Τῇ Κ’ (20ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος ΑΡΤΕΜΙΟΥ.

Ὁ δὲ Ἰουλιανὸς ἐπῆγεν εἰς τὴν Δάφνην διὰ νὰ προσφέρῃ θυσίαν πρὸς τὸν ἠγαπημένον αὐτοῦ Ἀπόλλωνα· αὐτὴ δε ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον ἀπὸ τὰ ὑψηλότερα τῆς Ἀντιοχείας, τόπος ὡραιότατος, μὲ βρύσεις καὶ δένδρα πολλὰ καὶ διάφορα, μάλιστα δὲ κυπαρίσσια μεγάλα καὶ θαυμάσια. Εἶχεν ἐπίσης οἰκοδομὰς καὶ λουτρὰ λαμπρὰ καὶ πλούσια, καὶ ἄλλα ὡραῖα οἰκοδήματα. Εἰς τοῦτον τὸν περικαλλῆ τόπον εἶναι ναοὶ καὶ εἴδωλα τῶν δαιμόνων, καὶ ἐξόχως τοῦ Ἀπόλλωνος, τὸν ὁποῖον ἐξ ἀρχῆς ἐτίμων καὶ ἐσέβοντο περισσότερον καὶ διὰ τοῦτο εἶχον καὶ τὸ ἄγαλμά του κατεσκευασμένον μὲ τέχνην λεπτὴν καὶ ἐξαίρετον καὶ περιπεπλεγμένον μὲ δάφνην χρυσῆν, εἶχε δὲ τοσοῦτον κάλλος ὥστε πάντες ἐθαύμαζον. Ὠνόμαζον δὲ τὸ ἄγαλμα αὐτὸ Δαφναῖον Ἀπόλλωνα, ἐπειδή, ὡς εἴπομεν, ὁ τόπος ἐκεῖνος ὠνομάζετο Δάφνη [2]. Οὕτω δὲ ἐκαλεῖτο ὁ τόπος ἐπειδή, καθὼς ἐμυθολόγουν οἱ Ἕλληνες, συνέβη ἐκεῖ τὸ πάθος τῆς παρθένου Δάφνης. Ἐκράτει δὲ ὁ Ἀπόλλων τὴν μουσικὴν κιθάραν εἰς χεῖράς του, εἰς δὲ τὴν κεφαλὴν ἔφερε στέφανον ἐκ δάφνης ἠνθισμένης, ἥτις ὁμοῦ μὲ τοὺς πλοκάμους τῆς κεφαλῆς του ἦσαν κατεσκευασμένα ἐκ χρυσίου καὶ ἐξήστραπτον εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς τῶν ὁρώντων. Εἰς τὸν τόπον πάλιν τῶν ὀφθαλμῶν του εἶχον δύο μεγάλους καὶ πολυτίμους λίθους ὑακίνθου. Τούτων λοιπὸν τῶν πλουσίων στολισμῶν ἡ φαινομένη ὡραιότης ἐδελέαζε τοὺς βλέποντας καὶ τοὺς παρεκίνει νὰ προσκυνῶσιν αὐτὸν περισσότερον ἀπὸ τὰ λοιπὰ ἀγάλματα, καθὼς ἔπαθε καὶ αὐτὸς ὁ Ἰουλιανός, ὅστις τὸν εἶχεν εἰς μεγάλην εὐλάβειαν καὶ ἐθυσίαζεν εἰς αὐτὸν χίλια ζῷα ἀπὸ παντὸς εἴδους διὰ νὰ τοῦ δίδῃ χρησμοὺς καὶ ἀπόκρισιν.

Ἐποίησε λοιπὸν καὶ τότε ὁ ἀνόητος βασιλεὺς τὴν συνήθη, ὡς καὶ ἄλλοτε, θυσίαν καὶ ἀνέμενε τὸν χρησμόν, ἀλλὰ οὐδένα λόγον εἶπεν εἰς αὐτὸν ὁ δαίμων· διὸ θαυμάζων διὰ τὴν σιωπήν του προσέταξε τοὺς ἱερεῖς νὰ ποιήσωσι δεήσεις καὶ ἀγρυπνίας εἰς τοὺς θεούς, διὰ νὰ μάθωσι τὴν αἰτίαν τοῦ πράγματος. Ἐκοπίασαν λοιπὸν πολὺ ἀγρυπνοῦτες καὶ προσευχόμενοι καὶ παρακαλοῦντες, τὸν Ἀπόλλωνα νὰ δώσῃ τοῦ βασιλέως ἀπόκρισιν· ἀλλὰ εἰς μάτην ἐκοπίαζον, διότι ἡ ἄνωθεν δύναμις ἐκώλυε τοὺς δαίμονας διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Μάρτυρος Ἀρτεμίου καὶ δὲν τοὺς ἐπέτρεπε νὰ ἀποκριθῶσιν· οὐχὶ δὲ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ πῦρ κατῆλθεν ἐξ οὐρανοῦ ἐν βαθείᾳ νυκτὶ καὶ κατέκαιε τὸν ναὸν καὶ τὰ εἴδωλα. Ταῦτα βλέποντες οἱ εὑρεθέντες ἐκεῖσε ἐθαύμαζον, διότι τὸ πῦρ ἦτο φοβερὸν καὶ δὲν ἠδύναντο νὰ σβέσωσιν αὐτὸ καὶ δὲν ἔκαιεν ἄλλο τίποτε,


