Ὑπόμνημα εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου καὶ Πανευφήμου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ ΛΟΥΚΑ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ». Παρατίθεται διασκευασμένον.

Σελίδα 7 από 14

Μετὰ δὲ ταῦτα ἀφήσας αὐτὸν εἰς τὴν Ρώμην δέσμιον, ἐπῆγε, μόνος του εἰς τὴν Λιβύην καὶ εἰς τὴν Αἴγυπτον καὶ ἐκεῖ ἐδίδασκε το κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου. Οὐχὶ δὲ μόνον τοσαῦτα κατώρθωσεν ὁ Ἀπόστολος οὗτος, ἀλλὰ καὶ τὴν Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ λέγουσιν ὅτι πρῶτος αὐτὸς ἐζωγράφισεν, ὡς τεχνίτης ἄριστος ὅπου ἦτο καὶ εἰς τὴν ζωγραφικὴν τέχνην· καὶ τῆς Κυρίας Θεοτόκου τρεῖς καὶ μόνας ἐζωγράφισεν Εἰκόνας ζώσης αὐτῆς, καὶ τὰς ἐπῆγε πρὸς αὐτὴν νὰ τὰς ἰδῇ, ἐὰν τῆς ἀρέσκουσι. Καὶ ἡ Κυρία Θεοτόκος, ὡς τὰς εἶδεν, τὰς ηὐλόγησε καὶ εἶπεν· «ἡ Χάρις τοῦ ἐξ ἐμοῦ γεννηθέντος εἴη δι’ ἐμοῦ μετ’ αὐτῶν».

Ἀπ’ αὐτὰς τὰς τρεῖς ἁγίας Εἰκόνας, ἡ μὲν μία εὑρίσκεται εἰς τὴν Πελοπόννησον, εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου, ἥτις εἶναι κατεσκευασμένη μὲ κηρομάστιχον [4]· ἡ δὲ δευτέρα λέγουσιν ὅτι εἶναι εἰς τὴν μικρὰν Ρωσίαν, εἴς τινα πόλιν λεγομένην Βιλίναν, εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Παναγίας, ἥτις εἶναι μὲ χρώματα ἐζωγραφισμένη καὶ περικεκοσμημένη διὰ τιμίων λίθων καὶ χρυσίου μὲ βασιλικὴν μεγαλοπρέπειαν, διὰ τὴν ὁποίαν λέγουσιν οἱ Χριστιανοὶ τοῦ τόπου ἐκείνου, ὅτι εὑρίσκουσιν εἰς τὰ βιβλία των γεγραμμένον, ὅτι οἱ Χριστιανοὶ βασιλεῖς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εἰς τοὺς παλαιοὺς καιρούς, τὴν ἐχάρισαν εἰς τοὺς Ρώσους, ποιήσαντες καὶ συνθήκην μετ’ αὐτῶν, διὰ νὰ μὴ ἐπέρχωνται κατὰ τῶν τόπων αὐτῶν προξενοῦντες ζημίας καὶ δῃώσεις (λεηλασίας), ἀλλὰ νὰ εἶναι πάντοτε σύμμαχοί των. Ἡ δὲ τρίτη εἰκών, κατὰ τὴν βεβαίωσιν τοῦ χρυσοβούλλου Ἰωάννου Γρηγορίου Γκίκα Βοεβόδα, ἡγεμόνος πάσης Οὑγγροβλαχίας ἐν ἔτει ͵ζσνζ’ (7257) ἀπὸ κτίσεως κόσμου, (ἤτοι ἐν ἔτει ͵αψμθ’ (1749) ἀπὸ Χριστοῦ) Ὀκτωβρίου ε’, εὑρίσκεται εἰς τὴν ἐν Κύπρῳ Μονὴν τοῦ Κύκκου.

Περιπατῶν ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος ἀπὸ τόπου εἰς τόπον καὶ διδάσκων εἰς τὰ ἔθνη τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου, ἔφθασε καὶ εἰς τὰς ἑπταπύλους Θήβας τῆς Βοιωτίας, τῆς ὁποίας καὶ Ἀρχιερεὺς καὶ ποιμὴν λογικὸς ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου εἶχε χειροτονηθῆ. Ἀλλὰ μάθετε καὶ τοῦτο, διὰ νὰ μὴ ἀμφιβάλλητε, ὅταν ἀκούητε περὶ τῶν Θηβῶν τούτων. Θῆβαι πόλεις ὀνομάζονται πολλαί, ἐκ τῶν ὁποίων μία εἶναι εἰς τὴν Αἴγυπτον, ἡ ὁποία ὀνομάζεται καὶ Θηβαΐς, ἢ Ἄνω Αἴγυπτος, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἦτο ὁ Ὅσιος Παῦλος ὁ λεγόμενος Θηβαῖος καὶ ἄλλοι πολλοὶ Ὅσιοι Πατέρες.

