Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος ΕΥΘΥΜΙΟΣ ὁ Νέος ὁ ἀπὸ Ἀγκύρας, ὁ κτίτωρ τῆς παρὰ τὴν Θεσσαλονίκην Μονῆς τῶν Περιστερῶν, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ἐκεῖ θέλεις εὕρει τὸν Ἱερὸν Ναὸν τοῦ Πρωτοκλήτου τῶν Ἀποστόλων Ἀνδρέου, πάλαι μέν ποτε φιλοκάλως ὑπὸ τῶν εὐσεβῶν Χριστιανῶν οἰκοδομηθέντα, νῦν δὲ ἐρειπωθέντα καὶ ὑπὸ τῶν κατεχόντων αὐτὸν ὡς μάνδραν προβάτων χρησιμοποιούμενον καὶ τοῦτον ἐκκαθάρισον καὶ ἀνέγειρον καὶ ψυχῶν πάλιν φροντιστήριον ἀνάδειξον αὐτόν, ἐγὼ δὲ θὰ σὲ καθοδηγήσω καὶ θὰ σοὶ προπορεύωμαι καὶ συναντιλήπτωρ καὶ συμβοηθός σου θὰ εἶμαι πρὸς ἐκτέλεσιν τοῦ ἔργου τούτου, καθότι δὲν εἶναι καλὸν νὰ εἶσαι εἰσέτι καὶ νὰ αὐλίζεσαι εἰς τὰς ἐρήμους καὶ νὰ πολεμῇς τοὺς δαίμονας, οἵτινες πρὸ πολλοῦ ἡττηθέντες διὰ τῆς ἀρετῆς σου ἐδραπέτευσαν».

Καταλιπὼν λοιπὸν ὁ θεοπειθὴς καὶ θεάρεστος Εὐθύμιος, ἅμα τῆ θείᾳ ταύτῃ κελεύσει, τὰ ἀκρωτήρια τοῦ Ἄθωνος καὶ συμπαραλαβὼν μετ’ αὐτοῦ δύο ἐκ τῶν μαθητῶν του, Ἰγνάτιον καὶ Ἐφραὶμ καλουμένους, ἔρχεται καὶ πάλιν εἰς τὴν Θεσσαλονίκην. Ὑπεδέχθησαν δὲ τοῦτον οἱ εὐσεβεῖς καὶ φιλομόναχοι Θεσσαλονικεῖς ὥσπερ ἐξ οὐρανίων ἀδύτων ἐπιδημήσαντα Ἄγγελον. Καὶ εὐθὺς ἀμέσως ἐπληροφορήθη παρὰ τῶν γινωσκόντων τὸν ἐκ Θεοῦ ὁρισθέντα ἱερὸν τόπον «Περιστεραὶ» καὶ ὑπὸ τίνων κατέχεται ὁ τόπος οὗτος καὶ πάραυτα ἄνευ ἀργοπορίας τινὸς ἐπιλαμβάνεται διὰ τῆς συνδρομῆς τῶν ἐκεῖσε προσδραμόντων πιστῶν τῆς φιλοκάλου καὶ ὅσον ἦτο δυνατὸν ταχυτέρας καὶ μεγαλοπρεποῦς ἀνεγέρσεως τοῦ ἱεροῦ τούτου ἱδρύματος καὶ θείου σκηνώματος. Φέρει λοιπὸν εἰς πέρας τὴν ὅλην οἰκοδομὴν δι’ ἀτρύτων κόπων, πόνων καὶ μόχθων διὰ δωρεῶν, ὡς εἴρηται, τῶν εὐσεβῶν καὶ φιλομονάχων Θεσσαλονικέων καὶ εἰς ἱερὰν καὶ εὐαγῆ Μονὴν καταρτίζει καὶ ἀναδεικνύει αὐτήν. Παραλείπομεν χάριν συντομίας ἐνταῦθα τὴν ἐξιστόρησιν τῶν ἀγώνων αὐτοῦ, τοὺς ὁποίους κατέβαλε κατὰ τὴν ἀνοικοδόμησιν τοῦ εὐαγοῦς καὶ σεβασμίου καθιδρύματος, πολεμούμενος ἀείποτε ὑπὸ ὁρατῶν καὶ ἀοράτων πολεμίων τῆς ψυχικῆς σωτηρίας τῶν εὐσεβῶν Χριστιανῶν, ὡς συμβαίνει πάντοτε εἰς τοιαύτας περιστάσεις, κατὰ τὰς ὁποίας ἐπιτελεῖται ὑπό τινων οἱαδήποτε ἀγαθοεργία. Οὔτε δυνάμεθα νὰ ἐπεκταθῶμεν εἰς τὴν διήγησιν τῆς φιλευσεβοῦς προθυμίας, μετὰ τῆς ὁποίας ἤρχοντο συναρωγοὶ ἠθικῶς τε καὶ ὑλικῶς οἱ φιλομόναχοι Θεσσαλονικεῖς καὶ οἱ περίοικοι εἰς τὴν ἀνέγερσιν τῆς περικαλλοῦς νέας αὐτῆς Μονῆς. Ταῦτα πάντα διαλαμβάνει καὶ ἀναγράφει μετὰ περισσῆς λεπτολογίας, σαφηνείας καὶ χάριτος λόγου ὁ ἱερώτατος βιογράφος τοῦ Ἁγίου Βασίλειος.


