Τῇ Κ’ (20ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος ΑΡΤΕΜΙΟΥ.

Ἐκεῖ λοιπὸν ἐξορίσας ὁ τύραννος τοὺς Ἁγίους Εὐγένιον καὶ Μακάριον, ἐκέλευσε νὰ κόψωσι τὰς κεφαλάς των, καὶ οὕτω μετὰ τεσσαράκοντα ἡμέρας τῇ εἰκοστῇ Δεκεμβρίου ἐτελειώθησαν, καὶ ἔγινε θαῦμα ἄξιον μνείας εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον, εἰς τὸν ὁποῖον τοὺς ἐθανάτωσαν, διότι οὗτος ἦτο πρότερον ἄνυδρος, καὶ τὴν ὥραν ἐκείνην ἀνέβλυσε βρύσις, τῆς ὁποίας τὸ ὕδωρ θεραπεύει πᾶσαν ἀσθένειαν, εὑρίσκεται δὲ αὕτη ἕως τὴν σήμερον, τὴν τῶν Ἁγίων ἐπωνυμίαν φυλάττουσα.

Ὁ δὲ βασιλεύς, καλέσας τὸν θεῖον Ἀρτέμιον, εἶπε πρὸς αὐτόν· «Ἡ προπέτειά σου μὲ ἠνάγκασεν ἀκουσίως μου νὰ ἀτιμάσω τὸ γένος σου καὶ νὰ ἐξυβρίσω τὴν εὐγένειάν σου· ἀλλ’ ἐὰν πεισθῇς εἰς ἐμὲ καὶ θυσιάσῃς εἰς τοὺς ἀθανάτους θεούς, ὄχι μόνον θέλω σὲ ἀπαλλάξει τῆς εὐθύνης τῆς τοῦ ἀδελφοῦ μου σφαγῆς, ἀλλὰ καὶ ἀξίαν μείζονα θέλεις λάβει. Θὰ σὲ καταστήσω ἔπαρχον τῶν Πραιτωριανῶν καὶ ἀρχιερέα τῶν μεγάλων θεῶν, θέλω δὲ σὲ ὀνομάσει ἀντιβασιλέα, ἵνα ἀπολαύσῃς μετ’ ἐμοῦ πᾶσαν εὐημερίαν ὅλον τὸν καιρὸν τῆς ζωῆς σου, καὶ μὴ νομίσῃς, ὅτι παρεφρόνησαν οἱ ἀρχηγοὶ τῶν Ρωμαίων καὶ οἱ Ἕλληνες νὰ προσκυνῶσι τοὺς θεούς μάλιστα οἱ ἐγγράμματοι καὶ φρονιμώτεροι ἐξ αὐτῶν, ἐξ εὐγνωμοσύνης καὶ ἀναγνωρίσεως τῆς ἀξίας τῶν θεῶν, ὡς βλέποντες ὅτι ὁ μὲν ἥλιος εἰς τὸν οὐρανὸν περιπατεῖ καὶ φωτίζει τὸν κόσμον ὁλόκληρον, ἵνα ἐργάζωνται οἱ ἄνθρωποι, ἡ δὲ σελήνη ἵνα λαμπαδουχῇ τὴν νύκτα καὶ ἵνα βαδίζωσιν οἱ ὁδοιπόροι, οὗτοι πάντες σέβονται τοὺς θεοὺς αὐτοὺς εὐλόγως καὶ πρεπόντως καὶ ἔχουσιν εἰς αὐτοὺς τὰς ἐλπίδας των· καὶ τὸν μὲν ἥλιον ὠνόμασαν Ἀπόλλωνα, τὴν δὲ σελήνην Ἄρτεμιν, καὶ ἀπὸ τοὺς πλανήτας, οἵτινες ἔστησαν εἰς τὰς ἑπτὰ ζώνας τοῦ οὐρανοῦ, τὸν ἕνα ὠνόμασαν Κρόνον, τὸν ἄλλον Δία, τὸν ἄλλον Ἑρμῆν, τὸν ἕτερον Ἄρην καὶ τὸν ὕστερον Ἀφροδίτην, διότι αὐτοὶ κυβερνῶσι τὸν κόσμον μὲ τὴν δύναμίν των. Διὰ τοῦτο ἔστησαν εἰς αὐτοὺς εἴδωλα οἱ ἄνθρωποι καὶ τιμῶσιν αὐτούς, δὲν τιμῶσι τὰ εἴδωλά των ὡς θεούς, ἄπαγε! διότι τοῦτο εἶναι ἀγνωσία μεγάλη· ἀλλὰ ἡ τιμὴ τὴν ὁποίαν δίδουσι καὶ ἀπονέμουσιν εἰς τὰ εἴδωλα αὐτῶν, διαβαίνει πρὸς τὸ πρωτότυπον. Λοιπὸν παρακινῶ καὶ τὴν γενναιότητά σου νὰ συγκοινωνήσῃς εἰς τὴν θρησκείαν μας, καὶ νὰ ἑλληνίζῃς ὀρθῶς, φυλάττων τὰ ἔθη καὶ τὰς συνηθείας τῶν ἀρχαίων ἀπαρασάλευτα, διότι ὁ Κωνσταντῖνος [1], ὡς ἄνθρωπος ἀμαθὴς καὶ ἀνόητος, ἐξηπατήθη, ἤλλαξε τὴν θρησκείαν του καὶ ἐξέκλινεν εἰς τὸν Χριστιανισμόν, αἰσχυνόμενος διὰ τὰς ἀνοσίους αὐτοῦ πράξεις,


