Τῇ Κ’ (20ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος ΑΡΤΕΜΙΟΥ.

Ὁ δὲ βασιλεὺς Κωνστάντιος ἀπῆλθεν εἰς τὴν Ἀντιόχειαν νὰ πολεμήσῃ κατὰ τῶν Περσῶν, ἐκεῖ ὅμως εὑρισκόμενος ἔφεραν εἰς αὐτὸν γράμματα, ὅτι ὁ Ἰουλιανός, τὸν ὁποῖον αὐτὸς εἶχε χειροτονήσει Καίσαρα εἰς τὴν Γαλλίαν, ἔβαλε βασιλικὸν διάδημα καὶ αὐθαιρέτως καὶ τυραννικῶς ἀνηγορεύθη βασιλεύς. Ταῦτα μαθὼν ὁ Κωνστάντιος ἐταράχθη, φοβούμενος μήπως ὁ Ἰουλιανός, ὅταν ἑδραιωθῇ, ἐπέλθη καὶ κατὰ τοῦ Βυζαντίου· ὅθεν εὐθὺς ἐκίνησε νὰ ὑπάγῃ αὐτὸς ἐκεῖ τὸ ταχύτερον. Ὅταν δὲ ἔφθασεν εἰς τὴν Κιλικίαν ἠσθένησε, καὶ προσκαλεσάμενος Εὐζώϊον τὸν Ἀντιοχείας Ἐπίσκοπον καὶ βαπτισθεὶς ὑπ’ αὐτοῦ, ἐτελεύτησεν ὢν ἐτῶν τεσσαράκοντα. Ὁ δὲ στρατὸς βαλὼν τὸ λείψανον αὐτοῦ εἰς λάρνακαι, δι’ ἁμάξης τὸ μετέφερον εἰς τὸ Βυζάντιον, ἀκολουθούντων τῶν ἀρχόντων μετὰ δακρύων.

Ὅταν ἔφεραν τὸ λείψανον τοῦ Κωνσταντίου εἰς τὸ Βυζάντιον, εὑρέθη ἐκεῖ κατὰ τὴν ὥραν ἐκείνην καὶ ὁ Ἰουλιανός, ὅστις, ὡς ἔμαθε τὸν θάνατον τοῦ Κωνσταντίου, ἔδραμε χαίρων νὰ λάβῃ τὴν ἐξουσίαν. Ἠκολούθει λοιπὸν καὶ αὐτὸς εἰς τὸ λείψανον, ὅταν ἐπῆγαν νὰ τὸ ἐνταφιάσωσι, καὶ δὲν ἐφόρει εἰς τὴν κεφαλήν του διάδημα, μόνον ἀφοῦ τὸν ἔθαψαν τὸ ἔβαλε καὶ ἔγινε βασιλεὺς ἐν ἔτει τξα’ (361). Τότε ἔστειλεν εὐθὺς ἐπιστολὰς εἰς ὅλην τὴν ἐπικράτειαν αὐτοῦ, προστάζων νὰ ἀνοικοδομήσωσι τοὺς ναοὺς τῶν εἰδώλων, τοὺς ὁποίους εἶχε κατεδαφίσει ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, τὰς δὲ Ἐκκλησίας τῶν Χριστιανῶν νὰ ἀφανίσωσιν ἐκ θεμελίων, ὅσα δὲ εἰσοδήματα καὶ χαρίσματα ἔδωκεν εἰς τὰς Ἐκκλησίας ὁ Ἅγιος Κωνσταντῖνος, τὰ ἀφῄρεσεν αὐτὸς ὁ ἀλιτήριος καὶ τὰ ἀφιέρωσεν εἰς τοὺς μιαροὺς βωμοὺς τῶν εἰδώλων, καταστήσας ζακόρους καὶ νεωκόρους, ράντας καὶ θύτας, κατὰ τὴν τάξιν τῶν ἀσεβῶν εἰδωλολατρῶν. Καὶ ταῦτα μὲν ἔπραξεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν· ἔπειτα πνέων μέγαν θυμὸν κατὰ τῶν Χριστιανῶν ἀπῆλθε τάχιστα εἰς τὴν Ἀντιόχειαν, διψῶν νὰ χύσῃ αἵματα Ἁγίων.

Εἰς Ἀντιόχειαν εὑρισκομένου τοῦ Ἰουλιανοῦ ἔφεραν ἐνώπιόν του πρότερον πάντων δύο Ἱερεῖς, Εὐγένιον καὶ Μακάριον καλουμένους, τοὺς ὁποίους ἠρώτησε νὰ εἴπωσι τὶ ἄνθρωποι ἦσαν. Οἱ δὲ ἀπεκρίθησαν· «Τῆς ποίμνης τοῦ Βασιλέως Χριστοῦ εἴμεθα ἀγελάρχαι». Λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ Ἰουλιανός· «Ποῦ εἶναι αὐτὴ ἡ ποίμνη τοῦ Χριστοῦ;». Λέγει ὁ Εὐγένιος· «Ὅλη ἡ οἰκουμένη, ὅσοι ἄνθρωποι εὑρίσκονται ὑπὸ τὸν ἥλιον». Λέγει ὁ βασιλεύς· «Τότε ποίους ὁρίζομεν ἡμεῖς; ποῖοι ὑποτάσσονται εἰς ἡμᾶς, ἐὰν ὁ Χριστὸς ἔχῃ ποίμνην ὅλην τὴν ὑφήλιον, δυστυχῆ καὶ ταλαίπωρε;».


