Τῇ Κ’ (20ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος ΑΡΤΕΜΙΟΥ.

Ταῦτα ὁ Παραβάτης ἀκούσας καὶ θυμωθείς, ἐκάλεσε λατόμους οἵτινες σχίζουσι τοὺς λίθους, καὶ λέγει πρὸς αὐτοὺς (δεικνύων συγχρονως λίθον τινὰ μέγαν καὶ σκληρότατον, ὅστις ἦτο ἔναντι τοῦ θεάτρου)· «Διαμοιράσατε εἰς δύο αὐτὴν τὴν πέτραν, βάλετε τὴν μίαν πλάκα εἰς τὴν γῆν, καὶ ἁπλώσατε αὐτὸν ἐπάνω· ἔπειτα ρίψατε τὸ ἄλλο μέρος ἄνωθεν μὲ ὁρμὴν καὶ βίαν μεγάλην, νὰ συσφιγχθῇ δὲ καλῶς εἰς τὸ μέσον τῶν δύο λίθων, οὕτως ὥστε νὰ συντριβῶσιν ὅλα τὰ ὀστᾶ του, διὰ νὰ μάθῃ μὲ τὰ ἔργα τίνος ἐναντιώνεται, καὶ ἂς ἀπολαύσῃ ἀπὸ τὸν Θεόν του βοήθειαν». Παρευθὺς λοιπὸν ἐτέλεσαν τὸ πρόσταγμα τοῦ τυράννου, καὶ τόσον ἔσφιγξαν οἱ λίθοι τὸν Ἅγιον, ὥστε ἤκουον οἱ περιεστῶτες τὸν ἦχον τῶν συντριβομένων ὀστέων του, διερράγησαν δὲ ὅλα τὰ ἐντόσθιά του, οἱ ὀφθαλμοί του ἐχύθησαν, καὶ συνετρίβη ὅλον τὸ σῶμά του. Ἀλλὰ καὶ εἰς τοσαύτην ἀνάγκην καὶ ὀδύνας βασανιζόμενος, δὲν ἠμέλησε τὴν ᾠδὴν τοῦ Θεοῦ, καὶ ἔλεγεν· «Ἐν πέτρᾳ ὕψωσάς με, ὡδήγησάς με, ὅτι ἐγεννήθης ἐλπίς μου, πύργος ἰσχύος ἀπὸ προσώπου ἐχθροῦ (Ψαλμ. ξ’ 3-4). Ἔστησας ἐπὶ πέτραν τοὺς πόδας μου, κατηύθυνας τὰ διαβήματά μου. Δέξαι λοιπόν, Υἱὲ Θεοῦ Μονογενές, τὸ πνεῦμά μου καὶ μὴ συγκλείσῃς με εἰς χεῖρας ἐχθρῶν».

Ἔμεινε λοιπὸν εἰς τὸ μέσον τῶν πετρῶν ὁ Ἅγιος ἕνα ἡμερονύκτιον· τὴν δε ἑπομένην ἡμέραν προσέταξεν ὁ τύραννος νὰ ἄρωσι τὸν λίθον, νομίζων ὅτι συνετρίβη τελείως, καὶ δὲν εἷχε πλέον τινὰ πνοήν. Ὡς ἐξέβαλον ὅμως τὴν ἐπάνωθεν αὐτοῦ κειμένην πέτραν ἠγέρθη ὄρθιος καὶ πάντες ἐξεπλάγησαν, βλέποντες ἄνθρωπον γυμνόν, χωρὶς ὀφθαλμούς, τὰς σάρκας του καὶ τὰ ὀστᾶ του λειοτριβημένα ἀπὸ τοὺς λίθους, τὰ ἐντόσθιά του ὅλα ἐκβεβλημένα, καὶ αὐτὸν νὰ περιπατῇ (ὤ ξένου θεάματος!) καὶ νὰ συνδιαλέγηται πρὸς τὸν τύραννον, ὁ ὁποῖος καὶ αὐτὸς ἐθαύμασε βλέπων αὐτὸν ὡς τέρας τι ἐξαίσιον. Τότε ὁ βασιλεὺς λέγει πρὸς τοὺς περιεστῶτας· «Βλέπετε πρᾶγμα καινὸν καὶ παράδοξον; ὄντως φαρμακεὺς καὶ μάγος εἶναι οὗτος ὁ ἅνθρωπος· ναί, μὰ τοὺς ἀνικήτους καὶ ἀθανάτους θεούς! Δὲν ἐπίστευον ποτὲ νὰ εἶναι ἀκόμη ζωντανὸς αὐτὸς ὁ φονεύς, νὰ περιπατῇ καὶ νὰ συνδιαλέγηται χωρὶς τὰ μέλη του καὶ τὰ ἐντόσθια· ἀλλὰ οἱ θεοὶ τὸν ἐφύλαξαν διὰ σωφρονισμὸν πολλῶν ἀφρόνων, διὰ νὰ φαίνηται θέαμα φοβερὸν καὶ φάντασμα εἰς ἐκείνους, οἵτινες δὲν προσκυνοῦσι τὸ κράτος αὐτῶν τὸ ὑπερκόσμιον». Ταῦτα εἰπών, λέγει πρὸς τὸν Μάρτυρα· «Ἰδού, ταλαίπωρε, ἐστερήθης τῶν ὀφθαλμῶν καὶ πάντων τῶν μελῶν, καὶ ἔμεινες συντετριμμένος καὶ ἄχρηστος. Λοιπὸν ποίαν ἐλπίδα ἔχεις πλέον εἰς ἐκεῖνον εἰς τὸν ὁποῖον ἤλπιζες; ἀλλὰ ἐπικαλέσθητι τὴν εὐμένειαν τῶν θεῶν, καὶ πρόσελθε εἰς αὐτούς, ἵνα ἴσως σὲ ἐλεήσωσι, καὶ δὲν σὲ παραδώσωσιν εἰς τὰς τιμωρίας τοῦ ᾅδου».