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε τὴν ὑποσημείωσιν σελ. 228-229.

[2] Ἄγκυρα πόλις τῆς ἀρχαίας Φρυγίας ἥτις κατὰ τοὺς χρόνους τῆς Ρωμαϊκῆς κυριαρχίας ἦτο γνωστὴ ὡς Γαλατία (βλ. ὑποσημ. σελ. 228-229). Κεῖται εἰς ἀπόστασιν 450 χ.λ.μ. νοτιοανατολικῶς τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Κροίσου (βλ. ὑποσημ. σελ. 274-276) ὑπήγετο ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν αὐτοῦ. Ὅτε οἱ Γαλάται προσῆλθον εἰς τὸν Χριστιανισμὸν ἡ Ἄγκυρα κατέστη Μητρόπολις τῆς λεγομένης Πρώτης Γαλατίας, ἐνῷ ἡ γειτονικὴ Πεσινοῦς τῆς Δευτέρας Γαλατίας. Πρὸς αὐτοὺς ἀπηυθύνετο ἡ πρὸς Γαλάτας ἐπιστολὴ τοῦ Παύλου. Ἐν αὐτῇ συνῆλθεν ἐν ἔτει 314 Τοπικὴ Σύνοδος ἐκδόσασα 25 Κανόνας οὓς βλέπε ἐν τῶ «Πηδαλίῳ». Ἀπὸ τοῦ 1362 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Πρωτεύουσα τῆς νέας Τουρκικῆς Δημοκρατίας ἀνεκηρύχθη ὑπὸ τοῦ Μουσταφᾶ Κεμὰλ τὴν 13ην Ὀκτωβρίου 1923.

[3] Ὄλυμπος· ὄρος μέγα τῆς Βιθυνίας, βλέπε σχετικῶς ὑποσημείωσιν σελ. 229.

[4] Περὶ τούτου οὕτω πως χαρακτηριστικώτατα ὑπαινίσσεται ὁ ἱερὸς αὐτοῦ βιογράφος· «Ἦν γὰρ οὐ κρυπτός τις καὶ ὕφαλος κἂν ἀπ’ Ἀρμενίων τὸ γένος κατήγετο, ἀλλ’ ἀπόνηρος ἅμα τε καὶ ἁπλοῦς τὸν τρόπον καὶ ἄδολος…».

