Ὑπόμνημα εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου καὶ Πανευφήμου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ ΛΟΥΚΑ, ἐκ τοῦ «Νέου Θησαυροῦ». Παρατίθεται διασκευασμένον.

Σελίδα 4 από 14

Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι εἶχον χοίρους ἠμπορεῖ νὰ ἐννοήσῃ τις ὅτι κατῴκουν ἐκεῖ Ἕλληνες, διότι ἡ χώρα τῶν Γεργεσηνῶν, εἰς τὴν ὁποίαν ἔκαμεν ὁ Χριστὸς τὸ θαῦμα καὶ ἰάτρευσε τοὺς δαιμονιζομένους, καὶ οἱ δαίμονες φεύγοντες εἰσῆλθον εἰς τὴν ἀγέλην τῶν χοίρων, καθὼς διηγεῖται τοῦτο ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος εἰς τὸ ὄγδοον κεφάλαιον, ἦτο εἰς τὰ περίχωρα τῆς Γαλιλαίας. Εἰς αὐτὴν λοιπὸν ἐπειδὴ κατῴκουν Ἕλληνες, διὰ τοῦτο εἶχον καὶ χοίρους, διότι οἱ Ἑβραῖοι δὲν ἔτρωγον χοίρους.

Τότε λοιπὸν καὶ ὁ θεῖος οὗτος Ἀπόστολος Λουκᾶς, τυχὼν ἐκεῖ εἰς τὴν Γαλιλαίαν, ἐπίστευσε καὶ αὐτὸς ἀκούσας τὸ κήρυγμα τοῦ Κυρίου, διότι δὲν εἶχεν αὐτὸς ὀφθαλμοὺς ψυχικοὺς τοῦ μὴ βλέπειν τὸ φῶς τῆς θεογνωσίας καὶ ὦτα τοῦ μὴ ἀκούειν τὸ κήρυγμα τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ἀλλὰ κεκαθαρμένος ἀπὸ τὰ πάθη τοῦ κόσμου, ἔχων δὲ τὸν νοῦν καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς καθαροὺς ἀπὸ τὰς κοσμικὰς φροντίδας, παρευθύς, ὡς γῆ ἀγαθή, ἐδέξατο τὸν σπόρον τοῦ κηρύγματος, καὶ ἄφησε μὲν τελείως ὅλην τὴν θρησκείαν τῶν εἰδωλολατρῶν, ἠκολούθησε δὲ ὁλοψύχως τὸν Δεσπότην Χριστόν, διὸ καὶ εἰς ὅλα τὰ θαύματα τοῦ Χριστοῦ ἦτο καὶ αὐτὸς παρών, καὶ πλέον περισσότερον ἐστερεοῦτο ἐκ τούτων εἰς τὴν θεογνωσίαν. Διότι, ὅπως ὑπερέβαινε τοὺς ἀνθρώπους τοῦ καιροῦ ἐκείνου εἰς σοφίαν καὶ εἰς μάθησιν, τοσοῦτον ταχύτερα παρὰ τοὺς ἄλλους ἠννόησε τὴν ἀλήθειαν.

Διὰ τοῦτο λοιπὸν καὶ ὁ θεῖος οὗτος Λουκᾶς ἐγένετο μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ γνήσιος, καὶ δὲν ἔλειπε παντελῶς ἀπὸ πλησίον του· πλὴν δὲν ἦτο εἷς ἀπὸ τοὺς Δώδεκα Ἀποστόλους τοὺς πρώτους, ἀλλὰ ἀπὸ τοὺς Ἑβδομήκοντα, οἵτινες ἐπίστευσαν ὑστερώτερα, ἦτο δὲ καὶ εἰς τὴν Σταύρωσιν τοῦ Χριστοῦ, καὶ εἰς τὰ Ἅγια Πάθη παρὼν καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ἄλλων Μαθητῶν. Κατὰ τοῦτο δὲ καὶ ὑπερέβαλλε τοὺς ἄλλους Ἀποστόλους, διότι μετὰ τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ τὴν λαμπρὰν Κυριακήν, τὸ ἑσπέρας, εἶδε τὸν Χριστὸν ἀναστάντα, πρῶτος τῶν ἄλλων μαθητῶν, καθὼς τὸ διηγεῖται ὁ ἴδιος εἰς τὸ κατ’ αὐτὸν Εὐαγγέλιον, εἰς τὸ κδ’ (24ον) κεφάλαιον λέγων, ὅτι πορευομένους εἰς τὴν χώραν Ἐμμαοὺς μετὰ τοῦ Κλεώπα [2] συνήντησεν αὐτοὺς ὁ Κύριος ἐν σχήματι ἄλλου ἀνθρώπου· καὶ αὐτοὶ τότε μὲν δὲν τὸν ἐγνώρισαν, μετὰ δὲ ταῦτα, ὅταν ἐκάθησαν εἰς τὴν τράπεζαν διὰ νὰ φάγωσιν, ἐκεῖ ὅπου ἔκοψεν ὁ Χριστὸς τὸν ἄρτον, μετήλλαξε τὸ πρόσωπόν του εἰς τὸ πρότερον εἶδος καὶ τότε τὸν ἐγνώρισαν· αὐτὸς δὲ παρευθὺς ἀνελήφθη ἀπ᾽ ἔμπροσθέν των. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν κάθοδον τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ἐκεῖ καὶ αὐτὸς ὤν, μετέλαβε τῆς ἴσης Χάριτος ὁμοῦ μετὰ τῶν ἄλλων Ἀποστόλων [3].

