Τῇ Κ’ (20ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος ΑΡΤΕΜΙΟΥ.

Ἐνῷ δὲ ταῦτα ἐγίνοντο, τότε καὶ ὁ εὐσεβὴς Ἀρτέμιος, ἔφθασεν εἰς τὸν βασιλέα μετὰ τῆς προσηκούσης εἰς αὐτὸν τιμῆς και δορυφορίας, διότι ὁ Ἰουλιανὸς τοῦ ἔστειλε πρότερον γράμματα, νὰ ἔλθῃ ἐκεῖ εἰς τὴν Ἀντιόχειαν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτον, ἔνθα εὑρίσκετο, νὰ τὸν συναντήσῃ μὲ ὅλον τὸ στράτευμα. Βλέπων λοιπὸν τοὺς Ἁγίους μαστιγουμένους τοσοῦτον ἀσπλάγχνως ὁ Ἀρτέμιος ἐσυμπόνεσεν ἐν τῇ ψυχῇ του, καὶ κρίνων ἐν τῇ διανοίᾳ αὐτοῦ, ὅτι ἐὰν σιωτήσῃ, θέλει φανῆ τῆς εἰδωλολατρίας συγκοινωνὸς καὶ συνήγορος, παρρησιάζεται εἰς τὸν βασιλέα καὶ χωρὶς νὰ δώσῃ καμμίαν γνωριμίαν διὰ τὴν τάξιν αὐτοῦ ὡμολόγησε τὴν εὐσέβειαν καὶ ἤλεγξε τὸν βασιλέα λέγων· «Διατί, βασιλεῦ, ἀναγκάζεις Ἁγίους ἀνθρώπους νὰ ἀρνηθῶσι τὴν πίστιν αὐτῶν, καὶ δέρεις αὐτοὺς τοσοῦτον ἄσπλαγχνα; ἄνθρωπος εἶσαι καὶ σὺ ὁμοιοπαθής, τῆς αὐτῆς φύσεως κοινωνός ἂν καὶ βασιλεὺς εἶσαι, ἀπὸ τὸν Θεὸν ἔλαβες αὐτὴν τὴν ἀξία. Ἀλλ’ ὅμως θαρρῶ ὅτι δὲν σὲ ἐποίησεν ὁ Θεὸς βασιλέα, ἀλλ’ ὁ πονηρὸς διάβολος, ὁ ὁποῖος σὲ ἐζήτησεν ἀπὸ τὸν Θεόν, ὡς τὸν Ἰὼβ πρότερον, καὶ σὲ ἀνέδειξε βασιλέα διὰ νὰ σπείρῃ ζιζάνια καὶ νὰ καταπνίξῃ τὸν σῖτον τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλ’ εἰς μάτην κοπιᾷ ὁ ἄθλιος, διότι δὲν ἔχει πλέον οὐδεμίαν δύναμιν, ἐπειδὴ ἀφότου ὑψώθη εἰς τὸν Σταυρὸν ὁ Χριστός, ἔπεσε τῶν δαιμόνων ἡ ἔπαρσις. Μὴ ἀπατᾶσαι λοιπόν, ὦ βασιλεῦ, καὶ μὴ ἐπιχειρεῖς διώξεις κατὰ τῶν Χριστιανῶν, διότι ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀήττητος».

Αὐτὰ καὶ ἕτερα πλείονα εἶπεν ὁ Ἅγιος πρὸς τὸν βασιλέα, περιγελάσας τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τοὺς λοιποὺς θεούς· διὸ ἐξεπλάγη ὁ Ἰουλιανός, θαυμάζων τὴν τοσαύτην παρρησίαν καὶ μετὰ θυμοῦ ἠρώτησε, λέγων· «Τίς καὶ πόθεν εἶναι οὗτος ὁ ἀλιτήριος;». Οὕτως εἶπεν, ἐπειδὴ δὲν τὸν ἐγνώριζε προσωπικῶς οὔτε τὸν εἶχεν ἴδει πρότερον, διότι, ὅταν ὁ Ἅγιος ἔγινεν αὐγουστάλιος, ἔλειπεν ὁ Ἰουλιανὸς εἰς τὰς Γαλλίας, ἀλλ’ οὔτε καὶ ὁ Ἀρτέμιος ἐφανέρωσε πρότερον τὴν ἀξίαν του καὶ τὸ ὄνομά του. Οἱ δὲ στρατιῶται ἀπεκρίθησαν, ὅτι ἦτο ὁ Ἀρτέμιος. Τότε εἶπεν ὁ βασιλεύς· «Οὗτος εἶναι ὁ Ἀρτέμιος, ὅστις ἐθανάτωσε τὸν ἀδελφόν μου; εὐχαριστῶ σας, θεοὶ ἀθάνατοι, διότι μοῦ ἐφανερώσατε, ὡς αὐτεπάγγελτοι βοηθοί μου, αὐτὸν τὸν ἀλάστορα». Ταῦτα εἶπεν ὁ Ἰουλιανός, διότι εἶχεν ἀδελφόν, Γάλλον ὀνόματι, τὸν ὁποῖον μετωνόμασεν ὁ βασιλεὺς Κωνστάντιος Κωνστάντιον καὶ τὸν ἐψήφισε Καίσαρα εἰς τὴν Ἀνατολήν. Μετὰ ταῦτα ὅμως, ἐπειδὴ ἐφάνη ἐναντίος τοῦ βασιλέως, ἐφονεύθη τῇ προστάξει αὐτοῦ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὰ περὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ θανάτου τῆς Φαύστας, τοῦ Κρίσπου καὶ λοιπὰ βλέπε ἐν τῷ Βίῳ αὐτοῦ, ὃν διωρθωμένον ἔχομεν καταχωρίσει τῇ καʹ (21ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Μάλιστα βλέπε ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι ἐν αἷς λεπτομέστερον διασαφηνίζομεν τὰ γεγονότα ταῦτα. Σημειοῦμεν δὲ ἐνταῦθα ὅτι τὰ περὶ θανατώσεως τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Ἰουλιανοῦ Γάλλου καὶ τοῦ πατρὸς αὐτῶν Κωνσταντίου ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου δὲν ἔχονται ἀληθείας, διότι οὗτοι ἐθανατώθησαν ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου μετὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀπέθανεν ἐν ἔτει 337. Εὐθὺς ἀμέσως ὁ Κωνστάντιος ἐθανάτωσε τὸν πατέρα τοῦ Ἰουλιανοῦ Κωνστάντιον μεθ’ ὅλων τῶν ἄλλων συγγενῶν αὐτοῦ πλὴν τοῦ Γάλλου καὶ τοῦ Ἰουλιανοῦ, ἐπὶ τῇ κατηγορίᾳ ὅτι αὐτοὶ ἐδηλητηρίασαν τὸν πατέρα του Μέγαν Κωνσταντῖνον, τὸν δὲ Γάλλον ἐθανάτωσεν ὁ αὐτὸς Κωνστάντιος ἐν ἔτει 354, διότι παρὰ τὴν προστασίαν ποὺ τοῦ παρέσχεν ἐσκευώρει ἐπαναστάσεις κατ’ αὐτοῦ.