[5] Πρόκειται περὶ τῆς Σκύδρας, κώμης τῆς ἐπαρχίας Ἐδέσσης τοῦ νομοῦ Πέλλης τῆς Μακεδονίας ἀπεχούσης τῆς Θεσσαλονίκης περὶ τὰ 60 χ.λ.μ. Εἶναι ἕδρα κοινότητος περιλαμβανούσης καὶ τὰ χωρία Λιποχῶρι καὶ Μαυροβοῦνι. Ἐπὶ Βυζαντινῶν καὶ Τουρκοκρατίας ἐκαλοῦντο κοινῶς Σιδεροκάψια, ἐξ οὗ καὶ ὁ βιογράφος τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου Θεσσαλονίκης Βασίλειος ὀνομάζει αὐτὰ Σιδηροκαύσια.

[6] Περὶ τοῦ τιμίου λειψάνου τοῦ Ὁσίου τούτου Ἰωσὴφ γράφει ταῦτα ὁ ἱερὸς Βασίλειος ὁ Θεσσαλονίκης, ὁ συγγραφεὺς τοῦ παρόντος Συναξαρίου· «Τὸ πολύαθλον καὶ τίμιον σῶμα αὐτοῦ εἴδομεν ἀποκείμενον ἐν τῷ σπηλαίῳ ἐν ᾧ κεκόσμηται καὶ μὲ τὰς ἰδίας ἡμῶν χεῖρας ἐψηλαφήσαμεν αὐτὸ καὶ ἐθαυμάσαμεν καὶ ἐμείναμεν ἐκστατικοὶ οὐ μόνον διὰ τὸ τῆς ἀφθαρσίας τοῦ σώματος αὐτοῦ μέγα μυστήριον, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ μύρον τὸ εὐωδέστατον, τὸ ὁποῖον ὁ ἐν Ἁγίοις θαυμαστὸς Θεὸς ἡμῶν ἐκ τῶν κροτάφων τῆς ὁσίας καὶ τιμίας κεφαλῆς αὐτοῦ ἔτι παρόντων ἡμῶν ἐκεῖσε μυροβλύσαι καὶ ἐκκενωθῆναι παρεσκεύασεν, ὥστε ἀπὸ τῆς ὁσιακῆς αὐτοῦ κορυφῆς ἄχρι τῶν ἁγιωτάτων αὐτοῦ ποδῶν τῶν καὶ ἁγνοτάτων καὶ παρθενικῶν κατήρχετο μύρον εὐωδέστατον κρουνηδόν. Μὲ τοῦτο τὸ μύρον ἐπιχρίσαντες ἡμᾶς αὐτοὺς ἐν τρισὶν ὁλοκλήροις νυχθημέροις, εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, μέχρις ἄρτι ἀποπνέουσαν διεσῴζομεν τὴν ὑπέρ τι ἄλλο ἀσυγκρίτως ἄρρητον ἐκείνην εὐωδίαν καὶ εἰς ἡμᾶς τοὺς ἰδίους καὶ εἰς τοὺς προσερχομένους καὶ ἐγγίζοντας ἡμᾶς. Καὶ τῶν ἐνταῦθα εἰρημένων τηλικούτων ὑπερθαυμασίων γεγονότων οὐδέν τι τῇ ἀπιστίᾳ χωρεῖ. Διότι δυνατὸν παρὰ τῷ Θεῷ καὶ ἐξουσίαν ἔχει ὁ Παντοδύναμος, ὅπως τοὺς ἱδρῶτας τῶν δι’ αὐτὸν ἐναγωνιζομένων καὶ ἐναθλούντων, ὁπότε τελευτήσωσιν, εἰς μύρον ἀκένωτον παρασκευάσαι ὡς πολλάκις πολλαχόθεν τοῦτο ἐβεβαιώθημεν, τὰ μὲν ἐκ τῆς γραφῆς, τὰ δὲ ἰδίοις ὄμμασιν ἐπιστώθημεν».

[7] Περὶ τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος καὶ τῆς βίβλου αὐτοῦ βλέπε ἐν τόμῳ Γʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ λʹ (30ῃ) τοῦ μηνὸς Μαρτίου.