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀντιόχεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα 28 πόλεις, ὧν αἱ πλεῖσται ἐν τῇ Ἀσίᾳ. Αἱ περισσότεραι τούτων ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ κράτους τῶν Σελευκιδῶν (βασιλείου τῆς Συρίας) Σελεύκου Αʹ Νικάτορος στρατηγοῦ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων διαδόχων αὐτοῦ, πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ πατρός του Ἀντιόχου. Ἐπίσης ἀρκεταὶ ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ Σελεύκου Ἀντιόχου Αʹ τοῦ Σωτῆρος (324-261 π.Χ.). Ἐξ ὅλων τούτων περιφανεστέρα ὑπῆρξεν ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη, ἥτις πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐκαλεῖτο ἡ ἐπὶ Δάφνῃ (ἢ ἐπὶ Ὀρόντου). Ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον τῆς Ἀντιοχείας περιώνυμον, εἰς τὸ ὁποῖον διέμενον οἱ Σελευκίδαι, ὁ δὲ Ὀρόντης ὁ μεγαλύτερος ποταμὸς τῆς Συρίας, καλούμενος σήμερον ὑπὸ τῶν ἐντοπίων Νάχρ-Ἔλ-Ἄζι. Ἡ Ἀντιόχεια ἔκειτο ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Ὀρόντου, εἰς ἀπόστασιν 35 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης καὶ 40 χ.λ.μ. νοτίως τῆς Ἀλεξανδρέττας.

Ἡ πόλις τῆς Ἀντιοχείας διεδραμάτισε σπουδαιότατον ἱστορικὸν ρόλον ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῆς μέχρι τῆς καταλήψεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ὡς δὲ γράφεται καὶ ἀνωτέρω εἶναι ἡ πρώτη δεχθεῖσα τὸν Χριστιανισμὸν πόλις. Πλὴν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἐγεννήθησαν ἐν αὐτῇ καὶ ἄλλοι μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες ὧν διαπρεπέστερος ὁ μέγας φωστὴρ θεῖος Χρυσόστομος. Ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ἀντιοχείας καὶ πρῶτος αὐτῆς Ἐπίσκοπος ἐχρημάτισεν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Εἰς Πατριαρχεῖον ἡ Ἐκκλησία Ἀντιοχείας ἀνεκηρύχθη ἐν ἔτει 526. Κατὰ τὸ ἔτος 638 ἡ Ἀντιόχεια κατελήφθη ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ἀνεκτήθη δὲ ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 969. Τὸ ἔτος 1268 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Κατὰ τὸν ΙϚʹ αἰῶνα ἡ ἕδρα τοῦ Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας μετεφέρθη εἰς Δαμασκὸν τῆς Συρίας ὅπου καὶ παραμένει μέχρι σήμερον. Τελευταῖος Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ὑπῆρξεν ὁ Σπυρίδων, ἐκβληθεὶς ἐν ἔτει 1898· ἔκτοτε πατριαρχεύουν Σύροι Ὀρθόδοξοι ἀραβόφωνες. Σήμερον ἡ Αντιόχεια εἶναι μικρὰ πόλις ἀνήκουσα εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ καλουμένη ὑπὸ τούτων Ἀντακιέ.

[2] Ὁ Ἱερὸς Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς εἰς τὸ κδʹ κεφάλαιον αὐτοῦ μόνον τὸ ὄνομα τοῦ Κλεώπα ἀναφέρει, ἀποσιωπᾶ δὲ τὸ ὄνομα τοῦ μετὰ τοῦ Κλεώπα συμπορευομένου, ἐξ οὗ καὶ προῆλθεν ἡ σύγχυσις, περὶ ἧς βλέπε ἑπομένην ὑποσημείωσιν.

[3] Τὰ εἰς τὰς δύο τελευταίας παραγράφους ἀναφερόμενα, ὅτι δηλαδὴ ὁ θεῖος Λουκᾶς ἐγνώρισε προσωπικῶς τὸν Κύριον ἐπὶ τῆς γῆς εὑρισκόμενον καὶ ἐγένετο αὐτήκοος τῆς διδασκαλίας Αὐτοῦ καὶ παρηκολούθησε ἐκ τοῦ πλησίον τὰ Ἅγια Αὐτοῦ Πάθη, καὶ ὅτι οὗτος ἦτο ὁ μετὰ τοῦ Κλεώπα εἰς Ἐμμαοὺς συμπορευόμενος, ὅτε εἶδον ἐκεῖνοι τὸν Κύριον μετὰ τὴν Ἀνάστασιν, ἔτι δὲ ὅτι ἦτο παρὼν εἰς τὴν Ἀνάληψιν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν Ἁγίαν Πεντηκοστήν, ταῦτα, λέγω, εἶναι τὰ ἀμφιβαλλόμενα περὶ ὧν γράφομεν ἐν τῇ ὑποσημειώσει σελ. 356-358.

[4] Περὶ τῆς ἁγίας ταύτης Εἰκόνος βλέπε κατωτέρω ἐν τῇ αὐτῇ ἡμερομηνίᾳ, εἰς τὸ Συναξάριον τῶν Ὁσίων Συμεών, Θεοδώρου καὶ Εὐφροσύνης, σελ. 378 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[5] Βλέπε 2αν ὑποσημείωσιν σελίδος 303.

[6] Περὶ τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Καταθέσεως τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Λουκᾶ βλέπε καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Νοεμβρίου, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Λουκᾶ, Ἀνδρέου, Θωμᾶ κ.λ.π. παρέμειναν ἐν Κωνσταντινουπόλει μέχρι τῆς ἁλώσεως αὐτῆς ὑπὸ τῶν Λατίνων (1204), ὅτε ἠρπάγησαν ὑπ’ αὐτῶν καὶ ἐφέρθησαν εἰς τὴν Ρώμην. Βλέπε καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τῆς σελ. 171 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