[2] Βλέπε περὶ τῆς Δάφνης καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 361.

[3] Βλέπε περὶ αὐτῆς εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Ἰουλίου, ὅτε ἑορτάζεται ὑπὸ τὸ ὄνομα Ἁγία Βερονίκη ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Εἰς τὴν ἐκεῖ ὑποσημείωσιν βλέπε καὶ περὶ τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁποῖον αὕτη ἐτεχνούργησε, ἡ δὲ πόλις τῆς Πανεάδος εἶναι ἡ κατόπιν κληθεῖσα Καισάρεια Φιλίππου (βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 241).

[4] «Ἀπώλετο τὸ μνημόσυνον αὐτῶν μετ’ ἤχου» (Ψαλμ. θʹ 7).

[5] «Δεῦτε καὶ ἐξολοθρεύσωμεν αὐτοὺς ἐξ ἔθνους καὶ οὐ μὴ μνησθῇ τὸ ὄνομα Ἰσραὴλ ἔτι» (Ψαλμ. πβʹ 5).

[6] «Καὶ εἶπεν Ἠλιού· ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ… τὰ θυσιαστήρια σου κατέσκαψαν…» (Γʹ Βασ. ιθʹ 10).

[7] Εἰς πολλὰ καὶ διάφορα μέρη εὑρίσκονται τὰ πνεύματα καὶ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων, διὰ τοῦτο καὶ ἐνεργοῦσιν εἰς τὸν αὐτὸν καιρὸν διαφόρους ἐνεργείας καὶ χάριτας, εἴτε ἀμέσως αἱ ψυχαὶ αὐτῶν, ὡς θέλουσί τινες, εἴτε ἐμμέσως διὰ τῶν Ἀγγέλων, ὡς θέλουσιν ἄλλοι, ἢ μᾶλλον καὶ ἀληθέστερον εἰπεῖν, διὰ τῆς θείας Χάριτος. Τί λέγω; Αἱ τῶν Ἁγίων ψυχαὶ πανταχοῦ ὁρῶσι καὶ ἐνεργοῦσιν, ὡς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος· «Τὰ τῶν Ἀγγέλων ἀναρίθμητα πλήθη. Καὶ μετὰ τούτων τὰ τῶν Πατέρων ἅγια πνεύματα (αἰδεσθήσεται ἡ Παρθένος)· οὐδεὶς γὰρ τούτων ἐστὶν ὃς οὐχὶ πανταχοῦ καθορᾷ»· (Λογ. περὶ παρθεν). Πῶς δὲ τοῦτο γίνεται; ἄκουσον. Ὁ Θεὸς καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ Χάρις ὑπάρχει πανταχοῦ ὡς φύσει ἀπεριόριστος. Ἐπειδὴ δὲ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων εἶναι ἡνωμέναι μετὰ τοῦ πανταχοῦ ὑπάρχοντος Θεοῦ καὶ τῆς πανταχοῦ ἐνεργούσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦτο καὶ αὐταὶ διὰ τῆς πανταχοῦ οὔσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, μετὰ τῆς ὁποίας εἰναι ἡνωμέναι, πανταχοῦ προφθάνουσιν ὄχι κατὰ φύσιν καὶ οὐσίαν· διότι περιγραπταὶ καὶ περιορισταὶ εἶναι αὗται λόγῳ τῆς οὐσίας αὐτῶν, ἀλλὰ κατὰ Χάριν καὶ μέθεξιν θείαν.