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὰ περὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ θανάτου τῆς Φαύστας, τοῦ Κρίσπου καὶ λοιπὰ βλέπε ἐν τῷ Βίῳ αὐτοῦ, ὃν διωρθωμένον ἔχομεν καταχωρίσει τῇ καʹ (21ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Μάλιστα βλέπε ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι ἐν αἷς λεπτομέστερον διασαφηνίζομεν τὰ γεγονότα ταῦτα. Σημειοῦμεν δὲ ἐνταῦθα ὅτι τὰ περὶ θανατώσεως τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Ἰουλιανοῦ Γάλλου καὶ τοῦ πατρὸς αὐτῶν Κωνσταντίου ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου δὲν ἔχονται ἀληθείας, διότι οὗτοι ἐθανατώθησαν ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου μετὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀπέθανεν ἐν ἔτει 337. Εὐθὺς ἀμέσως ὁ Κωνστάντιος ἐθανάτωσε τὸν πατέρα τοῦ Ἰουλιανοῦ Κωνστάντιον μεθ’ ὅλων τῶν ἄλλων συγγενῶν αὐτοῦ πλὴν τοῦ Γάλλου καὶ τοῦ Ἰουλιανοῦ, ἐπὶ τῇ κατηγορίᾳ ὅτι αὐτοὶ ἐδηλητηρίασαν τὸν πατέρα του Μέγαν Κωνσταντῖνον, τὸν δὲ Γάλλον ἐθανάτωσεν ὁ αὐτὸς Κωνστάντιος ἐν ἔτει 354, διότι παρὰ τὴν προστασίαν ποὺ τοῦ παρέσχεν ἐσκευώρει ἐπαναστάσεις κατ’ αὐτοῦ.

[2] Βλέπε περὶ τῆς Δάφνης καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 361.

[3] Βλέπε περὶ αὐτῆς εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Ἰουλίου, ὅτε ἑορτάζεται ὑπὸ τὸ ὄνομα Ἁγία Βερονίκη ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Εἰς τὴν ἐκεῖ ὑποσημείωσιν βλέπε καὶ περὶ τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁποῖον αὕτη ἐτεχνούργησε, ἡ δὲ πόλις τῆς Πανεάδος εἶναι ἡ κατόπιν κληθεῖσα Καισάρεια Φιλίππου (βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 241).

[4] «Ἀπώλετο τὸ μνημόσυνον αὐτῶν μετ’ ἤχου» (Ψαλμ. θʹ 7).

[5] «Δεῦτε καὶ ἐξολοθρεύσωμεν αὐτοὺς ἐξ ἔθνους καὶ οὐ μὴ μνησθῇ τὸ ὄνομα Ἰσραὴλ ἔτι» (Ψαλμ. πβʹ 5).

[6] «Καὶ εἶπεν Ἠλιού· ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ… τὰ θυσιαστήρια σου κατέσκαψαν…» (Γʹ Βασ. ιθʹ 10).

[7] Εἰς πολλὰ καὶ διάφορα μέρη εὑρίσκονται τὰ πνεύματα καὶ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων, διὰ τοῦτο καὶ ἐνεργοῦσιν εἰς τὸν αὐτὸν καιρὸν διαφόρους ἐνεργείας καὶ χάριτας, εἴτε ἀμέσως αἱ ψυχαὶ αὐτῶν, ὡς θέλουσί τινες, εἴτε ἐμμέσως διὰ τῶν Ἀγγέλων, ὡς θέλουσιν ἄλλοι, ἢ μᾶλλον καὶ ἀληθέστερον εἰπεῖν, διὰ τῆς θείας Χάριτος. Τί λέγω; Αἱ τῶν Ἁγίων ψυχαὶ πανταχοῦ ὁρῶσι καὶ ἐνεργοῦσιν, ὡς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος· «Τὰ τῶν Ἀγγέλων ἀναρίθμητα πλήθη. Καὶ μετὰ τούτων τὰ τῶν Πατέρων ἅγια πνεύματα (αἰδεσθήσεται ἡ Παρθένος)· οὐδεὶς γὰρ τούτων ἐστὶν ὃς οὐχὶ πανταχοῦ καθορᾷ»· (Λογ. περὶ παρθεν). Πῶς δὲ τοῦτο γίνεται; ἄκουσον. Ὁ Θεὸς καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ Χάρις ὑπάρχει πανταχοῦ ὡς φύσει ἀπεριόριστος. Ἐπειδὴ δὲ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων εἶναι ἡνωμέναι μετὰ τοῦ πανταχοῦ ὑπάρχοντος Θεοῦ καὶ τῆς πανταχοῦ ἐνεργούσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦτο καὶ αὐταὶ διὰ τῆς πανταχοῦ οὔσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, μετὰ τῆς ὁποίας εἰναι ἡνωμέναι, πανταχοῦ προφθάνουσιν ὄχι κατὰ φύσιν καὶ οὐσίαν· διότι περιγραπταὶ καὶ περιορισταὶ εἶναι αὗται λόγῳ τῆς οὐσίας αὐτῶν, ἀλλὰ κατὰ Χάριν καὶ μέθεξιν θείαν.