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὰ περὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ θανάτου τῆς Φαύστας, τοῦ Κρίσπου καὶ λοιπὰ βλέπε ἐν τῷ Βίῳ αὐτοῦ, ὃν διωρθωμένον ἔχομεν καταχωρίσει τῇ καʹ (21ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Μάλιστα βλέπε ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι ἐν αἷς λεπτομέστερον διασαφηνίζομεν τὰ γεγονότα ταῦτα. Σημειοῦμεν δὲ ἐνταῦθα ὅτι τὰ περὶ θανατώσεως τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Ἰουλιανοῦ Γάλλου καὶ τοῦ πατρὸς αὐτῶν Κωνσταντίου ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου δὲν ἔχονται ἀληθείας, διότι οὗτοι ἐθανατώθησαν ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου μετὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀπέθανεν ἐν ἔτει 337. Εὐθὺς ἀμέσως ὁ Κωνστάντιος ἐθανάτωσε τὸν πατέρα τοῦ Ἰουλιανοῦ Κωνστάντιον μεθ’ ὅλων τῶν ἄλλων συγγενῶν αὐτοῦ πλὴν τοῦ Γάλλου καὶ τοῦ Ἰουλιανοῦ, ἐπὶ τῇ κατηγορίᾳ ὅτι αὐτοὶ ἐδηλητηρίασαν τὸν πατέρα του Μέγαν Κωνσταντῖνον, τὸν δὲ Γάλλον ἐθανάτωσεν ὁ αὐτὸς Κωνστάντιος ἐν ἔτει 354, διότι παρὰ τὴν προστασίαν ποὺ τοῦ παρέσχεν ἐσκευώρει ἐπαναστάσεις κατ’ αὐτοῦ.

[2] Βλέπε περὶ τῆς Δάφνης καὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 361.

[3] Βλέπε περὶ αὐτῆς εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Ἰουλίου, ὅτε ἑορτάζεται ὑπὸ τὸ ὄνομα Ἁγία Βερονίκη ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Εἰς τὴν ἐκεῖ ὑποσημείωσιν βλέπε καὶ περὶ τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁποῖον αὕτη ἐτεχνούργησε, ἡ δὲ πόλις τῆς Πανεάδος εἶναι ἡ κατόπιν κληθεῖσα Καισάρεια Φιλίππου (βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 241).

[4] «Ἀπώλετο τὸ μνημόσυνον αὐτῶν μετ’ ἤχου» (Ψαλμ. θʹ 7).

[5] «Δεῦτε καὶ ἐξολοθρεύσωμεν αὐτοὺς ἐξ ἔθνους καὶ οὐ μὴ μνησθῇ τὸ ὄνομα Ἰσραὴλ ἔτι» (Ψαλμ. πβʹ 5).

[6] «Καὶ εἶπεν Ἠλιού· ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ… τὰ θυσιαστήρια σου κατέσκαψαν…» (Γʹ Βασ. ιθʹ 10).

[7] Εἰς πολλὰ καὶ διάφορα μέρη εὑρίσκονται τὰ πνεύματα καὶ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων, διὰ τοῦτο καὶ ἐνεργοῦσιν εἰς τὸν αὐτὸν καιρὸν διαφόρους ἐνεργείας καὶ χάριτας, εἴτε ἀμέσως αἱ ψυχαὶ αὐτῶν, ὡς θέλουσί τινες, εἴτε ἐμμέσως διὰ τῶν Ἀγγέλων, ὡς θέλουσιν ἄλλοι, ἢ μᾶλλον καὶ ἀληθέστερον εἰπεῖν, διὰ τῆς θείας Χάριτος. Τί λέγω; Αἱ τῶν Ἁγίων ψυχαὶ πανταχοῦ ὁρῶσι καὶ ἐνεργοῦσιν, ὡς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος· «Τὰ τῶν Ἀγγέλων ἀναρίθμητα πλήθη. Καὶ μετὰ τούτων τὰ τῶν Πατέρων ἅγια πνεύματα (αἰδεσθήσεται ἡ Παρθένος)· οὐδεὶς γὰρ τούτων ἐστὶν ὃς οὐχὶ πανταχοῦ καθορᾷ»· (Λογ. περὶ παρθεν). Πῶς δὲ τοῦτο γίνεται; ἄκουσον. Ὁ Θεὸς καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ Χάρις ὑπάρχει πανταχοῦ ὡς φύσει ἀπεριόριστος. Ἐπειδὴ δὲ αἱ ψυχαὶ τῶν Ἁγίων εἶναι ἡνωμέναι μετὰ τοῦ πανταχοῦ ὑπάρχοντος Θεοῦ καὶ τῆς πανταχοῦ ἐνεργούσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦτο καὶ αὐταὶ διὰ τῆς πανταχοῦ οὔσης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, μετὰ τῆς ὁποίας εἰναι ἡνωμέναι, πανταχοῦ προφθάνουσιν ὄχι κατὰ φύσιν καὶ οὐσίαν· διότι περιγραπταὶ καὶ περιορισταὶ εἶναι αὗται λόγῳ τῆς οὐσίας αὐτῶν, ἀλλὰ κατὰ Χάριν καὶ μέθεξιν θείαν.