Ὁ δὲ γενναῖος εἰς τὴν γλῶσσαν καὶ ἀπροσμάχητος Γρηγόριος ἐνισχυθεὶς τότε μάλιστα μὲ τὴν συνεργίαν τῆς θείας Χάριτος, τοσοῦτον ἔλυσε τὰς συμπλοκὰς καὶ τὰ σοφίσματα αὐτῶν μὲ τὴν δύναμιν τοῦ λόγου καὶ τοῦ πνεύματος, ὥστε τοὺς ἔκαμε καὶ ἔμειναν κατῃσχυμμένοι καὶ ἄφωνοι πρὸς αὐτὸν ὅπως οἱ ἰχθεῖς, μὴ ἔχοντες τὶ νὰ ἀνταποκριθῶσιν εἰς τοὺς πανσόφους λόγους καὶ ἀποδείξεις τοῦ θείου ρήτορος. Κατεδικάσθησαν τότε οἱ αἱρετικοὶ Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος (†639), Πύρρος (†655) καὶ Παῦλος (†655) καὶ ὁ Κῦρος Ἀλεξανδρείας (†643), οἱ δὲ ἡμέτεροι Ὀρθόδοξοι ἐστέφθησαν μὲ νίκην καὶ δόξαν ἀνείκαστον. Πολλοὶ δὲ ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς ἐπέστρεψαν, γνωρίσαντες τὴν ἀλήθειαν. Τοιοῦτον τέλος εἶχεν ἡ Σύνοδος καὶ ὅλοι οἱ Ἀρχιερεῖς εἶχον πάντοτε εἰς τὸ στόμα των τὸν Γρηγόριον, τὸν ὁποῖον συμπαραλαβὼν ὁ Πατριάρχης ἀπῆλθον εἰς τὸν βασιλέα, ἔλεγε δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ Πατριάρχης· «Οὗτός ἐστιν ὁ ἀριστεὺς καὶ νικητὴς τοῦ πολέμου, βασιλεῦ κράτιστε. Οὗτος ἐστὶ τὸ τεῖχος τῆς ἡμετέρας πίστεως». Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐξήτασε πόθεν ἦτο καὶ πῶς εὑρέθη ἐκεῖ κατὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας ὑπέρμαχος καὶ χρήσιμος εἰς τοιαύτην ἀνάγκην. Ἀφοῦ δὲ ἤκουσε πάντα τὰ κατ’ αὐτόν, τὸν ηὐλαβήθη περισσότερον, καὶ ηὐχαρίστει τὸν Θεόν, ὅτι τὸν ἠξίωσε νὰ ἀπολαύσῃ τοιοῦτον ἄνθρωπον. Ὁ δὲ Ἅγιος ἐθλίβετο πολὺ διὰ τὴν τιμήν, τὴν ὁποίαν τοῦ ἔδιδαν. Ὅθεν ἔκαμε τρόπον καὶ ἐπῆρεν ἀπὸ τὸν βασιλέα καὶ ἀπὸ τὸν Πατριάρχην συγχώρησιν, νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Ρώμην καὶ νὰ προσκυνήσῃ τὰ ἅγια λείψανα, ὑποσχόμενος εἰς αὐτοὺς νὰ ἐπιστρέψῃ πάλιν ταχέως, νὰ τοὺς ἴδῃ, Θεοῦ θέλοντος. Καὶ οὕτως ἀπέπλευσεν. Ἐκεῖνος δὲ τὸν ὁποῖον εἶχεν ἀποστείλει ὁ Πάπας ἀντ’ αὐτοῦ εἰς τὴν Σύνοδον, ἔφθασεν εἰς τὴν Ρώμην πρωτύτερα καὶ ἐφήμισε τὸν θεῖον Γρηγόριον εἰς τὸν Ἀρχιεπίσκοπον καὶ τοὺς λοιπούς, εἰπὼν πολλὰ ἐγκώμια δι’ αὐτόν· ὅθεν ὅταν ἔφθασε καὶ ὁ ἴδιος, τὸν ἐθαύμασαν ἀκόμη περισσότερον, κατέλυσε δὲ ὁ Ἅγιος εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Ἁγίου Σάββα διὰ περισσοτέραν ἡσυχίαν αὐτοῦ.
Ἐκείνας τὰς ἡμέρας ἀπέθανεν ὁ Ἐπίσκοπος Ἀκραγαντίνων Θεόδωρος, ὅστις εἶχε χειροτονηθῆ μετὰ ἀπὸ τὸν Ποταμίωνα, καὶ ἐφιλονίκει ὁ λαὸς καὶ ἐταράττετο περὶ τοῦ τὶς νὰ γίνῃ Ποιμήν των. Διότι ἄλλοι μὲν ἤθελον Ἱερομόναχόν τινα, Σαβῖνον ὀνόματι, ἄλλοι ἕτερον ὀνόματι Κρισκεντῖνον καὶ ἄλλοι τὸν Ἀρχιδιάκονον Εὖπλον. Ἀφοῦ λοιπὸν δὲν συνεφώνουν εἰς τὴν ἐκλογὴν τοῦ προσώπου, ἀπεφάσισαν νὰ μεταβοῦν εἰς τὸν Πάπαν καὶ νὰ τοῦ ζητήσουν νὰ τοὺς χειροτονήσῃ Ἐπίσκοπον ἐκεῖνον τὸν ὁποῖον αὐτὸς νομίζει καταλληλότερον.