Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν ἐν Ἁγίοις Πατέρων ἡμῶν ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Α’ καὶ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Β’ διατελεσάντων ἀμφοτέρων Ἀρχιεπισκόπων Λαρίσης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1490-1541 καὶ ἐν εἰρήνῃ τελειωθέντων.

Ἀλλὰ καὶ ὅλον τοῦτο τὸ ἱερὸν καὶ περιώνυμον καὶ θαυμαστὸν Μοναστήριον ἐξ αὐτῶν τῶν βάθρων ἀνήγειρεν ὁ ἀοίδιμος· καὶ προικίσας αὐτὸ μὲ διάφορα κτήματα καὶ πράγματα κινητὰ καὶ ἀκίνητα πρὸς ἀνάπαυσιν τῶν ἐνασκουμένων, καὶ νόμους καὶ κανόνας παραδώσας, πῶς πρέπει νὰ πολιτεύωνται οἱ ἐν αὐτῷ εὑρισκόμενοι Μοναχοί, καθὼς φαίνονται γεγραμμένοι εἰς τὴν ἱερὰν αὑτοῦ Διαθήκην (τὴν ὁποίαν συνέθεσε καὶ συνέγραψε τὸ πνευματικὸν αὐτοῦ τέκνον, ὁ λογιώτατος Διάκονος Γρηγόριος, ὁ ὑπεραγαπώμενος αὑτοῦ ὑποτακτικός, ὅστις δι’ ἐπιμελείας καὶ ἐξόδων τοῦ Ἁγίου ἔμαθε τὰ ἑλληνικὰ γράμματα), μὲ τοιούτους, λέγω, κόπους ὁ Ἅγιος συνέστησε καὶ συνεκρότησε τὸ Μοναστήριον αὐτό, οὕτω καθὼς τώρα εὑρίσκεται (ἂν καὶ ὕστερον παρὰ τοῦ ἀνεψιοῦ αὐτοῦ Νεοφύτου Ἀρχιερέως, τοῦ καὶ διαδόχου τοῦ θρόνου γενομένου, καὶ ἄλλων Ἐπισκόπων, καὶ δὴ παρὰ ἄλλων πολλῶν ἀδελφῶν τοῦ αὐτοῦ Μοναστηρίου εἰς τὸ κρεῖττον καὶ μεῖζον μετεσκευάσθη ὡς νῦν ὁρᾶται). Ἀληθῶς ἀδελφοί, τοῦτο τὸ μέγα κατόρθωμα τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος ὑπερβαίνει ὅλα τὰ ἄλλα κατορθώματα, ὅσα ἔκαμεν εἰς ὅλην του τὴν ζωήν· μὲ τοῦτο τὸ θαυμαστὸν ἔργον ἔβαλε σφραγῖδα καὶ ἐστεφάνωσεν ὅλα τὰ ἄλλα ἔργα του, εἰς τὸ ὁποῖον ἁρμόζουν ὅλοι οἱ ὑψηλοὶ καὶ μεγάλοι τίτλοι· καὶ δικαιότατα πρέπει τοῦτο νὰ ἐπιγράφεται καὶ νὰ ὀνομάζεται ἔργον θεάρεστον, ἔργον ἀθάνατον καὶ ἔργον μεγαλοπρεπές.

Μὲ τοιαῦτα κατορθώματα ἐπέρασε τὴν ζωήν του ὁ θεῖος Βησσαρίων, ἀδελφοί, μὲ τοιαύτας θεοειδεῖς καὶ χριστομιμήτους ἀρετὰς ἐστόλισε τὴν ἱεράν του ψυχήν μὲ τοιοῦτα θεάρεστα ἔργα ἐδόξασεν αὐτὸς ἐπὶ τῆς γῆς τὸν Θεόν, καὶ παρεκίνησε καὶ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους διὰ νὰ τὸν δοξάσωσι καὶ νὰ λέγωσιν οὕτω καθ’ ἑαυτούς· «Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι, ὅτι καὶ τώρα εἰς τοὺς ἐσχάτους καιροὺς εἴδομεν μὲ τοὺς ἰδίους μας ὀφθαλμοὺς ἀληθινὸν καὶ Ἅγιον Ἀρχιερέα τοῦ Χριστοῦ, ὅμοιον μὲ ἐκείνους τοὺς παλαιοὺς Ἁγίους Ἀρχιερεῖς, ὅπου ἀκούομεν». Ἀληθῶς, ἀδελφοί, ἐπληρώθη εἰς τοῦτον τὸν θεῖον Ἱεράρχην ἐκεῖνο ὅπου γράφει ὁ Ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης· «Ἅπτει λύχνον ὁ Θεὸς Ἱερέα, καὶ τίθησιν αὐτὸν ἐπὶ τῆς λυχνίας τῆς ἑαυτοῦ φωτοφόρου καθέδρας, ἵνα ἐξαστράπτῃ φωτισμὸν τῇ Ἐκκλησίᾳ καὶ δογμάτων καὶ πράξεων σκότους ἀπηλλαγμένον, ὅπως ὁρῶντες οἱ λαοὶ τὰς ἀκτῖνας τῆς ζωτικῆς λαμπηδόνος, πρὸς ἐκείνας εὐθύνωνται, καὶ τὸν πατέρα τῶν φώτων δοξάζωσι»· μᾶλλον δὲ τὸ λόγιον τοῦ Κυρίου· «Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα, καὶ δοξάσωσι τὸν Πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ε’ 16).