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀντιόχεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα 28 πόλεις, ὧν αἱ πλεῖσται ἐν τῇ Ἀσίᾳ. Αἱ περισσότεραι τούτων ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ κράτους τῶν Σελευκιδῶν (βασιλείου τῆς Συρίας) Σελεύκου Αʹ Νικάτορος στρατηγοῦ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων διαδόχων αὐτοῦ, πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ πατρός του Ἀντιόχου. Ἐπίσης ἀρκεταὶ ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ Σελεύκου Ἀντιόχου Αʹ τοῦ Σωτῆρος (324-261 π.Χ.). Ἐξ ὅλων τούτων περιφανεστέρα ὑπῆρξεν ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη, ἥτις πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐκαλεῖτο ἡ ἐπὶ Δάφνῃ (ἢ ἐπὶ Ὀρόντου). Ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον τῆς Ἀντιοχείας περιώνυμον, εἰς τὸ ὁποῖον διέμενον οἱ Σελευκίδαι, ὁ δὲ Ὀρόντης ὁ μεγαλύτερος ποταμὸς τῆς Συρίας, καλούμενος σήμερον ὑπὸ τῶν ἐντοπίων Νάχρ-Ἔλ-Ἄζι. Ἡ Ἀντιόχεια ἔκειτο ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Ὀρόντου, εἰς ἀπόστασιν 35 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης καὶ 40 χ.λ.μ. νοτίως τῆς Ἀλεξανδρέττας.

Ἡ πόλις τῆς Ἀντιοχείας διεδραμάτισε σπουδαιότατον ἱστορικὸν ρόλον ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῆς μέχρι τῆς καταλήψεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ὡς δὲ γράφεται καὶ ἀνωτέρω εἶναι ἡ πρώτη δεχθεῖσα τὸν Χριστιανισμὸν πόλις. Πλὴν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἐγεννήθησαν ἐν αὐτῇ καὶ ἄλλοι μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες ὧν διαπρεπέστερος ὁ μέγας φωστὴρ θεῖος Χρυσόστομος. Ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ἀντιοχείας καὶ πρῶτος αὐτῆς Ἐπίσκοπος ἐχρημάτισεν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Εἰς Πατριαρχεῖον ἡ Ἐκκλησία Ἀντιοχείας ἀνεκηρύχθη ἐν ἔτει 526. Κατὰ τὸ ἔτος 638 ἡ Ἀντιόχεια κατελήφθη ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ἀνεκτήθη δὲ ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 969. Τὸ ἔτος 1268 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Κατὰ τὸν ΙϚʹ αἰῶνα ἡ ἕδρα τοῦ Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας μετεφέρθη εἰς Δαμασκὸν τῆς Συρίας ὅπου καὶ παραμένει μέχρι σήμερον. Τελευταῖος Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ὑπῆρξεν ὁ Σπυρίδων, ἐκβληθεὶς ἐν ἔτει 1898· ἔκτοτε πατριαρχεύουν Σύροι Ὀρθόδοξοι ἀραβόφωνες. Σήμερον ἡ Αντιόχεια εἶναι μικρὰ πόλις ἀνήκουσα εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ καλουμένη ὑπὸ τούτων Ἀντακιέ.

[2] Ὁ Ἱερὸς Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς εἰς τὸ κδʹ κεφάλαιον αὐτοῦ μόνον τὸ ὄνομα τοῦ Κλεώπα ἀναφέρει, ἀποσιωπᾶ δὲ τὸ ὄνομα τοῦ μετὰ τοῦ Κλεώπα συμπορευομένου, ἐξ οὗ καὶ προῆλθεν ἡ σύγχυσις, περὶ ἧς βλέπε ἑπομένην ὑποσημείωσιν.

[3] Τὰ εἰς τὰς δύο τελευταίας παραγράφους ἀναφερόμενα, ὅτι δηλαδὴ ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐγνώρισε προσωπικῶς τὸν Κύριον ἐπὶ τῆς γῆς εὑρισκόμενον καὶ ἐγένετο αὐτήκοος τῆς διδασκαλίας Αὐτοῦ καὶ παρηκολούθησε ἐκ τοῦ πλησίον τὰ Ἅγια Αὐτοῦ Πάθη, καὶ ὅτι οὗτος ἦτο ὁ μετὰ τοῦ Κλεώπα εἰς Ἐμμαοὺς συμπορευόμενος, ὅτε εἶδον ἐκεῖνοι τὸν Κύριον μετὰ τὴν Ἀνάστασιν, ἔτι δὲ ὅτι ἦτο παρὼν εἰς τὴν Ἀνάληψιν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν Ἁγίαν Πεντηκοστήν, ταῦτα, λέγω, εἶναι τὰ ἀμφιβαλλόμενα περὶ ὧν γράφομεν ἐν τῇ ὑποσημειώσει σελ. 356-358.

[4] Περὶ τῆς ἁγίας ταύτης Εἰκόνος βλέπε κατωτέρω ἐν τῇ αὐτῇ ἡμερομηνίᾳ, εἰς τὸ Συναξάριον τῶν Ὁσίων Συμεών, Θεοδώρου καὶ Εὐφροσύνης, σελ. 378 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[5] Βλέπε 2αν ὑποσημείωσιν σελίδος 303.

[6] Περὶ τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Καταθέσεως τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Λουκᾶ βλέπε καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Νοεμβρίου, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Λουκᾶ, Ἀνδρέου, Θωμᾶ κ.λ.π. παρέμειναν ἐν Κωνσταντινουπόλει μέχρι τῆς ἁλώσεως αὐτῆς ὑπὸ τῶν Λατίνων (1204), ὅτε ἠρπάγησαν ὑπ’ αὐτῶν καὶ ἐφέρθησαν εἰς τὴν Ρώμην. Βλέπε καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῆς σελ. 171 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