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὰ περὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ θανάτου τῆς Φαύστας, τοῦ Κρίσπου καὶ λοιπὰ βλέπε ἐν τῷ Βίῳ αὐτοῦ, ὃν διωρθωμένον ἔχομεν καταχωρίσει τῇ καʹ (21ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Μάλιστα βλέπε ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι ἐν αἷς λεπτομέστερον διασαφηνίζομεν τὰ γεγονότα ταῦτα. Σημειοῦμεν δὲ ἐνταῦθα ὅτι τὰ περὶ θανατώσεως τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Ἰουλιανοῦ Γάλλου καὶ τοῦ πατρὸς αὐτῶν Κωνσταντίου ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου δὲν ἔχονται ἀληθείας, διότι οὗτοι ἐθανατώθησαν ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου μετὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀπέθανεν ἐν ἔτει 337. Εὐθὺς ἀμέσως ὁ Κωνστάντιος ἐθανάτωσε τὸν πατέρα τοῦ Ἰουλιανοῦ Κωνστάντιον μεθ’ ὅλων τῶν ἄλλων συγγενῶν αὐτοῦ πλὴν τοῦ Γάλλου καὶ τοῦ Ἰουλιανοῦ, ἐπὶ τῇ κατηγορίᾳ ὅτι αὐτοὶ ἐδηλητηρίασαν τὸν πατέρα του Μέγαν Κωνσταντῖνον, τὸν δὲ Γάλλον ἐθανάτωσεν ὁ αὐτὸς Κωνστάντιος ἐν ἔτει 354, διότι παρὰ τὴν προστασίαν ποὺ τοῦ παρέσχεν ἐσκευώρει ἐπαναστάσεις κατ’ αὐτοῦ.

[2] Βλέπε περὶ τῆς Δάφνης καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 361.

[3] Βλέπε περὶ αὐτῆς εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Ἰουλίου, ὅτε ἑορτάζεται ὑπὸ τὸ ὄνομα Ἁγία Βερονίκη ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Εἰς τὴν ἐκεῖ ὑποσημείωσιν βλέπε καὶ περὶ τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁποῖον αὕτη ἐτεχνούργησε, ἡ δὲ πόλις τῆς Πανεάδος εἶναι ἡ κατόπιν κληθεῖσα Καισάρεια Φιλίππου (βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 241).

[4] «Ἀπώλετο τὸ μνημόσυνον αὐτῶν μετ’ ἤχου» (Ψαλμ. θʹ 7).

[5] «Δεῦτε καὶ ἐξολοθρεύσωμεν αὐτοὺς ἐξ ἔθνους καὶ οὐ μὴ μνησθῇ τὸ ὄνομα Ἰσραὴλ ἔτι» (Ψαλμ. πβʹ 5).

[6] «Καὶ εἶπεν Ἠλιού· ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ… τὰ θυσιαστήρια σου κατέσκαψαν…» (Γʹ Βασ. ιθʹ 10).

[7] Εἰς πολλὰ καὶ διάφορα μέρη εὑρίσκονται τὰ πνεύματα καὶ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων, διὰ τοῦτο καὶ ἐνεργοῦσιν εἰς τὸν αὐτὸν καιρὸν διαφόρους ἐνεργείας καὶ χάριτας, εἴτε ἀμέσως αἱ ψυχαὶ αὐτῶν, ὡς θέλουσί τινες, εἴτε ἐμμέσως διὰ τῶν Ἀγγέλων, ὡς θέλουσιν ἄλλοι, ἢ μᾶλλον καὶ ἀληθέστερον εἰπεῖν, διὰ τῆς θείας Χάριτος. Τί λέγω; Αἱ τῶν Ἁγίων ψυχαὶ πανταχοῦ ὁρῶσι καὶ ἐνεργοῦσιν, ὡς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος· «Τὰ τῶν Ἀγγέλων ἀναρίθμητα πλήθη. Καὶ μετὰ τούτων τὰ τῶν Πατέρων ἅγια πνεύματα (αἰδεσθήσεται ἡ Παρθένος)· οὐδεὶς γὰρ τούτων ἐστὶν ὃς οὐχὶ πανταχοῦ καθορᾷ»· (Λογ. περὶ παρθεν). Πῶς δὲ τοῦτο γίνεται; ἄκουσον. Ὁ Θεὸς καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ Χάρις ὑπάρχει πανταχοῦ ὡς φύσει ἀπεριόριστος. Ἐπειδὴ δὲ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων εἶναι ἡνωμέναι μετὰ τοῦ πανταχοῦ ὑπάρχοντος Θεοῦ καὶ τῆς πανταχοῦ ἐνεργούσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦτο καὶ αὐταὶ διὰ τῆς πανταχοῦ οὔσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, μετὰ τῆς ὁποίας εἰναι ἡνωμέναι, πανταχοῦ προφθάνουσιν ὄχι κατὰ φύσιν καὶ οὐσίαν· διότι περιγραπταὶ καὶ περιορισταὶ εἶναι αὗται λόγῳ τῆς οὐσίας αὐτῶν, ἀλλὰ κατὰ Χάριν καὶ μέθεξιν θείαν.