Ὑποσημειώσεις

[1] Οὕτω λέγει ὁ βιογράφος. Πιθανὸν ὅμως νὰ ἦτο τότε Μητροπολίτης ὁ Ἅγιος Βησσαρίων Αʹ ἢ ὁ ἀμέσως τούτου διάδοχος, διότι κατὰ τοὺς μητροπολιτικοὺς πίνακας Λαρίσης μεταξὺ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Αʹ καὶ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Βʹ ἀναφέρονται δύο ἂν μὴ καὶ τρεῖς ἕτεροι Ἱεράρχαι κάτοχοι τοῦ μεγάλου θρόνου Λαρίσης. Εἶναι δὲ οὗτοι οἱ ἑξῆς: (1.) Θεοδόσιος διάδοχος Βησσαρίωνος Αʹ καὶ προκάτοχος Διονυσίου Αʹ· (2.) Διονύσιος Αʹ ἀποθανὼν τῇ 28ῃ Μαρτίου 1510· (3.) Μᾶρκος ὁ πνευματικὸς πατὴρ τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος Βʹ (1518-1520). Ἐκ τούτου συνάγεται ὅτι ὁ Ἅγιος Βησσαρίων Βʹ ἢ ὑπετάγη εἰς τὸν ἱερὸν Μᾶρκον πρὸ τῆς ἀνόδου του εἰς τὸν μητροπολικὸν θρόνον Λαρίσης ἢ ὅτι ὑποταγεὶς εἰς τὸν τότε Μητροπολίτην Λαρίσης παρέμεινε μετὰ τὸν θάνατον αὐτου εἰς τὴν ὑποταγὴν τοῦ Μάρκου.

[2] Εἰς τὴν Μητρόπολιν Λαρίσης ὑπέκειντο τότε οἱ Ἐπίσκοποι Δημητριάδος, Τρίκκης, Σταγῶν, Γαρδικίου, Λιτζᾶς καὶ Ἀγράφων, Λιδωρικίου, Σκιάθου καὶ Σκοπέλου, Θαυμακοῦ καὶ Ζητουνίου.

[3] Τοῦτο ἐγένετο πρὸ τῆς ἀνακηρύξεως ὡς Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

[4] Σταγοὶ ὠνομάζετο παλαιὰ ἡ νῦν Καλαμπάκα κειμένη βορείως τῆς πόλεως Τρικκάλων καὶ ἀπέχουσα αὐτῆς περὶ τὰ δέκα ἐννέα χιλιόμετρα.

[5] Οὗτος ἦτο ὁ Ἱερεμίας Αʹ πατριαρχεύσας κατὰ τὰ ἔτη τὸ πρῶτον 1520-1522, τὸ δεύτερον 1523-1537 καὶ τὸ τρίτον 1537-1545.

[6] Ἡ ἡμερομηνία αὕτη φέρεται σημειωμένη ἐπὶ χειρογράφου κώδικος τῆς Ἱ. Μονῆς, ὁ δὲ Ἱερόθεος λέγει ὅτι περὶ τὸ ἔτος 1550 ἐκοιμήθη ὁ Ἅγιος.

[7] Σημειωτέον χάριν τῶν εὐλαβῶν Χριστιανῶν, ὅτι ἐν ἔτει 1798 ἐπὶ Ἀρχιμανδρίτου καὶ Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς καὶ εὐαγοῦς ταύτης Μονῆς κυρίου Ἱεροθέου, καὶ ἐπὶ Σκευοφύλακος κυρίου Εὐθυμίου, ἀνηγέρθη καὶ ἀνῳκοδομήθη δι᾽ ἐπιμελείας αὐτῶν ἐκ βάθρων ὁ Ναὸς οὗτος τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ ἐγένετο Ναὸς περικαλλὴς καὶ θαυμάσιος, θολοσκέπαστος καὶ ἔχων τρούλλους ὡραιοτάτους καὶ χοροὺς ἔνδον ἐπιτηδειοτάτους. Κατὰ δὲ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ὅπου ἔκτιζον οἱ κτίσται τὸν παντοκρατορικὸν τροῦλλον, καὶ ἄλλοι ἔσκαπτον τὸ ἔδαφος, εὑρέθη ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου ἔμπροσθεν εἰς τὰ βημόθυρα κενός· ὅμως τόσην ἄρρητον εὐωδίαν ἀνέδιδεν, ὥστε ἔπεσον οἱ κτίσται ἀπὸ τὸ ἐπάνω τοῦ Ναοῦ, ἀλλὰ δὲν ἐβλάβησαν παντελῶς.

[8] Ἡ Μονὴ Δουσίκου τὴν ὁποίαν ἀνήγειρεν ὁ Ἅγιος Βησσαρίων κεῖται παρὰ τὸ χωρίον Μεγάλαι Πύλαι ἢ Μεγάλη Πόρτα, εἰς τὸ ὁποῖον καὶ ἐγεννήθη ὁ Ἅγιος. Τοῦτο κεῖται πρὸς δυσμὰς τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων καὶ ἀπέχει αὐτῆς περὶ τὰ 16 χιλιόμετρα.