων ἕως τὸ γόνυ τοῦ ἵππου, οὗ ἐκάθητο» (ἔκδοσις Βόννης, σελ. 309).
[2] Τὰ περί τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου βλέπε ἐκτενέστερον ἐν τῷ κατὰ πλάτος Βίῳ αὐτοῦ, ὡς παραθέτομεν τοῦτον ἱστορικῶς ἐνημερωμένον ἐν τῷ Εʹ τόμῳ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Μαΐου καʹ (21ην).
[3] Περί τῶν ὑπὸ τῆς Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου νομοθετηθέντων περί τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα ὡς καὶ περὶ τοῦ πῶς τοῦτο ἑωρτάζετο τὸ πάλαι βλέπε εἰς τὴν σημείωσιν τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα σελ. 65-71 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.
[4] Ὁ θεῖος Ἀλέξανδρος διαδεχθείς τὸν μακάριον Μητροφάνην, προέστη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν) ἔτη 13 (330-343). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται κατὰ τὴν λʹ (30ὴν) Αὐγούστου (βλέπε ἐν τόμῳ Ηʹ).
[5] Παῦλος ὁ ἁγιώτατος Πατριάρχης διεδέχθη τὸν ἀοίδιμον Ἀλέξανδρον (κατὰ Ζ. Ν. Μαθᾶν), ἐν ἔτει 343, ἡ πατριαρχεία ὅμως αὐτοῦ ὑπῆρξε πλήρης δραματικῶν ἐπεισοδίων. Καὶ ἐν πρώτοις ἐξωσθείς μετά τινας μῆνας ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου ἀντικατεστάθη ὑπὸ τοῦ ἀρειανόφρονος Εὐσεβίου τοῦ Νικομηδείας. Τούτου δὲ ἀποθανόντος ἐν ἔτει 345 ἀποκατεστάθη ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὁ Παῦλος, ἀλλὰ συγχρόνως οἱ Ἀρειανοὶ ἐχειροτόνησαν τὸν Μακεδόνιον τὸν πνευματομάχον. Ἡ ἐπακολουθήσασα διαμάχη ὑπῆρξε δεινή. Ὁ Κωνστάντιος ἐδίωκε καὶ ἐξώριζε τὸν Παῦλον, οἱ δὲ Ὀρθόδοξοι διὰ Συνόδων ἀποκαθίστων αὐτόν. Τέλος ἐν ἔτει 347 ἀπαγόμενος εἰς ἐξορίαν ἀπεπνίγη καθ’ ὁδὸν ἐντολῇ τοῦ Αὐτοκράτορος. Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τῇ ϛʹ (6ῃ) Νοεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ).
[6] Ἡ τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου πατριαρχεία ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ὑπῆρξεν ἔτι πλέον δυσχερεστέρα ἐκταθεῖσα εἰς μῆκος χρόνων ὁλοκλήρων τεσσαράκοντα πέντε (328-373). Ἡ μνήμη αὐτοῦ τελεῖται τὴν ιηʹ (18ην) Ἰανουαρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ).
[7] Περί τοῦ Ἁγίου τούτου Μητροφάνους βλέπε ἐν τῇ ἡμερομηνίᾳ ταύτῃ ἐν τόμῳ Ϛʹ.