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὰ περὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ θανάτου τῆς Φαύστας, τοῦ Κρίσπου καὶ λοιπὰ βλέπε ἐν τῷ Βίῳ αὐτοῦ, ὃν διωρθωμένον ἔχομεν καταχωρίσει τῇ καʹ (21ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Μάλιστα βλέπε ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι ἐν αἷς λεπτομέστερον διασαφηνίζομεν τὰ γεγονότα ταῦτα. Σημειοῦμεν δὲ ἐνταῦθα ὅτι τὰ περὶ θανατώσεως τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Ἰουλιανοῦ Γάλλου καὶ τοῦ πατρὸς αὐτῶν Κωνσταντίου ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου δὲν ἔχονται ἀληθείας, διότι οὗτοι ἐθανατώθησαν ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου μετὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀπέθανεν ἐν ἔτει 337. Εὐθὺς ἀμέσως ὁ Κωνστάντιος ἐθανάτωσε τὸν πατέρα τοῦ Ἰουλιανοῦ Κωνστάντιον μεθ’ ὅλων τῶν ἄλλων συγγενῶν αὐτοῦ πλὴν τοῦ Γάλλου καὶ τοῦ Ἰουλιανοῦ, ἐπὶ τῇ κατηγορίᾳ ὅτι αὐτοὶ ἐδηλητηρίασαν τὸν πατέρα του Μέγαν Κωνσταντῖνον, τὸν δὲ Γάλλον ἐθανάτωσεν ὁ αὐτὸς Κωνστάντιος ἐν ἔτει 354, διότι παρὰ τὴν προστασίαν ποὺ τοῦ παρέσχεν ἐσκευώρει ἐπαναστάσεις κατ’ αὐτοῦ.

[2] Βλέπε περὶ τῆς Δάφνης καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 361.

[3] Βλέπε περὶ αὐτῆς εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Ἰουλίου, ὅτε ἑορτάζεται ὑπὸ τὸ ὄνομα Ἁγία Βερονίκη ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Εἰς τὴν ἐκεῖ ὑποσημείωσιν βλέπε καὶ περὶ τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁποῖον αὕτη ἐτεχνούργησε, ἡ δὲ πόλις τῆς Πανεάδος εἶναι ἡ κατόπιν κληθεῖσα Καισάρεια Φιλίππου (βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 241).

[4] «Ἀπώλετο τὸ μνημόσυνον αὐτῶν μετ’ ἤχου» (Ψαλμ. θʹ 7).

[5] «Δεῦτε καὶ ἐξολοθρεύσωμεν αὐτοὺς ἐξ ἔθνους καὶ οὐ μὴ μνησθῇ τὸ ὄνομα Ἰσραὴλ ἔτι» (Ψαλμ. πβʹ 5).

[6] «Καὶ εἶπεν Ἠλιού· ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ… τὰ θυσιαστήρια σου κατέσκαψαν…» (Γʹ Βασ. ιθʹ 10).

[7] Εἰς πολλὰ καὶ διάφορα μέρη εὑρίσκονται τὰ πνεύματα καὶ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων, διὰ τοῦτο καὶ ἐνεργοῦσιν εἰς τὸν αὐτὸν καιρὸν διαφόρους ἐνεργείας καὶ χάριτας, εἴτε ἀμέσως αἱ ψυχαὶ αὐτῶν, ὡς θέλουσί τινες, εἴτε ἐμμέσως διὰ τῶν Ἀγγέλων, ὡς θέλουσιν ἄλλοι, ἢ μᾶλλον καὶ ἀληθέστερον εἰπεῖν, διὰ τῆς θείας Χάριτος. Τί λέγω; Αἱ τῶν Ἁγίων ψυχαὶ πανταχοῦ ὁρῶσι καὶ ἐνεργοῦσιν, ὡς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος· «Τὰ τῶν Ἀγγέλων ἀναρίθμητα πλήθη. Καὶ μετὰ τούτων τὰ τῶν Πατέρων ἅγια πνεύματα (αἰδεσθήσεται ἡ Παρθένος)· οὐδεὶς γὰρ τούτων ἐστὶν ὃς οὐχὶ πανταχοῦ καθορᾷ»· (Λογ. περὶ παρθεν). Πῶς δὲ τοῦτο γίνεται; ἄκουσον. Ὁ Θεὸς καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ Χάρις ὑπάρχει πανταχοῦ ὡς φύσει ἀπεριόριστος. Ἐπειδὴ δὲ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων εἶναι ἡνωμέναι μετὰ τοῦ πανταχοῦ ὑπάρχοντος Θεοῦ καὶ τῆς πανταχοῦ ἐνεργούσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦτο καὶ αὐταὶ διὰ τῆς πανταχοῦ οὔσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, μετὰ τῆς ὁποίας εἰναι ἡνωμέναι, πανταχοῦ προφθάνουσιν ὄχι κατὰ φύσιν καὶ οὐσίαν· διότι περιγραπταὶ καὶ περιορισταὶ εἶναι αὗται λόγῳ τῆς οὐσίας αὐτῶν, ἀλλὰ κατὰ Χάριν καὶ μέθεξιν θείαν.